Młoda Polska - matura

modernizm

nowoczesność, przeciwstawianie się klasycznym regułom

neoromantyzm

powrót do idei romantycznych - metafizyki, indywidualizmu, irracjonalizmu, koncepcji odzyskania niepodległości przez walkę

fin de siècle

koniec wieku

dekadentyzm

1. poczucie schyłku cywilizacji

2. skrajny pesymizm

3. znużenie, zobojętnienie, bierność

początek epoki w Polsce

lata 90 XIX wieku

koniec epoki w Polsce

1918 - odzyskanie niepodległości po 123 letnim okresie zaborów

sztuka dla sztuki

1. Sztuka powinna się skupiać sama na sobie

2. powinna przedstawiać uczucia artysty

3. odrębność środowiska artystów - cyganeria, bohema

przeciwieństwo artysty w ideologii sztuka dla sztuki

filister (mieszczuch skupiony na przyziemnych rozrywkach)

chłopomania

1. Źródło w romantycznej fascynacji ludem

2. Chłopi i kultura narodowa przechowują najcenniejsze cechy narodowe

3. Fascynacja pierwotną siłą chłopa

Filozofia

1. Życie jest największą wartością

2. Ideałem jest nadczłowiek

3. Jednostka nie powinna poświęcać się dla ogółu

4. Chrześcijaństwo hamuje rozwój ludzkości

Nietzscheanizm

(Friedrich Nietzsche)

Filozofia:

1. Ból istnienia można złagodzić poprzez wyzbycie się pragnień - nirwana

2. u podstawy całej rzeczywistości leży wola (ślepy popęd)

3. wola nigdy nie może być zaspokojona (a to prowadzi do cierpienia)

Schopenhaueryzm

Artur Schopenhauer

Filozofia:

1. Intuicjonizm - prawdziwe poznanie poprzez intuicję nie rozum

2. pęd życiowy - kosmiczna siła przenikająca naturę

Bergsonizm

Henri Bergson

impresjonizm

1. zatrzymanie, utrwalenie ulotnego wrażenia

2. nastrojowość

3. wywołanie doznań zmysłowo-uczuciowych

4. synestezja, muzyczność utworu

symbolizm

1. Niewyrażalne można oddać za pomocą symbolu

2. język aluzyjny, wieloznaczności

3. obecny w utworach mających wyrazić stan duszy

ekspresjonizm

1. wyrażenie emocji, namiętności, przeżyć

2. wewnętrzne przeżycia podmiotu mówiącego

3. mocne środki wyrazu ((przerysowanie, groteska, łączenie sprzeczności - patos z wulgarnością)

katastrofizm

1. nieuchronny upadek cywilizacji, świata

2. wizje zagłady świata i człowieka

naturalizm

1. skrajnie realistyczny, autentyczny sposób ukazania rzeczywistości

2. epika - obiektywizm w przestawieniu fabuły

3. Życiem bohatera rządzą prawa biologiczne, brutalizm obrazowania, autentyzm języka

Młoda Polska zerwała z konwencją …

realistyczną

cechy literatury Młodej Polski

1. dekadentyzm, pesymizm, schyłkowość

2. sztuka dla sztuki

3. odziaływanie na zmysły odbiorcy

4. tematy psychologiczno-obyczajowe, erotyczne

5. podkreślanie indywidualizmu twórcy

6. nawiązania do romantyzmu

7. dominacja liryki i dramatu

8. synkretyzm rodzajowy i gatunkowy

Bohater: dekadent

1. zniechęcony

2. bierny, pozbawiony motywacji

3. przekonany o kryzysie cywilizacji

4. ucieczka w hedonizm, alkohol, erotykę

Koniec wieku XIX - Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Bohater: artysta

1. samotny wznoszący się ponad przeciętność

2. swą odrębność podkreśla strojem

3. skandalizujący tryb życia

4. poszukuje prawdziwych wartości

5. gardzi mieszczaństwem

Confiteor - Stanisław Przybyszewski

Bohater: filister

1. mieszczanin skupiony na zdobywaniu majątku

2. niezainteresowany sztuką

3. przyziemne rozrywki, konsumpcja

4. podwójna moralność

Pani Dulska w dramacie Moralność pani Dulskiej - Gabriela Zapolska

Bohater: społecznik

1. poświęca życie walce z biedą, niesprawiedliwością społeczną

2. wykształcenie = kapitał przyszłej pracy

3. poświęca własne szczęście na rzecz pracy

dr Tomasz Judym Ludzie Bezdomni - Stefan Żeromski

Bohater: chłop

1. Przywiązany do ziemi

2. hołdujący tradycji, kultywujący obyczaje

3. przestrzegający kodeksu społecznego (zasady i normy wsi)

4. religijny

5. skłonny do awantur, pewny siebie

Maciej Boryna Chłopi - Władysław Reymont

Czepiec Wesele - Stanisław Wyspiański

Bohater: femme fatale (kobieta fatalna

1. piękna, atrakcyjna

2. świadoma swoich atutów, wyrachowana

3. przynosi zgubę zakochanym mężczyznom

4. modliszka, istota demoniczna, tajemnicza

5. fascynuje mężczyzn

Jagna Chłopi - Reymont

Ewa hymny np.Dies irae - Jan Kasprowicz