Mikrobiyoloji Lab Sınavı

Whittaker Kingdom sistemi nasıldır?

1.MONERA: Bakteriler, Cyanobakteriler

2. PROTISTA: Alg ve Protozoonlar

3. FUNGI: Maya, Küf ve Şapkalı Mantarlar

4. PLANTAE: Bitkiler alemi

5. ANIMALE: Hayvanlar alemi

Whittake sistemi neden kabul görmemiştir?

Bu beşli sınıflandırma sistemi bütün mikrobiyologlar tarafından kabul görmemiştir. Bu sınıflandırmadaki en büyük problem ise Bakteri ve Archaea’lar arasında ayrımın yapılmamasıydı.

rRNA analizlerine göre yapılan sınıflandırma nasıldır?

Kabul edilen 3 domain sınıflandırması nasıl yapılmıştır?

Bu sınıflandırma yapılırken hücreden DNA’lar izole edildikten sonra ribozomal RNA’yı kodlayan bölge çoğaltılmış ve 16S veya 18S rRNA’nın karşılaştırmalı sekans analizlerine göre canlılar 3 domaine ayrılmıştır.

Ekstremofiller nelerdir?

Ekstremofiller olarak adlandırılan grup Archea’nın büyük bir bölümünü oluşturmakta ve volkanik sıcak su kaplıcalarından buz kaplı kutup denizlerinde kadar aşırı tuzlu sularda veya pH‘sı düşük, basıncın yüksek olduğu çeşitli çevrelerde bol bulunurlar.

Dünya üzerindeki toplam mikrobiyal hücre sayısı kaçtır?

Hesaplamalar, dünya üzerinde toplam mikrobiyal hücre sayısının yaklaşık 2.5x10³⁰ olduğunu göstermektedir.

Besiyeri nedir?

•Mikrobial büyüme için nutrientleri içeren ortamlardır.

•Karbon kaynağı, Azot kaynağı, Su, Vitamin ve Mineral maddeler

İnokulasyon nedir?

Mikroorganizmaların besiyeri ortamına aktarılmasıdır.

İnkübasyon nedir?

•Mikroorganizmaların besiyerinde gelişmesi için gerekli sıcaklıkta gerekli sürede bekletilmesi.

Kontaminasyon nedir?

İstenmeyen mikroorganizmaların bulaşması.

Sterilizasyon nedir?

Bir ürünün içindeki ya da bir cismin üzerindeki bütün mikroorganizmaları öldürmek.

Nutrient Agar nedir?

–Bakteriler için kullanılır

–37  ͦC’de 24-48 saat inkübasyon

Rose-Bengal Chloramphenicol Agar nedir?

–Funguslar için kullanılır

–Rose-Bengal (fungusların yayılımını kısıtlar)

–Chloramphenicol (antibiyotik - bakterilerin üremesini engellemek için)

–25 – 27  ͦC’de 1 hafta inkübasyon

Sıcaklık isteklerine göre bakterileri gösteriniz.

Psikorotrof nedir?

0°C’ de de büyüyebilen fakat optimum büyüme sıcaklığı   20-30°C olan bakterilerdir.

Gıdalarda bozulmaya sebep olurlar.

pH isteklerine göre bakterileri açıklayınız.

Asidofiller:

pH 0 and 5.5 arasında optimum olarak büyüyebilirler

Nötrofiller:

pH 5.5 ve 8 arasında optimum olarak büyüyebilirler

Alkalofiller:

pH 8 – 11.5 arasında optimum olarak büyüyebilirler

Oksijen isteklerine göre bakterileri açıklayınız.

Obligat aerob: Büyümeleri için O₂ gerekli (~20%)

Obligat anaeroblar: O₂ varlığında büyüyemezler.

Fakültatif anaeroblar: Hem O₂’li ortamda hem O₂’siz ortamda büyüyebilirler.

Aerotolerant anaeroblar: Büyümeleri için O₂ gerekli değil. O₂ olduğunda daha iyi bir büyüme gözlenmiyor.

Microaerofiller: Çok az  O₂’e  (~2 – 10%) ihtiyaç duyan bakterilerdir.

Basil morfolojisi nelerden oluşur?

a. Kokkobasil

b. Fusiform basil

c. Filamentik form

Kok morfolojisi bakteriler nelerden oluşur?

a. Cocci

b. Diplococci

c. Streptococci

d. Staphylococci

e. Tetrat (Tetracoc)

f. Sarcina ( 3D )

Spiral morfolojisi bakteriler nelerden oluşur?

a. Vibrio

b. Spirillum

c. Spirochete

Kimyasal davranışlarına göre boyalar nelerdir?

Bazik boyalar (positif yüklü)

Asidik boyalar (negatif yüklü)  

Nötral boyalar

Basit boyama nedir?

Tek boya kullanılır.

Genelllikle bazik boyalar kullanılır.

 Crystal violet

 Methylene blue

 Carbol fuchsin

Tek bir boya çözeltisi ile boyamaya basit boyama denir.

Morfolojilerini belirlemek için kullanılır.

Boya pozitif, bakteri çeperi negatif

Bak. Hüc.^- Na⁺ + MM⁺Cl^-→ Bak.hüc^- MM⁺ + NaCl

Diferansiyel (Ayırtedici) Boyama nedir?

Bakterilerin gruplarını ayırt etmek için kullanılır.

 Gram boyama

 Acid fast boyama

Yapısal boyamalar nelerdir?

 Kapsül boyama

 Flagella boyama

 Endospor boyama

 pHB boyama

Basit boyama aşamalarını gösteriniz.

Negatif boyama aşamalarını gösteriniz.

Diferansiyel (ayırt edici) boyama nedir, kaça ayrılır?

Bakterilerin gruplarını ayırt etmek için kullanılır.

Gram Boyama

Asit-Fast Boyama

Gram boyama nedir? Neden kullanılır?

En önemli ve en sık kullanılan ayırt edici bir boyama tekniğidir.

Bakterileri hücre duvarlarının kimyasal ve fiziksel özelliklerine göre iki büyük gruba ayırmak için kullanılan bir yöntemdir. Bakteri örneğinin tanılanmasında ilk aşama olan Gr(+)/Gr (-) ayırımının yapılmasında kullanılır.

Gram boyamayı kim bulmuştur?

Bu metodu bulan kişi Danimarkalı bilim adamı Hans Christian Gram’dır.

Bakteriler hangi iki ana gruba ayrılır?

Gram pozitif (Gr +) ve Gram negatif (Gr -) bakteriler.

Gram boyama reaksiyonundaki farklılık neye dayanır?

Bakterilerin hücre çeperi (duvarı) yapısındaki farklara.

Bakterilerin hücre duvarı tiplerini gösteriniz.

Hücre çeperinin görevi nedir?

Hücre çeperi hücreyi dış etkilerden korur ve hücreye şekil verir.

Bakterilere dayanıklılığı veren esas yapı nedir?

Peptidoglikan

Peptidoglikan neyden oluşur?

2 şeker (N-asetilglukozamin - N-asetilmuramik asit) ve aminoasitler (L-alanin - D-alanin - DAP (-) veya Lizin (+) - D glutamik asit

Gram pozitif duvarı açıklayınız.

Kalın peptidoglikan tabaka

Teikoik asit bulunur.

Gram negatifi açıklayınız.

İnce peptidoglikan

Kalın dış membran (LPS) → lipid-lipopolisakkarit-lipoprotein

Gram +’den daha kompleks

Gram negatif ve gram pozitif bakterileri karşılaştırınız.

Gram boyama prosedürünü açıklayınız.

• Hazırlık:

  • Bir lam üzerine bakteri sürülür ve ısı ile sabitlenir.

• Kristal Viyole (Primer Boya):

  • Preparata kristal viyole damlatılır (genellikle 1 dakika).

  • Tüm hücreler mor renge boyanır.

• Gram İyodür (Mordant):

  • Bu aşamada renk değişimi olmaz.

• Alkol veya Aseton (Dekolorizasyon – Renk Giderme):

  • Alkol damlatılır (kısa süreli, 10-20 sn).

  • Gram (+) bakterileindeki porlar bu aşamada kapanır ve boya hücre içine hapsolur.

  • Gram (-) bakterilerin ince çeperi bu kompleksi tutamaz; renkleri gider.

• Safranin (Kontrast Boya):

  • İkinci boya olarak safranin uygulanır.

  • Gram (-) bakteriler pembe/kırmızıya boyanır.

  • Gram (+) bakteriler hâlâ mordur (safranini göstermezler çünkü zaten mor renktedirler).

Gram boyamada aşamalardan sonraki renkleri yazınız.

	Gram + hücreler	Gram – hücreler
İlk boya Crystal violet	Mor	Mor
Mordant: Iodine	Mor	Mor
Dekolorize ajan: Alkol	Mor	Renksiz
Karşıt boya: Safranin	Mor	Pembe/kırmızı

Mikroorganizmaların boyutları genellikle hangi birimle ifade edilir?

Mikrometre (1 μm).

Mikroorganizma boyutlarının mikroskopta ölçümünde hangi iki araç kullanılır?

Mikrometrik lam ve mikrometrik oküler.

Mikrometrik oküler nedir?

İçine ölçekli oküler disk yerleştirilmiş bir mikroskop oküleridir.

Mikrometrik lamda 1 mm kaç eşit parçaya bölünmüştür?

100 eşit parçaya.

Mikrometrik lamda her bir aralık kaç mm ve kaç μm'dir?

0,01 mm veya 10 μm.

Mikrometrik okülerde bir streptobasilin  boyu 5, eni 1  aralıktır.  Mikrometrik okülerin 10 aralığı mikrometrik lamın 1 aralığına eşit ise basilin eni ve boyu kaç µm’dir?

Verilenler:

• Streptobasilin boyu 5, eni 1 oküler mikrometre aralığı.

• 10 oküler mikrometre aralığı = 1 mikrometrik lam aralığı.

• 1 mikrometrik lam aralığı = 100 µm (standart değerdir, eğer başka bilgi yoksa bu alınır).

Adım 1: Oküler mikrometrenin kalibrasyonu

10 oküler aralık = 1 lam aralığı = 100 µm
→ 1 oküler aralık = 100 µm / 10 = 10 µm

Adım 2: Bakteri ölçümlerini mikrometre cinsine çevirme

• Boyu = 5 oküler aralık × 10 µm = 50 µm

• Eni = 1 oküler aralık × 10 µm = 10 µm

✅ Sonuç:

• Boy: 50 µm

• En: 10 µm

Işık mikroskobu nedir?

Işık mikroskopları: büyütme optik mercek sistemi ve ışık dalgaları ile sağlanır.

Elektron mikroskobu nedir?

Elektron mikroskopları: Büyütülmüş görüntü, ışık dalgaları yerine e^- ışınları kullanılarak elde edilir.

Scanning Elektron M.

Transmission Elektron M.

Kaç farklı ışık mikroskobu vardır?

Aydınlık Alan Mikroskobu

Karanlık Alan Mikroskobu

Ultraviole Mikroskobu

Fluoresans Mikroskobu

Faz-Kontrast Mikroskobu

Işık mikroskobu ile elektron mikroskobunun büyütmelerini karşılaştırınız.

Işık mikroskoplarında max. büyütme 1000x-2000x iken elektron mikroskoplarında >50000x üzerindedir.

Işık mikroskobu ile elektron mikroskobunun farkı nedir?

Elektron mikroskobu ile ışık mikroskobu arasındaki temel fark ışık kaynağı yerine dalga boyu çok kısa elektronlar ve cam mercekler yerine de elektromanyetik kondansörlerin kullanılmasıdır.

Aydınlık alan mikroskobu kaç farklı kısımdan oluşur?

3 kısımdan oluşmaktadır:

Mekanik Kısım

Kol,Tabla, Ayak, Binoküler başlık, Makro ve mikro vida

Optik Kısım

Objektif, Oküler, Kondansör

Işık Sistemi

Işık kaynağı, Ayna, Diyafram

Aydınlık alan mikroskobu nasıl çalışır?

Görüntüleri 2 mercek sistemi (objektif ve oküler) kullanarak büyütür.

En üst kısımda bulunan oküler objektif mercekleri tarafından oluşturulan görüntüyü büyütür. Gözlem yapan kişi, objenin objektif ve oküler tarafından toplam olarak büyütülmüş görüntüsünü görür.

3.mercek sistemi kondansördür. Büyütmede görevli olmayıp ışığı obje üzerinde toplar.

İlk büyütme objektif merceklerinde meydana gelir. Çoğu mikroskop dönen bir tablada en az 3 objektif merceğine sahiptir.

Düşük büyütmeli (low power): 10x, 16mm

Yüksek-kuru (high dry): 40x, 4mm

İmmersion objektif (oil immersion): 90x veya 100x, 1,8mm

Kondansör nedir?

Kondansör ışığı mikroskop tablasının altında küçük bir bölgede konsantre eder ve iris diyaframı da kondansöre giren ışığın miktarını kontrol eder.

İmmersiyon yağı ne zaman kullanılır?

İmmersion objektifde inceleme yaparken preparat ile objektif arasına immersion yağı konulur.

Objektifte büyütme gücü ile sayısal açıklık değerinin ilişkisi nasıldır?

Objektifde büyütme gücü arttıkça sayısal açıklık değeri artar.

Objektifte büyütme gücü ile çalışma mesafesi ve ayırtetme gücünün ilişkisi nasıldır?

Objektifte büyütme gücü arttıkça çalışma mesafesi ve ayırdetme gücünün matematiksel ifadesinin değeri azalır.

Sayısal açıklık nedir?

Sayısal açıklık (numerical aperture), kullanılan lensin ışık toplama kapasitesinin, sayısal ifadesidir.

Çalışma mesafesi nedir?

Objektif merceği ile lam arasındaki mesafe.

Ayırtetme gücü nedir?

Kullanılan objektifin sayısal açıklığı ile ışığın dalga boyunun ortak fonksiyonları sonucu oluşur.

Objektifin ayırtetme gücü: nd = ½ x ג/ SA_obj

Mikroskobun ayırtetme gücü: nd = ג/ SA_obj +SA_kondansör

Funguslar nerelerde bulunur?

Toprak, su, organik atıklar

Fungusların özellikleri nelerdir?

Eukaryotturlar.
bakterilerden ayrılırlar

Klorofil içermeyen heterotrof canlılardır.
Fotosentez yapmazlar bitkilerden ayrılırlar

Besinlerini absorbsiyonla alırlar. Hücre dışı enzimler salgılayarak absorblayamadıkları besinleri bu enzimlerle parçalarlar.

Çoğu tür aerobiktir. Bazıları fakültatif anaerobdur.

Genelde hareketsizdirler.

Nükleer membranları, mitokondrileri, endoplazmik retikulumları, nükleolusları, hücre duvarları vardır.

Genelde 20-35 ºC ’de yaşarlar. (0-60 ºC)

Düşük nemli koşullarda düşük pH’lı çevrelerde yaşayabilmektedir. Çoğu tür için pH aralığı 2-11.

Kemoorganohetetrofturlar.

Saprofitik, parazitik veya simbiyotik olarak yaşamlarını sürdürürler.

Mikorizal ilişki nedir?

“myco” = fungus ve “rhiza” = kök

Funguslarla bitki kökleri arasındaki simbiyotik ilişki

Ektomikoriza ve endomikoriza gibi farklı iki tipi mevcuttur

Mikorizal ilişkinin yararları nelerdir?

Fungus bitki kökleri için gerekli olan su ve besin varlığını arttırır.

Ekosistemdeki stabilitesini arttırır

Bitkinin verimliliğini arttırır.

Fungusların işlevi nedir?

Organik atıkları temizlemede büyük rol oynarlar.

Bazı kanser önleyici ilaçların üretiminde (Toxomyces’den toxol) kullanılır.

Funguslar bakterileri nasıl ortadan kaldırır?

Funguslar tarafından üretilen penisilin bakteri hücre duvar sentezini inhibe ederek patojen bakterilerin ortadan kaldırılmasında kullanılır.

Fungal enzimler nelerdir?

1.Lakkaz

2.Mangan Peroksidaz (MnP)

3.Lignin Peroksidaz (LİP)

4.Selülaz

5.Ksilenaz

6.Amilaz

7.Proteaz

8.Lipaz

Model fungus organizması nedir?

Araştırmalarda eukaryotik organizmalar model olarak kullanılmaktadır. S. cerevisiae, Neuruspora, Aspergillus

Lignini etkin parçalayan canlılar nelerdir?

Funguslar lignini etkin bir şekilde parçalayan tek mikroorganizmalardır.

Funguslar lignin, selüloz ve hemiselülozu parçalayarak global karbon döngüsüne büyük katkıda bulunur.

Fungusların zararları nelerdir?

Hastalık yaparlar

Gıda ve içeceklerin bozulmasına neden olurlar.

Tekstil ve deri sanayiinde ekonomik kayıplara neden olurlar.

Elektronik aletleri bozar

Elektrik kablolarını bozar

Mobilyaları bozar

Şapkalı mantarlar gıda zehirlenmesine neden olurlar. Endotoksin üretirler. MYCETİSM, şapkalı mantarların yenilmesiyle insanlarda oluşan hastalık.

Filamentli küflerin ürettiği toksin MİKOTOKSİN ‘dir. MİKOTOKSİKOZ, filamentli küflerin insanlarda oluşturduğu hastalık.

Hif nedir?

Uygun ortamda bir hücrenin uzantı teşkil etmesiyle gelişen ince ve genellikle bölmeli uzun tübüler yapılardır.   

Miselyum nedir?

Hiflerin birleşmesiyle meydana gelir.

Hif çeşitleri nelerdir?

Septate Hyphae (Bölmeli Hifler)

Coenocytic Hyphae (Bölmesiz Hifler)

Bölmeli hif nedir?

• Tanım: Bu tip hiflerde hücreler arasında "septum" adı verilen bölmeler bulunur.

• Septumlar genellikle gözeneklidir; bu sayede sitoplazma, organeller ve bazen çekirdekler hücreler arasında geçiş yapabilir.

• Avantajı: Zarar gören bir hif bölgesi yalıtılabilir; mantar için bir tür savunma sistemidir.

• Örnek: Ascomycota ve Basidiomycota gibi daha gelişmiş mantar filumlarında sık görülür.

Bölmesiz hif nedir?

• Tanım: Bu hiflerde septum (bölme) yoktur. Yani hif boyunca sitoplazma tek ve sürekli bir kütle şeklindedir.

• Çok çekirdekli ama hücre duvarları arasında sınır olmadığı için bir dev hücre gibi davranır.

• Dezavantajı: Bir noktada hasar olursa tüm sitoplazma akışı etkilenebilir.

• Örnek: Zygomycota gibi daha ilkel mantar filumlarında görülür.

Spordan hif büyümesi nedir?

• Mantar sporları (örneğin konidiyum ya da sporangiyum kaynaklı) uygun ortam bulduklarında çimlenir.

• Spor, su ve besin alınca aktif hale gelir → hücre bölünmeleriyle germ tüpü (germ tube) oluşur.

• Germ tüpü uzayarak hif halini alır → hif uzamaya devam eder, koloni oluşturur.

• Hifin ucu sürekli büyür ve uçtan büyüme (apikal büyüme) ile yeni hücre duvarı ve hücre içeriği sentezlenir.

• 

Funguslarda eşeysiz üreme nasıl görülür?

Rhizopus

• Yaşam Alanı:

  • Toprak, çürümekte olan organik maddeler, ekmek (bu yüzden "ekmek küfü" olarak da bilinir)

• Beslenme Şekli:

  • Saprotrof (çürükçül) veya fakültatif parazit

Morfolojik Yapılar (Parçalar)

1. Sporangiosfor

• Dikey uzanan, hif benzeri yapıdır.

• Ucunda sporangium (spor kesesi) taşır.

• Görevi: Sporangium'u taşıyarak sporların yayılmasına yardımcı olmak.

2. Sporangium

• Sporangiosfor’un ucunda bulunan, küre şeklindeki yapı.

• İçinde çok sayıda spor (sporangiospor) bulunur.

• Olgunlaştığında patlar ve sporlar çevreye yayılır.

3. Sporangiosporlar

• Eşeysiz sporlardır.

• Çimlenerek yeni hif ve koloniler oluştururlar.

4. Stolon

• Yüzeye paralel uzanan hiflerdir.

• Koloninin yayılmasını sağlar.

5. Rhizoid

• Stolonlardan aşağıya doğru uzanır.

• Emici kökçükler gibidir: substrattan (besin ortamından) su ve besin emer.

• Aynı zamanda mantarı yüzeye tutundurur.

Üreme

1. Aseksüel Üreme (Eşeysiz)

• Sporangiospor üretimi ile olur.

• Sporangium içinde oluşan sporlar etrafa yayılır → uygun koşullarda çimlenir → yeni birey oluşur.

2. Seksüel Üreme (Eşeyli)

• + ve – eşey tipleri arasında gametangium oluşur.

• Plazmogami → Karyogami → Zygospor (kalın çeperli, dayanıklı spor) oluşur.

• Uygun ortamda zygospor çimlenir → yeni sporangium oluşur.

Önemli Özellikler

• Coenocytic (septasız) hif yapısına sahiptir.

• Hızlı büyür, nemli ortamlarda hızla çoğalır.

• Bazı türleri gıda bozulmasına neden olurken, bazıları endüstride (ör. organik asit üretimi) kullanılır.

• İnsanlarda nadir de olsa zigomikozis gibi fırsatçı enfeksiyonlara yol açabilir.

Penicillium: Genel Bilgi

• Adı nereden gelir?
  Latince "fırça" anlamındaki penicillus kelimesinden türemiştir; çünkü spor üreten yapıları fırça gibi görünür.

• Yaşam Alanı:
  Toprak, hava, bitkisel atıklar, gıdalar (özellikle narenciye, peynir, ekmek)

• Beslenme Şekli:
  Saprotrof (çürükçül) — organik maddeleri ayrıştırarak yaşar.

🔬 Morfolojik Yapılar

1. Hifler

• Septalı hif yapısına sahiptir (bölmeli)

• Hifler, miselyum oluşturarak yüzey üzerinde yayılır.

2. Konidiyofor (Conidiophore)

• Dikey uzayan, dallanmış yapıdır.

• Ucunda konidia (eşeysiz sporlar) üretir.

• Mikroskopta fırça gibi görünür.

3. Konidium (Conidium)

• Eşeysiz üreme sporudur.

• Rüzgar, su veya temas yoluyla yayılır.

• Uygun ortamda çimlenerek yeni mantar oluşturur.

🧬 Üreme Şekilleri

1. Aseksüel Üreme

• En yaygın üreme şeklidir.

• Konidiyoforlar üzerinde konidium (eşeysiz sporlar) oluşur.

• Çevreye yayılan bu sporlar çimlenerek yeni birey oluşturur.

2. Seksüel Üreme (nadir)

• Ascomycota üyeleri olduğu için askospor üretimi ile gerçekleşir.

• Özel yapılar: Ascus (askus) ve Ascocarp (askokarp).

• Genellikle laboratuvar ortamında veya doğada belirli koşullarda görülür.

💊 Ekonomik ve Biyoteknolojik Önemi ✅ Faydalı Türler

• Penicillium chrysogenum / P. notatum → Penicillin antibiyotiğinin üretimi (Alexander Fleming tarafından keşfedildi).

• Penicillium camemberti, P. roqueforti → Peynir yapımında (Camembert, Roquefort peynirleri)

❌ Zararlı Türler

• Bazı türleri gıda ürünlerinde bozulmaya neden olur.

• Mikotoksin üreten türler sağlığa zararlı olabilir.

🦠 Mikroskobik Görünüm Özeti

• Septalı hifler

• Dallanmış konidiyoforlar

• Fırça görünümünde uç yapılar

• Uçlarda zincir halinde konidiumlar

🧠 Kısa Özet – Penicillium’u Tanı

• ✅ Saprotrof

• ✅ Septalı hif

• ✅ Konidium ile eşeysiz ürer

• ✅ Antibiyotik üretimi

• ✅ Bazı türler gıdalarda bozulma yapar

• ✅ Peynir endüstrisinde kullanılır

Askus nedir?

Ascomycota mantarlarında askosporların geliştiği spor torbası şeklindeki yapıdır.

Askus yapısı nasıldır?

Genellikle silindirik veya eliptiktir; içinde çoğunlukla 8 askospor bulunur.

Askus içinde hangi olaylar gerçekleşir?

Karyogami, mayoz ve ardından mitoz bölünmeler gerçekleşir.

Askosporlar nasıl oluşur?

Diploid çekirdek mayoz geçirir (4 çekirdek), ardından mitoz ile 8 askospor oluşur.

Askus içinde karyogami ne zaman gerçekleşir?

Plazmogamiden sonra, dikaryotik hiflerin birleşmesiyle.

Askokarp nedir?

Askusları taşıyan ve koruyan mantarın eşeyli üreme yapısıdır (meyve gövdesi gibi).

Askokarp ne işe yarar?

Askusları korur, düzenler ve sporların yayılmasını sağlar.

Askokarpın üç temel tipi nedir?

Cleistothecium, Perithecium, Apothecium.

Cleistothecium’un özelliği nedir?

Tamamen kapalıdır; sporlar yapının parçalanmasıyla yayılır.

Perithecium’un özelliği nedir?

Şişe şeklindedir, tepesinde ostiyol (açıklık) bulunur.

Apothecium’un özelliği nedir?

Tabak şeklindedir, askuslar üstte açık şekilde dizilidir.

Askokarp yapısında ostiyol hangi yapıda bulunur?

Perithecium.

Askokarpın dış kısmına ne ad verilir?

Peridiyum.

Askus ve askokarp hangi mantar grubunda bulunur?

Ascomycota.

Askus eşeyli mi, eşeysiz mi bir yapı?

Eşeyli üremeye ait bir yapıdır.

Askus nedir?

🔹 Tanım:

• Ascomycota filumunun karakteristik eşeyli üreme yapısıdır.

• Askosporların üretildiği mikroskobik yapıdır.

• Hücre şeklinde, torba benzeri yapılardır.

🔹 Yapısı:

• Genellikle silindirik veya eliptiktir.

• İçinde genellikle 8 adet askospor bulunur (bazı türlerde bu sayı 4–32 olabilir).

🔹 Görevleri:

• Karyogami (çekirdek birleşmesi) ve ardından mayoz + mitoz bölünme burada gerçekleşir.

• Askosporlar geliştikten sonra askus çatlayarak sporları serbest bırakır (bazılarında aktif fırlatma vardır!).

🔹 Askus Oluşumu (kısaca):

1. Plazmogami → (+) ve (–) eşey tipindeki hifler birleşir.

2. Dikaryotik hif gelişir (her hücrede 2 çekirdek).

3. Askus içinde çekirdekler birleşir (karyogami) → diploid hücre

4. Mayoz → 4 haploid çekirdek

5. Mitoz → 8 haploid askospor

🔹 Not:

• Askus, bazen çıplak olarak bulunur, bazen koruyucu bir yapının (askokarp) içinde gelişir.

Askokarp nedir?

🔹 Tanım:

• Askusları taşıyan makroskopik ya da mikroskobik yapıdır.

• Mantarın meyve gövdesi gibi düşünülebilir.

• Askus ve askosporların korunmasını ve yayılmasını sağlar.

🔹 Görevleri:

• Askusları düzenli şekilde tutar

• Sporların gelişmesi ve dağılmasına katkı sağlar

• Genellikle toprak üstünde veya substrat üzerinde görülebilir

🔹 Askokarp Tipleri (3 temel form):

Askokarp Tipi	Özellikleri
Cleistothecium	Kapalı yapı, hiçbir açıklığı yoktur. Sporlar ancak yapının parçalanmasıyla yayılır. Örn: Aspergillus, Penicillium, Erysphe sp.
Perithecium	Şişe şeklindedir; tepede küçük bir açıklık (ostiyol) vardır. Sporlar buradan dışarı atılır. Örn: Neurospora, Sordoria
Apothecium	Açık, tabak gibi bir yapıdadır. Askuslar üstte dizilidir. Sporlar kolayca yayılır. Örn: Peziza, Helvella

🔹 Askokarpın Kısımları:

• Peridiyum: Dış çeper

• Himeniyum: Askusların yer aldığı iç tabaka

• Ostiyol (varsa): Sporların çıkış deliği

Askus ve askokarpı karşılaştırınız.

Özellik	Ascus	Ascocarp

Tanım

Spor üreten hücre

Askusları taşıyan yapı

İçerdiği Yapı

8 askospor

Birçok askus

Eşeyli mi?

Evet

Evet

Filum

Sadece Ascomycota

Sadece Ascomycota

Görünürlük

Mikroskobik

Mikroskobik veya makroskobik

Arthrospor nedir?

Hiflerin septalarından bölünerek oluşan, eşeysiz ve dayanıksız spor tipidir.

Arthrosporlar nasıl oluşur?

Hifler enine bölünür ve her hücre ayrılarak bir spor haline gelir.

Arthrosporun dayanıklılığı nasıldır?

Kalın çeperli olmadığı için genellikle düşük dayanıklılığa sahiptir.