Opinber stefnumótun hlutapróf 1

hlutapróf 1 frá haust 2024

Tipping point" er fyrirbæri í stefnumótunarferlinu í huga Kingdons sem:

Lýsir vendipunkti í þróun málsins svo ekki verður aftur snúið.

Kingdon heldur því fram að mál hverfi af dagskrá stjórnvalda vegna þess að:

Engin ásættanleg lausn á málinu er tiltæk.

Til að hugmynd verði að veruleika í opinberri stefnumótun þarf hún samkvæmt Kingdon að:

Vera bæði tæknilega fýsileg og hafa ásættanleg hugmyndafræðileg gildi.

Nudge er nálgun í opinberri stefnumótun sem:

Beitt er m.a. til að hafa áhriwf á neysluvenjur fólks.

Kingdon heldur því fram að:

Nýjar hugmyndir fái yfirleitt ekki hljómgrunn í fyrsta skipti sem þær koma fram.

Í umfjöllun sinni um riddara (góða fólkið) og þorpara (vonda fólkið) gerir Julian Le Grand greinarmun á "góða fólkinu" þar sem bein eigin aðkoma skiptir máli (act-relevant) og góða fólkinu þar sem bein aðkoma þeirra skiptir ekki máli (act-irrelevant). Hann bendir á að í fræðilegri umræðu hafi rök verið færð fyrir því að síðari hópurinn þar sem "góða fólkið" líti svo á að það þurfi ekki sjálft að framkvæma þjónustuna, geti leitt til:

Þess að framlög til góðgerðarmála dragist saman.

Stjórnmál athyglinnar:

Felur m.a. í sér "smjörklípur" (attention shifting)

Rannsóknir Kingdons leitast við að útskýra:

Meiriháttar stefnubreytingar í opinberri stefnumótun.

Kenning Baumgartners og Jones um raskað jafnvægi útskýrir:

Tímabili breytinga og óstöðugleika í bandarískum stjórnmálum.

Knill og Tosun hafa í skoðunum sínum á alþjóðlegum rannsóknum á skilgreiningu vandamála í dagskrársetningarferlinu ekki aðeins komist að því, líkt og Kingdon, að skilgreining vandamála sé hápólitískt ferli, heldur ríki mikil samkeppni í þessu ferli. Þeir sem virðast, að þeirra mati, hafa afgerandi forskot í ferlinu eru nánar tiltekið:

Þeir sem koma fyrstir með skilgreiningu á málinu.

Í greiningu Kingdons á pólitíska straumnum og stefnustraumnum þá er það ferli sem að lokum leiðir til þess að samstaða næst um niðurstöðu máls mismunandi. Samkvæmt Kingdon felst munurinn einkum í því að:

Stjórnmálamenn semja, en sérfræðingar sannfæra.

Leiðsagnarreglur (heuristics) í umfjöllun Thalers og Sunsteins hafa það hlutverk að:

Vera viðmið til að flýta ákvörðun/niðurstöðu.

Kingdon heldur því fram að:

Að sú fullyrðing að ákvarðanataka í opinbera geiranum endurspegli alltaf hugmyndir smáskrefakenningarinnar standist ekki.

Tímabil sem einkennist af jákvæðum viðbragðsmekanisma (e. positive feed-back mechanism) í kenningu Baumgartners og Jones:

Lýsir vinsælum stjórnvaldsaðgerðum.

Hvaða kenningu kom Herbert Simon fram með og er þekktastur fyrir?

Skynsemis nálgunina - fjötruð skynsemi (e. Bounded rationality)

Hvaða kenningu kom Charles E. Lindblom með og er þekktastur fyrir?

Smáskrefakenninguna (e. Incrementalism)

Knill og Tosun (2012) leggja EKKI áherslu á umfjöllun um eftirfarandi atriði í kafla sínum:

Hlutverk tilviljana

Hverja af eftirfarandi fullyrðingum má finna í kaflanum um skilgreiningu vandamála og dagskrársetningu frá Knill & Tosun (2012):

Það hvernig vandamál er skilgreint hefur áhrif á öll stig stefnumótunarferlisins sem koma þar á eftir.

Kingdon hefur sætt gagnrýni fyrir:

Að hve miklu leyti hann leggi áherslu á einstaklinga eins og athafnamenn (e. policy entrepreneur) í líkani sínu

Samkvæmt Kingdon einkennist straumur stjórnmálanna (e. political stream) af því að:

Þar liggur dagskrárvaldið

ritgerðarspurningarnar tvær sem komu:

A) Í skýringalíkani Kingdons eru hugtökin „Problem stream“, Policy stream“ og „Political stream“ mikilvægust. Lýstu því hvaða þættir það eru sem Kingdon hefur komið fyrir í pólitíska straumnum í líkani sínu og fjallaðu stuttlega um það hvernig þessir þættir virka með þeim áhrifum að mál ná að komast á dagskrá ríkisstjórnar. Nefndu dæmi úr íslenskum stjórnmálum til frekari útskýringar. B) Kingdon er með hugmyndir um nokkuð sem hann kallar „policy window“. Hvað á hann við með „the policy window of opportunity“? Útskýrið hvað hann sér fyrir sér með þessu hugtaki. Hvað er að gerast þegar hann talar um að svona gluggar opnist og hvað þarf þá til? Kingdon heldur því líka fram að stundum sé hægt að sjá opnun svona glugga fyrir og stundum ekki. Hvað á hann við með því? Útskýrið með dæmum og rökstyðjið hvaða þýðingu þetta getur haft fyrir opinbera stefnumótun.