PID begrippen

S-data

Zelfrapportering

O-data

Observeerdersrapportering (objectieve getrainde observatie)

T-data

Testgegevens

L-data

Levensgegevens

DSM

Handboek over alle psychische stoornissen

20 statement test

Test waarin iemand zichzelf beschrijft in 20 zinnen

Thematic Apperception Test

Test waarin weinig gestructureerd materiaal wordt aangeboden en de antwoorden vooral bepaald worden door de eigenschappen van een persoon

Alexithymie

Vermogen om eigen emoties te kunnen classificeren en communiceren

Peak-end rule

Geheugen wordt bepaald door de meest intense en de eindervaring van een bepaald construct

Sociale cognitie

Onderzoek naar het verrichten, opslaan en verwerken van informatie over anderen

Hostile attribution bias

Denken dat mensen iets met opzet doen om je te pesten. Dat anderen het slecht met je menen.

Video mediated recall

Heel het experiment filmen, dan voorleggen aan de proefpersoon. En dan vragen: Hoe boos voelde je je toen? Want op het moment zelf kan hij dat niet weten

SNOOP

Omgeving vertelt over persoonlijkheid
-\> ordelijke kamer \= gewetensvolle persoon

Mobile sensing

Weten hoe iemand zich voelt op basis van de emoji's die hij/zij stuurt

Sentiment analyse

Weten hoe iemand zich voelt op basis van de woorden in een brief via de post

O-correlatie

Correlatie bij 1 persoon, tussen 2 momenten, over variabelen

P-correlatie

Correlatie bij 1 persoon, tussen 2 variabelen, over momenten

Q-correlatie

Correlatie op hetzelfde moment/in dezelfde situatie, tussen 2 personen over variabelen

R-correlatie

Correlatie op hetzelfde moment/in dezelfde situatie, tussen 2 variabelen, over personen \= meest typische

S-correlatie

Correlatie voor 1 variabele, tussen 2 personen, over momenten

T-correlatie

Correlatie voor 1 variabele, tussen 2 momenten, over personen

Betrouwbaarheid

Hoe betrouwbaar is de test in het meten? -\> ongeacht hoe goed het specifiek meet

Test - hertest betrouwbaarheid

Correlatie tussen de afname van een test op 1 moment en de afname van dezelfde test op een ander moment, over personen

Interne consistentie

Mate waarin items van dezelfde tests (die dezelfde constructen meten) onderling correleren over personen

Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid

Correlatie tussen trekscores van verschillende observatoren over personen

Validiteit

Hoe goed meet de test wat het wil meten?

Gezichtsvaliditeit

Meet de test op het eerste zicht wat het bedoelt te meten? -\> belangrijke eerste evaluatie voor psycholoog

Predictieve validiteit

Kan de test een extern criterium voorspellen? (bv. vragenlijst over agressie -\> samenhang agressie in het dagelijks leven

Convergente validiteit

Correleert de test met andere test van dezelfde eigenschap? (bv. 2 vragenlijsten over agressie -\> correlaties tussen test over personen)

Discriminante validiteit

Meet de test niet wat het niet zou moeten meten? -\> zorgen dat de test niet iets anders meet (bv. sociale wenselijkheid)

Constructvaliditeit

Meet de test het theoretisch construct dat het bedoelt te meten? -\> is de test een goede meting van het onderliggende theoretische construct? (bv. intelligentie)

Correlationeel onderzoek

Onderzoek over de samenhang tussen variabelen

Experimenteel onderzoek

Onderzoek waarin variabelen worden gemanipuleerd, en de afhankelijke variabele gemeten wordt

Factoranalyse

Statistische techniek die toelaat om de verbanden tussen een groter aantal variabelen inzichtelijk te maken aan de had van een kleiner aantal onderliggende variabelen, genaamd factoren

Proportionele totale variantie

De mate waarin de gemeenschappelijke factor een rol speelt in alle tests (proportie)

Persoonlijkheid (Larsen en Buss)

Verzameling van psychologische kenmerken (vb. vriendelijkheid, angst) en mechanismen (vb. vijandige attributie) die een individu kenmerken, die op een bepaalde manier georganiseerd zijn (vb. bepaalde samenhang en die relatief duurzaam (over situaties consistent) zijn, die zijn/haar interacties en aanpassingen aan de omgeving (vb. dromen, motivaties) beïnvloeden

Persoonlijkheid (Algemeen)

Manier waarop mensen gaan reageren in bepaalde situaties, hoe dat we ons aanpassen aan situaties en hoe we die situaties aanpakken

Lewin

één van de grondstichters van sociale en persoonlijkheidspsychologie
(naam)

Nomothetische trekpsychologie

Onderzoeksdomein in de psychologie waarin de persoon het belangrijkste is

Situationisme

Onderzoeksdomein waarin situatie het belangrijkste is

Interactionisme

Onderzoeksdomein waarin interactie tussen beide het belangrijkste is

Trekbeschrijvende woorden

Woorden die de trekken/eigenschappen van een persoon beschrijven en die min of meer stabiel zijn over de tijd en situaties

Trek

Hypothetisch construct die wordt geformuleerd door persoonlijkheidsonderzoekers om op een gemakkelijke en spaarzame manier individuele verschillen in gedrag, gevoelens, gedachten te beschrijven, verklaren en voorspellen. Ze beschrijven een consistent patroon in het gedrag, de gedachten en gevoelens van mensen

Type A: cross-temporele consistentie van gedrag

Consistentie van individuele verschillen inzake dezelfde situatie en hetzelfde gedrag
-\> correlatie over personen tussen gedrag A in situatie 1 en gedrag A in situatie 1 op een ander tijdstip
bv. Extraversie op café in week 1 en week 2

Type B: Cross-situationele consistentie van gedrag

Consistentie van individuele verschillen inzake hetzelfde gedrag in andere situaties
-\> Correlatie over personen tussen gedrag A in situatie 1 en gedrag A in situatie 2
bv. Zijn de mensen die meer praten in de les ook de mensen die meer praten op café?

Type C: Cross-uitings consistentie van gedrag

Consistentie van individuele verschillen over verschillende gedragsuitingen in eenzelfde situatie
-\> Correlatie over personen tussen gedrag A in situatie 1 en gedrag B in situatie 1
Bv. als iemand verbaal agressief is in een bepaalde situatie, is deze dan ook fysiek agressief?

Type d: personaliteitscoëfficiënt

Consistentie van individuele verschillen over verschillende gedragsuitingen in verschillende situaties
-\> Correlatie over personen tussen gedrag A in situatie 1 en gedrag B in situatie 2
Bv. spraakzaam op café, uitgelaten op stap?

Lexicale benadering

Benadering waarin het vertrekpunt is dat trektermen belangrijk zijn voor mensen om met elkaar te communiceren. De lexicale hypothese is dat alle belangrijke individuele verschillen doorheen de tijd vastgelegd zijn in taal in de vorm van adjectieven (bv. jaloers, afgunstig, nijdig,..) -\> Taal is de enige manier om in iemands hoofd te komen

Synoniem frequentie

Belangrijke trek in de lexicale benadering
-\> Hoe meer woorden er bestaan die dezelfde trek beschrijven, hoe belangrijker die trek is (bv. dominant, bazig, assertief, bevelend vs nihilistisch)

Crossculturele universaliteit

Belangrijke trek in de lexicale benadering
-\> Hoe belangrijker een trek, hoe meer talen er zijn waarin je een woord ervoor terugvindt (bv. voor dominant zijn er in elke taal woorden vs voor leedvermaak bijna niets)

Statistische benadering

Benadering waarin het doel is: het achterhalen van de belangrijke dimensies van persoonlijkheid aan de hand van factoranalyse.

Theoretische benadering

Benadering die vertrekt van een theorie en die voorspelt welke trekken centraal zijn voor het beschrijven van verschillen tussen mensen. De kwaliteit van de theorie bepaalt hier natuurlijk de plus- en minpunten.

Freud

Psychoanalyse
(naam)

Psychoanalyse

Theorie die alle domeinen van het menselijk denken bespreekt

ID

Onbewuste wensen en verlangens (vb. seks en agressie)
-\> belangrijkste

Superego

De normen en waarden van de maatschappij (bv. je mag niet zomaar iemand slaan)

Ego

Tracht ID en Superego te verzoenen aan de hand van onder andere defensiemechanismen (bv. verdringing, dromen, fantaseren)

Eysenck's hïerarchisch model van persoonlijkheid

Model dat gebaseerd is op trekken die hij in hoge mate als erfelijk beschouwde en die een psychofysiologische basis hebben -\> op een biologisch substraat en een genetische basis

Extraversie

Belangrijke trek in Eysenck's model
-\> Hoge score: Graag feesten, veel vrienden, nood aan praten, zorgeloos, gemakkelijk,...

Neuroticisme

Belangrijke trek in Eysenck's model
-\> hoge score: zorgelijk, angstig, depressief, slaapproblemen, emotioneel labiel,...

Psychoticisme

Belangrijke trek in Eysenck's model
-\> hoge score: solitair, weinig empathie, wreedaardig, ongevoelig, halen plezier uit pijn en lijden van anderen, agressief,...

Cattell's taxonomie

16 persoonlijkheidsfactoren systeem
-\> systeem waarvan het doel was om de basistrekken van persoonlijkheid te identificeren en te meten. Hij werkte stelselmatig door telkens nieuwe, fundamentele trekken te benoemen en te onderzoeken. Hij vond 16 factoren die onafhankelijk zijn van elkaar (vb. intelligentie, emotionele stabiliteit, impulsiviteit, dominantie,...)

The Wiggins circumplex

Wiggins startte met een lexicale assumptie en zegt dat trektermen verschillende wijzen specificeren waarop mensen van elkaar kunnen verschillen

5-factoren model

Model dat 5 brede, orthogonale factoren postuleert die het domein van individuele verschillen in persoonlijkheid beschrijven en onderliggen

Act frequentie visie

Trekken zijn beschrijvende samenvattingen van kenmerken van een persoon, geen assumptie van internaliteit of causaliteit -\> Trekken beschrijven gedrag maar verklaren het niet

Interactionisme

Stroming waarin interactie tussen persoon en omgeving/situatie het belangrijkste is

Self-monitoring

Kijken naar gedrag van anderen zodat ze weten hoe ze zich moeten gedragen
- Erg variabel over situaties

Pathologische rigiditeit

Reageren met stereotypisch gedrag, ongeacht de situationele vereisten
- Bv veralgemeende angststoornis

Discriminatieve faciliteit

Mate waarin iemand onderscheid maakt tussen verschillende eisen
- Erg variabel over de situaties

Fleeson

Persoon die een standpunt inneemt op de grens tussen trekpsychologie en interactionisme
(naam)

Walter Mischel

Grondlegger van het interactionisme
(naam)

Situationisme

Denkstroming waarin situatie de grootste invloed heeft op het gedrag

CAPS systeem

Complex systeem, bestaande uit informatieverwerkende processen die de reactie op een concrete situatie bepalen

Cognitieve-affectieve units

Wijzen waarop mensen hun situatie interpreteren, er betekenis aan geven, er mee omgaan en een reactie op die situatie bepalen

Gedragshandtekeningen

Patroon van reacties op verschillende situaties door een individu. Het is een verzameling van ALS... DAN... patronen die aangeven in welke soort situaties de persoon welk soort gedrag stelt.

Persoonlijkheidsparadox

Ons gedrag is sterk variabel over situaties, maar toch hebben we het gevoel dat er een consistente persoon aan de grondslag van ligt.

Effect size

De grootte van het effect van situationele manipulatie op gedrag
-\> Het % verklaarde variantie door experimentele manipulatie

File-drawer probleem

Geen opmerkelijke percentages worden niet gepubliceerd

Personaliteitscoëfficient

Mate waarin de score op een persoonlijkheidsvragenlijst correleert met concreet trekrelevant gedrag in een concrete situatie

Ego-gerichte aandacht

Mate waarin de persoon aandacht heeft voor zichzelf en voor zijn eigen interne wereld

Wu en Clack

Onderzoek waarbij de proefpersonen trekvragenlijsten van agressie, exhibitionisme en impulsiviteit invulden. Ze hielden dagelijks een dagboek bij voor 2 weken voor trekgerelateerd gedrag
(naam)

Rangordestabiliteit

Je relatieve positie ten opzichte van anderen blijft hetzelfde doorheen de tijd

Gemiddelde niveaustabiliteit

Het niveau op vlak van populatie blijft hetzelfde doorheen de tijd/leeftijd

Persoonlijkheidscoherentie

Behoud van rangordestabiliteit ten opzichte van anderen, maar de uitingswijze of gedragsmanifestatie van de trek kan veranderen

Validiteitscoëfficiënt

Correlatie tussen twee verschillende manieren van meten op hetzelfde moment, over personen

Stabiliteitscoëfficiënt

Correlatie tussen twee dezelfde maten op verschillende momenten

Intelligentie (leek)

Impliciete theorieën die mensen hanteren over wat intelligentie is

Intelligentie (Boring)

Intelligentie is wat de test meet, dus zijn definitie is concreet en tastbaar

Simon-Binet test

De eerste intelligentietest die bestond uit verschillende heterogene taakjes, maar hij zorgde ervoor dat de wijze van aanbieding en scoring zo gestandaardiseerd mogelijk verliep.

Mentale leeftijd

Leeftijd waarop een gemiddeld kind de taak kan oplossen

Intelligentiequotiënt

Mentale leeftijd en chronologische leeftijd gecombineerd in 1 score
-\> mentale leeftijd/chronologische leeftijd) x 100

Normaalverdeling

Als het grootste aandeel rond het gemiddelde zit en minder mensen een extreme score hebben

Alpha army test

Test om soldaten te classificeren tijdens WO 1
-\> voor rekruten die konden schrijven en lezen

Beta army test

Test om soldaten te classificeren tijdens WO1
-\> voor analfabete, niet-Engelstalige rekruten

WAIS

Schaal gemaakt door Wechler, om de intelligentie van volwassenen te meten

WISC

Schaal gemaakt door Wechler, om de intelligentie van kinderen te meten

KAIT

Soort intelligentietest voor volwassen, gemaakt door Kaufman

g-factor

De fundamentele gemeenschappelijke factor die aan de basis ligt van alle prestaties op cognitieve tests. Het is een noegenese met 3 componenten: Reflexief bewustzijn, eductie van verbanden. Collective g \= c

s-factor

Onderliggende vaardigheid die de prestatie op elke test mee bepaald en die specifiek is voor enkel die test

Noegenese

basisproces waardoor men nieuwe kennis verwerft