500 woorden: Buitenlandse politiek

Apartheid

Systeem van rassenscheiding zoals dat tussen '48 en '90 bestond in Zuid-Afrika en Nambië.

Kleine ... : Scheiding van etnische groepen in het openbaar vervoer, scholen, ...

Grote ...: Systeem van thuislanden of 'Bantoestans'

Apparatsjik

(Russisch) lid van het staatsapparaat.

- Bureaucraat zonder fantasie (Sovjet-Communisme)

- Ambtenaar met weinig inlevingsvermogen die partijlijn trouw blijft.

Arabische Lente

In 2011: Naam voor reeks revoluties in ... landen, die zowel politieke als economische hervormingen beoogden.

- Landen die ten val kwamen: Tunesië, Egypte, Libië en Jemen.

Balkanisering

Uiteenspatten van staten waarin verschillende volkeren samenleven. Het ging gepaard met etnische conflicten en zuiveringen.

bananenrepubliek

Bijnaam voor Latijns-Amerikaanse landen die in 20ste eeuw werden geassocieerd met bananenproductie, staatsgrepen, armoede, onderontwikkeling, dictatuur, ...

Bloeddiamant

'Conflicdiatmant' afkomstig uit een conflict gebied. De term werd gelinkt aan de bloedige burgeroorlog in Sierra Leone, waarbij de opbrengst van de diamantenverkoop gebruikt werd om rebellen te bewapenen.

Eurocraat

Benaming voor een ambtenaar die werkt voor een van de instellingen van de EU.

Failing State

Staat die zijn grondgebied niet meer beheerst en de veiligheid van zijn burgers niet meer kan garanderen. Vb. Somalië sinds de jaren '90, waar de macht grotendeels in handen viel van krijgsheren.

Gedoogregering

Minderheidsregering die niet over een parlementaire meerderheid beschikt, maar op bepaalde beleidsterreinen gesteund wordt door een partij uit de oppositie. VB: Nederlandse kabinet-Rutte-Verhagen

Glasnost

Politiek van Sovjetleider Michail Gorbatsjov, waarbij de pers vrijer werd en mistoestanden openlijk aangeklaagd konden worden. Leidde tot ineenstorting van communistisch systeem in SU.

Goelag

Strafkamp dat het communistische bewind in de voormalige SU gebruikte om o.a. politieke tegenstanders 'herop te voeden'.

Henk en Ingrid

Benaming die de Nederlandse PVV-Politicus Geert Wilders gebruikt voor een fictief modaal koppel waarvan de politicus de verdediging zou opnemen.

Indignados

Opvallende beweging van antikapitalistische en andersglobalistische demonstranten, ontstaan in de context van de bankencrisis in 2011 en geïnspireerd door het pamflet indignez-vous van Stéphane Hessel.

Intifada

Naam van een tweetal soms gewelddadige protestgolven van de Palestijnse bevolking tegen de door de VN als onrechtmatig beschouwde Israëlische bezetting en kolonisering van de Westelijke Jordaanoever.

Jihadisme

Oorspronkelijk: Strijd tegen innerlijke verleidingen en externe vijanden in het islamitische geloof.

Politiek: Ideologische opvatting en strijd (heilige oorlog) van extremistische moslims tegen ongelovigen.

Joe the Plumber

Naar het beroep van een reëel bestaand persoon die tijdens de presidentsverkiezingen van 2008 door de beide kandidaten gebruikt werd als archetype voor de 'gemiddelde Amerikaan', op de hoede voor de belastingvoorstellen. Kandidaten beklemtonen dat ze de belangen van de middenmoot behartigen.

Kiesmannen

= Electoral College dat in de VS de president kiest. Het aantal is evenredig aan het bevolkingsaantal van de staat. Volgens het meerderheidsstelsel. Als kandidaat meerderheid haalt in staat wint die alle ... .

Kyotoprotocol

In 1997 afgesloten verdrag om de uitstoot van de broeikasgassen te verminderen en opwarming van de aarde af te remmen.

Non-proliferatie

Beperken van de verspreiding van iets.

Politiek: De term heeft betrekking op wapens. Het verdrag stelt het tegengaan van de verspreiding van nucleaire wapens voorop, samen met ontwapening, controle van installaties en het recht om kernenergie te gebruiken voor vreedzame toepassingen.

Oligarchen

Russische politiek: Klein geprivilegieerde en gesloten klasse van zakenlui die na de implosie van de SU heel snel miljardair werden en ook vaak politieke macht verwierven. Ze profiteerden van politieke chaos en markthervormingen om eigenaar te worden van grote staatbedrijven.

Nu: Ambitieuze, soms protserige miljardair

Ostalgie

Heimwee van een aantal inwoners van het voormalige Oost-Duitsland naar het leven voor de val van de Berlijnse muur in 1989. Oorzaken zijn werkloosheid en individualisering van de samenleving.

Perestrojka

Russische term voor herstructurering: Naam van de hervormingspolitiek van Sovjetleider Gorbatsjov, met als doel oa de mank lopende planeconomie, de corrupte en geldverslindende bewapeningswedloop tegen te gaan via een politiek van openheid (glasnost), ontwapening en politieke hervormingen.

Primaries

Amerikaanse voorverkiezingen, waar de burgers die bv als Republikein of Democraat geregistreerd staan, een presidentskandidaat mogen kiezen uit de eigen partij. In een eerste fase stemmen ze op een afgevaardigde uit de staat. De afgevaardigden stemmen op de partijconventie op een presidentskandidaat die de uiteindelijke strijd met de kandidaat van de andere partij zal aangaan

Salafisme

Puriteinse stroming binnen het islamitische geloof die een strikte interpretatie en naleving van wetten uit de ontstaansperiode van de islam voorstaat.

Saloncommunisme

Het communisme zoals dat als het ware in de chique salons wordt verdedigd door personen die duidelijk niet uit een arbeidersmilieu komen en er eigenlijk weinig affiniteit mee vertonen.

Schengenakkoorden / verdragen van Schengen

Akkoorden afgesloten tussen een aantal Europese landen, waarbij de grenscontroles tussen deze landen werden afgeschaft.

Sektarisme

Neiging tot het volgen van een leider of stichter die zich in een aantal gevallen afscheidde van een ideologie. Kenmerkend: verabsolutering van een deelwaarheid, de overtuiging de enige juiste waarheid te kennen, indoctrinatie en financiële verplichtingen.

Soft power

Vorm van politiek waarbij men meestal in termen van win-winsituaties en diplomatiek overleg denkt, eerder dan aan gewelddadige confrontaties.

Swing States

Kantel- of strijdstaat, een VS-staat waar geen van de presidentskandidaten een duidelijke overwinning lijkt te gaan boeken. Het is strategisch zinvol om daar campagnes te houden.

Talibanisering

Recente uitdrukking waarmee waarnemers de groeiende invloed van Taliban in een aantal Afghaanse en Pakistaanse provincies aanduiden, meer in het bijzonder de gedwongen strikte toepassing van een strenge interpretatie van de islam. Verwijzing naar toenemende invloed van radicale strekkingen.

Taliban (hoort bij Talibanisering)

Pathaans voor studenten die gerekruteerd werden en worden in Koranscholen of madrassa's. Na de terugtrekking van de Sovjets in 1988 vormden de ... guerrillatroepen die grote gebieden in Afghanistan onder controle kregen.

Thatcherisme

Bijnaam van het beleid van de voormalige Britse premier Margaret ... dat verregaande belastingverlaging en doorvoerde, op grote schaal overheidsbedrijven privatiseerde en de verlieslatende staal- en steenkoolindustrie afbouwde. Arbeidswetgeving werd geliberaliseerd + invloed werknemersorganisatie beperkt

Trojka

In de context van de eurocrisis verwijzend naar een team van experten uit drie instellingen: Het Internationaal Muntfonds, De Europese centrale bank en de Europese Commissie. Het moet erop toezien dat EU-lidstaten die van hen financiële steun krijgen, zich houden aan de overeengekomen hervormingen.

Tsjernobyl

Stad in het noorden van Oekraïne waar in april 1986 een ernstige kernramp gebeurde. Grote hoeveelheden radioactieve stoffen kwamen vrij en een radioactieve wolk verspreidde zich tot ver in het buitenland.

Andere kernramp: in 2011: Fukushima (Japan)

VN-resolutie

Voorstel of besluit aangenomen door een orgaan van de Verenigde Naties. ... kunnen aangenomen worden door leden van de Algemene Vergadering of Veiligheidsraad.

- Het afkondigen en verlengen van sancties

- Het oproepen tot een staakt-het-vuur

- Het wijzigen van het mandaat van de VN-vredesmacht

Waarheidscommissie

Commissie die in sommige landen werd ingesteld tijdens de overgangsperiode naar democratie. Die zijn een vorm van overgangsjustitie die schendingen van mensenrechten uit het verleden onderzoeken en daar over rapporten publiceren.

Watergateschandaal

Schandaal dat leidde tot het aftreden van de republikeinse president Richard Nixon in 1974, toen bleek dat hij systematisch had verdoezeld dat er met zijn medeweten was ingebroken in het hoofdkwartier van de democratische partij.