organische moleculen in cellen

Organische verbindingen bestaan voornamelijk uit

koolstof (C) en waterstof (H), met vaak ook zuurstof (O) en stikstof (N).

In cellen spelen vier hoofdgroepen van organische moleculen een cruciale rol:

sachariden, lipiden, eiwitten en nucleïnezuren. Deze groepen zijn essentieel voor diverse celfuncties, zoals structuur, stofwisseling, celdeling en opslag van erfelijk materiaal, en vormen ongeveer 30% van de cellulaire chemische samenstelling.

Sachariden of suikers

zijn koolstofverbindingen met meerdere hydroxylgroepen. De meest voorkomende sachariden in de natuur bestaan uit 5 of 6 koolstofatomen. Zulke sachariden komen voor als ketens of als ringstructuren. Sachariden spelen een belangrijke rol in de energiehuishouding van cellen. Een voorbeeld is glucose

glucose tekenen

teken

monosacharide=> disacharide

Sachariden kunnen covalente bindingen vormen met elkaar. Wanneer twee monosachariden met elkaar binden, ontstaat er een disacharide. Voorbeeld: glucose kan binden met fructose om de disacharide sucrose te vormen.

glucose

Glucose (of druivensuiker) dient vooral als energiebron en als bouwsteen van sommige polysachariden.

Glucose zit in honing.

Wordt gevormd door fotosynthese

fructose

Fructose (of vruchtensuiker) is net als glucose een molecule met 6 koolstofatomen, maar heeft een andere ringvorming. Fructose komt vooral voor in vruchten, bijvoorbeeld vijgen, en dient als energiebron

Sucrose

Sucrose (ook sacharose of kristalsuiker genoemd) is een disacharide van glucose en fructose. Sucrose is bekend als tafelsuiker en wordt gewonnen uit suikerbieten of suikerriet.

sucrose tekenen

teken

Galactose

• energiebron

• monosacharide

• onderdeel van lactose

galactose tekenen

teken

lactose

Lactose (of melksuiker) is een disacharide die opgebouwd is uit galactose en glucose. Het komt vooral voor in melk en melkproducten, en dient als energiebron. Lactose maakt ongeveer 4-5 % uit van koemelk.

lactose tekenen

teken

Wat is lactose-intolerantie

Lactose-intolerantie is een aandoening waarbij het lichaam lactose, een suiker in zuivelproducten, moeilijk verteert door een tekort aan het enzym lactase.

Onverteerde lactose wordt door darmbacteriën gebruikt, wat leidt tot gasvorming en wateropname in de darm

Symptomen zijn onder andere een opgeblazen gevoel, buikpijn, diarree en winderigheid na het consumeren van zuivelproducten.

polymeren

Wanneer een groot aantal individuele moleculen aan elkaar wordt gebonden, spreek je van polymeren. De individuele moleculen zijn monomeren. Wanneer monosachariden in een keten aan elkaar worden gebonden, spreek je van polysachariden.

Glycogeen

Glycogeen is een glucosepolymeer dat essentieel is voor de energieopslag. In dieren wordt glycogeen vooral opgeslagen in de lever en de spieren. Glycogeen is ook een energiebron bij schimmels. bestaande uit glucose. De biomolecule heeft een vertakte structuur.

Glycogeen tekenen

teken

Zetmeel

Zetmeel is opgebouwd uit twee soorten glucosepolymeren, amylose en amylopectine:

• Amylose is een lineaire aaneenschakeling van glucosemoleculen.

• Amylopectine heeft, net als glycogeen, een vertakte structuur.

  Zetmeel is de belangrijkste energiereserve voor planten en groenwieren. Het komt in cellen voor in de vorm van zetmeelkorrels, bijvoorbeeld in aardappelcellen.

Zetmeel tekenen

teken

amylose

amylopectine

Chitine

Chitine is een glucosepolymeer waarbij de glucosemoleculen chemisch gewijzigd zijn. Het is het hoofdbestanddeel in de celwanden van schimmels. Ook het exoskelet van veel ongewervelde dieren is grotendeels opgebouwd uit chitine. Denk maar aan de harde buitenlaag van bijvoorbeeld insecten en krabben.

wat is dat

Chitine

cellulose

Cellulose, het hoofdbestanddeel van plantaardige celwanden, bestaat uit lange, onvertakte glucoseketens. Deze ketens vormen cellulosevezels, verstevigd door waterstofbruggen. De unieke binding tussen glucosemoleculen maakt cellulose onverteerbaar voor mensen en de meeste dieren, in tegenstelling tot zetmeel en glycogeen.

In celwand van planten en wieren

cellulose tekenen

teken

Polysachariden zijn biomoleculen waarin

• Polysachariden zijn biomoleculen waarin een groot aantal monosachariden aaneengeschakeld is. Ze spelen in de natuur voornamelijk een rol als energiereserve
  (bv. glycogeen en zetmeel) of als structuurmolecule (bv. cellulose en chitine).

snelle suikers

=enkelvoudige koolhydraten

glucose,fructose ,sacharoce

leveren snel energie ( korte verteringstijd) => energieboost

snel verbruikt => snel zin in zoet

bv. cornflakes,snoeprepen, ontbijtkoeken, chips, ijs

Trage suiker

= complexe koolhydraten

-zetmeel

-leveren energie op lange termijn ( lange verteringstijd)

-langer verzadigingsgevoel

bv; pasta, brood, couscous, rijst, muësti