H4 - Feminisme

CMK

definitie feminisme

een stroming die ervan uitgaat dat de verhouding tussen de seksen er een is van ongelijkheid en onderdrukking en die wil beëindigen

→ samenleving gekleurd door heteronormatieve normen

situering feminisme → eerste feministische golf

(tweede helft 19e eeuw)

= activisme voor vrouwenrechten

• Simon de Beauvoir: ‘niemand is als vrouw geboren, maar men wordt een vrouw’ → sociaal construct

• tweede sekse → vrouw gezien in verhouding tot de man

situering feminisme → tweede feministische golf

(begin jaren 60)

• seksuele revolutie (vb. de pil)

• feminisme wordt geïncorporeerd binnen de academische wereld

situering feminisme → hedendaags

revival van feminisme op 3 domeinen → activisme, theorie en wetenschappelijk onderzoek

• alle vormen van feminisme proberen oorzaken van ongelijkheid te identificeren en te veranderen, maar de vraag wie/wat precies veroorzaakt is discussie

• dus verschillende vormen, geen éénduidig feministisch model

“Waarom allemaal mannen in cursus CMK?” → 3 perspectieven

1. biologisch: man en vrouw zijn verschillend en de man in ambitieuzer

2. bepaalde (onbewuste) structuren in de maatschappij

3. negeren van vrouwen die wel geschreven hebben

Mattos → feminisme en kritiek op de psychologie

• assumptie: psychologie wordt ingekleurd door samenleving waarin ze ontwikkeld
  (→ dus dominant mannelijk perspectief)

• feminisme van belang voor sociale wetenschappen, maar wordt geminimaliseerd

• fem. psychologie: bevraagt ideeën die de psychologie als neutraal ziet → kritisch zijn over objectivering

voorbeeld autonomie - Matos

(feminisme)

autonomie uit ontwikkelingspsycho → uitgroeien tot autonoom individu

• vraag: is autonomie wel genderneutraal?

• visie fem: mensen zijn altijd onderling verbonden en afhankelijk van elkaar

voorbeeld seksualiteit - Matos

(feminisme)

• sinds freud: belangrijk concept in psychologie + na freud: vanuit gender stereotypen

• fem visie: kritiek op idee dat seksuele verschillen louter biologisch zijn, zijn ook sociaal geconstrueerd

Centrale ideeën Judith Butler

geeft kritiek op hoe haar feministische voorgangers een verschil maakten tussen sekse en gender

• er bestaat geen verschil tussen sekse en gender want de binaire opsplitsing man/vrouw is ook een cultureel gegeven

• cultuur en biologie lopen door elkaar

sekse vs gender

(doorgaande visie in maatschappij)

• sekse: geslachtsverschillen biologisch van aard (niet cultureel)

• gender: culturele verschillen over mannelijke en vrouwelijke rollen → sociale constructie

→ binair verschil in samenleving

→ neg effect, vb. baby’s geboren met beide geslachtskenmerken worden als abnormaal gezien en moeten operatie ondergaan

tot standkoming v/h verschil tussen genders

(Butler)

gebeurt performatief = gender is niet wat iemand is, maar wat men doet

• wordt deel van eigen subjectiviteit

  • identiteit ontstaat vanuit de cultuur

• je bent niet vrouw, maar krijgt dit idee als je je zo gaat gedragen

• splitsing M/V wordt ook performatief bevestigd → afwijkingen worden bekritiseerd (conformeren)

• vb. afwijking → crossdressing

gender binnen de experimentele sociale psychologie

• gender gezien als een voorspeller of onafhankelijke variabele

• gender wordt gemeten als stabiel en discreet construct

→ performatieve onderzoekspraktijk: onderzoeksopzet en manier waarop gender als construct gebruikt wordt (als binair gegeven dat vastligt) beïnvloedt de resultaten en ook genderspecifieke uitkomsten

onderzoeken binnen feministische psychologie

• kritiek op epistemologische axioma’s die hiërarchieën en seksisme in psycho kennis en praktijken (re)produceren

• ‘normaal’ in vraag stellen, door te wijzen op de mannelijke blik

• ‘the personal is political’

  • psychologie probeert persoonlijke als neutrale zaak te zien

  • feminisme toont aan dat deze politiek zijn → bredere sociale context

• voorbeeld parentale burnout

  • psycho: diagnose + behandeling

  • feminisme: kijken naar context (~ verwachtingen van buitenaf)

voorbeeld druggebruik (Mattos)

andere kijk naar vrouwen bij druggebruik dan naar mannen

• druggebruik en agressie

  • M → gedragsprobleem

  • V → waanzin

• druggebruik wordt als ‘onvrouwelijk’ gezien, buiten de psychofarmaca

• stereotypen bevestigd in GGZ

Mountain - 2 typische beelden over vrouwen bij druggebruik

• vrouwelijk junk, een niet-vrouw die haar vrouwelijkheid verwerpt

• vrouw die in alle stilte en niet zichtbaar psychofarmaca gebruikt en een passief slachtoffer is

kritiek op diagnostiek in GGZ vanuit feministische bril

heteronormatieve blik

1. onnodig pathologiseren van vaak voorkomende vrouwelijke problemen → onnodige medicalisering

2. individualiseert en ontdoet lichamelijke en seksuele zaken van hun ruimere context

3. DSM-5 bevestigt stereotype beelden

4. machtsdynamieken die subtiel vrouwen onderdrukken

‘compulsory sexual agency’ - R. Gill

= recuperatie van feministische ideeën waardoor vrijgevochten seksuele vrouw nu een onderdrukkende rol wordt

• vrouw moet niet meer alleen mooi zijn, maar ook seksueel beschikbaar

• positieve gevolgen, maar vrouw ook vastzetten binnen nieuw keurslijf

• onderdrukking !