OdG H1 + H2

19de eeuwse scheiding tussen ... en … domineerde in toenemende mate de indeling en zelfopvatting van wetenschappen in de twintigste eeuw (= two cultures)

geesteswetenschappen, natuurwetenschappen

Methodologische tweedeling

Experimentele (natuurwetenschappelijk) vs interpreterend (geesteswetenschappelijk)

Two cultures binnen sociale wetenschappen met hun etiketten:

• Kwantitatief vs kwalitatief

• Harde vs zachte benadering

Griekse letter voor sociale wetenschappen

Gamma

Bij gamma wetenschappen bestaat er een wat grotere spanning tussen academische (fundamenteel onderzoek) en maatschappelijke activiteiten (‘toepassen’) dan bij alfa en bèta, omdat …

deze vakken meer moeten rivaliseren met het alledaagse denken over mens en maatschappij → vaker mensen overtuigen van hun verworven kennis

Gamma wetenschappers moeten vaker mensen overtuigen van hun verworven → paradoxale opdracht

want ze vereist dat men tegelijkertijd bindt (= onze kennis is voor u relevant) en scheidt (= onze kennis is beter dan de uwe, ook al denkt u van niet). 

Wetenschap is zowel een … als een …

product (verzamelde kennis), proces (het werk dat wordt verricht om de werkelijkheid (beter) te leren kennen)

Om zich een discipline te kunnen noemen, moet een vak .. en …

academische erkenning hebben op het gebeid van onderwijs en onderzoek, zich voldoende als apart vak onderscheiden van naburige discipline

Drie pijlers voor wanneer iets een discipline is:

1. Stevige positie in het onderwijs

2. Onderzoek door middel van een leerstoel

3. Professionele status (maatschappelijk erkende beroepsuitoefening)

We kunnen 'discipline' beschouwen als een niveau, gelegen tussen enerzijds … en anderzijds …

de wetenschappelijke hoofdgebieden, alfa, bèta en gamma, de subdisciplines en specialismen, die vooral onderzoeksverbanden zijn of een praktijkspecialisatie weerspiegelen

Een nieuwe discipline moet zich op twee fronten legitimeren:

binnen de wetenschap en ten opzichte van de maatschappij

Demarcatie (legitimatie van discipline)

Het trekken van grenzen tussen wetenschappelijke bevindingen en de uitspraken van buitenstaanders, in het bijzonder leken, en onbevoegden die zich voordoen als vakbeoefenaars (kwakzalvers)

Boundary work (legitimatie van discipline)

Wetenschappers moeten voortdurend omheiningen tussen discipline en buitenwereld bewaken en verstevigen

Boundary concepts (legitimatie van discipline)

concepten in een discipline, zoals intelligentie, moeten bruikbaar zijn voor onderzoekers, practici en afnemers + acceptatie van burgers nodig → zich laten testen 

Boundary objects (legitimatie van discipline)

Technieken, apparaten en diensten moeten multifunctioneel zijn

Allianties (legitimatie van discipline)

Wetenschappers in een discipline moeten legitimatie verweren door bindingen aan te gaan binnen en buiten de wetenschap

Een discipline heeft twee kanten:

inhoudelijke kant en een sociaal functioneren

Cognitieve functies

inhoudelijke kant van discipline, het genereren (onderzoek), bewaren (bibliotheek, boeken) en overdragen (universitaire opleidingen) van kennis

Onderdelen van sociale processen in de wetenschappelijke wereld:

Genereren, bewaren en overdragen van kennis

Socialisatie in wetenschap

Het leren van de normen en gebruiken die in een discipline gangbaar zijn

Tacit knowledge

Stilzwijgende afspraken, uitgangspunten en ideeën in een discipline

Matteus-effect

wie heeft zal nog meer krijgen, en wel in overvloed, maar wie niets heeft, hem zal zelfs wat hij heeft nog worden ontnomen 

Convergentie

in hoeverre is er sprake van uniforme definities, standaarden en procedures, van intellectuele controle en een stabiele 'elite' binnen het vakgebied

Geconcentreerdheid

urbaan (veel onderzoekers op een klein 'territorium', zeer doelgericht en met een snelle communicatie van onderzoeksresultaten) versus ruraal (onderzoekers werken verspreid over een grote oppervlakte, zijn bezig met uiteenlopende onderwerpen en er is weinig directe communicatie tussen subgroepen binnen de discipline

De prestige van een disicpline hangt af van:

• Hard (wiskunde, scheikunde) vs zacht (rechten, sociologie, geschiedenis)

• Fundamenteel (scheikunde, wiskunde) vs toegepast (engineering, farmacie, rechten

• Convergent (natuurkunde, geschiedenis) vs divergent (sociologie, farmacie)

• Urbaan (natuurkunde) vs ruraal (scheikunde)

Disciplines zijn in de eerste plaats door mensen gemaakte institutionele kaders voor wetenschapsbeoefening

Wat er binnen zo'n disciplinair kader inhoudelijk precies gebeurt, verschilt naar tijd en plaats

Take nobody’s word for it

je moet doordacht en kritisch zijn op je eigen ideeën en die van anderen

Wat bedoelen we precies met wetenschap?

Wetenschap (a) produceert een hoeveelheid robuuste kennis via (b) een bepaalde methodologie, en doet dat binnen (c) een infrastructuur van fysieke instellingen (zoals universiteiten, laboratoria, etc.)

Een vierde dimensie van wetenschap

Kennis, methoden en infrastructuur vereisen (d) een reeks morele waarden, verankerd in onze academische manier van denken. Morele waarden structureren de activiteiten van wetenschappers.