Les 6: Karolinger Cultuur en einde

Zie PPT op Chamillo

Wie had in de middeleeuwen de hoogste macht over de koningen en keizers en wat voor macht had de paus?

De paus had een ondergeschikte rol, maar de koning of keizer had de hoogste macht.

Waarom moest men trouw zweren aan de koning in de middeleeuwen?

• Paus was ondergeschikt

• Koning had de politieke macht

Wie kon abten aanstellen?

• De koning kon abten aanstellen

• Vaak waren dit lekenabten (vertrouwelingen)

Wat is een lekenabt?

• Geen geestelijke

• Vertrouweling van de koning

• Krijgt klooster onder zijn hoede

Waarom was er behoefte aan efficiënter bestuur in de middeleeuwen?

• Efficiënter bestuur van de koninklijke kanselarij

• Beter opgeleide geestelijken nodig

Waarom moest de kennis van het Latijn beter worden?

• Latijn was de taal van de kerk en administratieve documenten

• Belangrijk voor efficiënter bestuur en zuiverheid van het geloof

Wat zijn kloosterscholen?

• Onderwijs gegeven in kloosters

• Gericht op geestelijke en administratieve opleiding

Wat zijn hofscholen?

• Scholen verbonden aan het hof van de koning of keizer

• Gericht op educatie voor de adel en heersende klasse

Wat is het curriculum in de middeleeuwse scholen?

• Artes liberales (de vrije kunsten)

• Twee hoofdcategorieën: Trivium en Quadrivium

Wat behoort tot het Trivium?

• Grammatica

• Retorica

• Dialectica/logica

Wat behoort tot het Quadrivium?

• Aritmetica

• Geometrica

• Musica

• Astronomia

Wie mocht allemaal onderwijs gaan volgen in de middeleeuwen?

• Geestelijken

• Hofadministratie

• Zonen van adel

Wat is de Karolingische minuskel?

• Gestandaardiseerd schrift ontwikkeld in de 8e-9e eeuw

• Zeer leesbaar en uniform

• Verving onregelmatige schriftsoorten uit de vroege middeleeuwen

Wat was de rol van scriptoria in de middeleeuwen?

• Scriptoria waren werkplaatsen waar manuscripten werden gekopieerd

• Grote rol in het bewaren en verspreiden van kennis

Wat was de Karolingische renaissance?

Culturele heropleving onder Karel de Grote in de 8e-9e eeuw

Welke architectuur vonden we terug in het Karolingische rijk?

• Basilieken

• Paltsen

Wat zijn paltsen?

• Paleizen of koninklijke hofcomplexen

• Gebruikt door koningen en keizers, vaak met administratieve functies

Wat was de belangrijkste palts in het rijk van Karel de Grote?

Aken

Hoeveel paltsen had Karel de Grote in zijn rijk?

Tussen 20 en 30

Noem twee belangrijke paltsen in onze gebieden.

• Nijvel

• Herstal

Wat was de functie van paltsen in de controle over het rijk?

• Koning gebruikte paltsen om lokale heren in het oog te houden

• Versterkte controle over het rijk

Waarom waren paltsen strategisch gelegen?

• Strategische locaties voor militaire campagnes

• Vergemakkelijkten snelle bewegingen van het leger

Wat was de economische functie van paltsen?

• Paltsen ondersteunden de hofhouding

• Verzorgden het onderhoud van de hofstaat en logistieke behoeften

Waarom waren paltsen seizoensgebonden?

• Jacht in de zomer (bijvoorbeeld Nijmegen)

• Milder klimaat in de winter (bijvoorbeeld Aken)

Welke architectonische elementen werden gemixt in de palts van Aken?

• Romeinse: rondbogen en zuilen uit Italië

• Byzantijnse: grondplan, koepelstructuur en mozaïek

• Germaans: robuust uiterlijk

Wat is boekverluchting in de middeleeuwen?

• Miniatuurkunst in boeken

• Kenmerkend door veel kleur en realisme

Wat is het kenmerk van ivoorkunst in de middeleeuwen?

• Reliëfkunst gemaakt van ivoor

• Vaak gebruikt voor religieuze objecten en versieringen

Wat was de impact van de Karolingers op de kerk?

• Grote invloed op de kerk

• Streefden naar een uniforme kerk door standaardisering

Waarom wilden de Karolingers de kerk standaardiseren?

Om religieuze eenheid en controle te krijgen.

Hoe versterkten de Karolingers hun politieke macht via de kerk?

• Gebruikten de kerk om hun gezag te legitimeren

• Versterkten politieke macht door kerkelijke invloed en controle

Wat werd er gedaan om de kerk te uniformeren?

• Vastleggen van kerkprovincies

• Standaardisatie van kerkdiensten en rituelen

Welke waren de belangrijkste kerkprovincies in het rijk van de Karolingers?

• Aken

• Mainz

• Tours

• Reims

Wat werd er vastgelegd om de kerk te uniformeren?

• Zondag en zondagsrust

• Overgang van Gallische naar Romeinse liturgie

Wat werd genormaliseerd binnen de liturgie?

• Vieringen

• Gebruik van gebeden en sacramenten

• Liturgische kalender

Wat zijn Gregoriaanse gezangen?

• Combinatie van Romeinse en Gallische elementen

• Religieuze gezangen in de katholieke liturgie

Wat is het kenmerk van Gregoriaanse gezangen?

• Monofonie (éénstemmig)

• Eenvoudig en sober van aard

Wat is de focus van Gregoriaanse gezangen?

• Focus op de tekst en de liturgie

• Doel: meditatie en contemplatie

Wie waren de monniken in kloosters?

• Oblaten (kinderen die werden ingewijd in het klooster)

• Minder volwassenen als monniken

Wat gebeurde er met leken in de nabijheid van kloosters?

• Leken lieten zich vaak in de nabijheid van de kerk begraven

Wat was de rol van kloosters in intellectuele activiteiten?

Kloosters waren centra voor intellectuele activiteit en leren

Wie volgde Karel de Grote op als heerser?

Lodewijk De Vrome (814-840)

Hoe regelde Lodewijk de Vrome zijn erfopvolging?

• Zijn 3 zonen kregen elk een deel van het rijk

• De keizerstitel ging naar de oudste, Lotharius I

Wie waren de zonen van Lodewijk de Vrome?

• Lotharius I (keizer)

• Pepijn van Aquitanië (sterft vóór Lodewijk)

• Lodewijk de Duitser

• Karel de Kale

Wat gebeurde er na de dood van Lodewijk de Vrome?

• Er brak een driejarige burgeroorlog uit

• Bondgenootschap tussen Karel de Kale en Lodewijk de Duitser

Wat gebeurde er in 843 met het verdrag van Verdun?

• Verdeling van het rijk van Lodewijk de Vrome tussen zijn zonen:

  • Karel de Kale: West-Francië

  • Lotharius: Middenrijk

  • Lodewijk de Duitser: Oost-Francië

Wat gebeurde er in 855 met het verdrag van Prüm?

• Het Middenrijk werd verder verdeeld in 3 delen

• De keizerstitel werd voor Italië behouden

Wat gebeurde er in 870 met het verdrag van Meerssen?

Lotharingen werd verdeeld tussen West-Francië en Oost-Francië.

Wat gebeurde met de keizertitel na het Verdrag van Meerssen?

• De keizertitel werd niet overgenomen in Italië

• De titel bleef in Italië behouden

Wat gebeurde na de dood van Lodewijk II in 875?

• Karel de Kale trok naar Italië

• De paus kroonde hem tot keizer

Wat gebeurde er na de dood van Karel de Kale in 877?

• Er ontstond chaos in het rijk

• Karel de Dikke (koning van Oost-Francië) veroverde Italië

Wat gebeurde met Karel de Dikke in 888?

Karel de Dikke werd afgezet.

Wanneer werd de keizertitel weer hersteld in het Heilige Roomse Rijk?

Pas in de 10e eeuw.

Wie werd er in 919 gekozen als heerser van Oost-Francië?

Hendrik de Vogelaar

Wat deed Hendrik de Vogelaar na zijn verkiezing?

Hij verenigde Saksen, Beieren, Zwaben en Franken onder zijn heerschappij

Wat gebeurde er in 936 in Oost-Francië?

• Otto I volgde Hendrik de Vogelaar op

• Otto I werd gekroond in Aken en legde de basis voor de Ottonen-dynastie

Wie was de laatste Karolingische koning van West-Francië?

Lodewijk V, die stierf in 987

Wat gebeurde er in 987 in West-Francië?

Hugo Capet werd verkozen tot koning

Hoe lang regeerden de Capetingers in West-Francië?

987 - 1328

Wanneer begonnen de Vikingen met jaarlijkse aanvallen?

• Vanaf 790, vooral in de zomer

Waar gingen Vikingen na de zomeraanvallen heen?

In de winter vertrokken ze naar Scandinavië met buit en slaven

Wie waren de belangrijkste slachtoffers van de Vikingaanvallen?

Kloosters, emporia (handelsplaatsen), en steden.

Wat veranderde in 840 in de tactiek van de Vikingen?

In 840 begonnen Vikingen te overwinteren in de aangevallen gebieden

Wat werd een nieuwe oplossing voor de Vikingaanvallen?

Afkopen van de Vikingen door betalingen.

Wat gebeurde er in 911 met de Vikingen?

• (Het keerpunt) Rollo, een Vikingleider, werd vazal van Karel de Eenvoudige en kreeg Normandië

Wanneer veroverden de Denen een deel van Engeland?

870

Wat gebeurde er in 886 tussen de Vikingen en Alfred de Grote van Wessex?

• Er werd vrede gesloten

• Denen kregen het gebied "Danelaw" en bekeerden zich tot het christendom

Wat gebeurde in de 10de eeuw met het gebied van de Vikingen in Engeland?

Het werd heroverd door de Engelsen;

Waarom gingen de Vikingen op tocht?

• Vorming van koninkrijken in Scandinavië

• Veel geweld, waarbij de verliezer moest vertrekken

• Positie versterken door buitenlandse buit

Welke reactie gaf de agressie van de Karolingers op de Vikingen?

De Vikingen reageerden op de agressie van de Karolingers door zelf op rooftochten te gaan.

Wat waren de positieve gevolgen van de Vikingtochten?

• Uitbreiding van de internationale handel

• Edelmetalen kwamen weer in omloop

Waarom waren de Vikingen zo succesvol in hun aanvallen?

De snelheid van hun aanvallen. (mogelijk door hun typische schepen (drakkars))

Wat was het effect van de Vikingaanvallen op de macht in Europa?

• Grote invloed op de decentralisatie van macht

• Koningen slaagden er niet in bescherming te bieden, wat leidde tot lokale heersers die zich als beschermers opstelden

Wie waren de Magyaren?

Hongaren

Wat leidde tot de opkomst van de Magyaren in Oost-Francië?

• De instorting van het centrale gezag in Oost-Francië na de dood van Lodewijk het Kind

• Lokale heren namen het gezag over

Wat zijn enkele militaire overwinningen van Otto de Grote?

Hij versloeg de Slaven, Magyaren, en Noord-Italië

Wie was Otto de Grote de opvolger van?

Karel de Grote

Wanneer werd Otto de Grote tot keizer gekroond?

In 962

Wat leidde tot de opkomst van Venetië?

Meer handel in het Middellandse Zeegebied.

Wat was het handelsnetwerk van Venetië?

Venetië controleerde het handelsnetwerk van het Byzantijnse rijk en de Levant.

Wat leidde tot de afname van emporia in de post-Karolingische samenleving?

De Vikinginvallen en de afname van de macht van de koningen

Wat was het effect van de afname van de macht van de koningen?

Meer macht ging naar de lokale heren, wat leidde tot hogere lasten voor boeren

Wanneer verdween slavernij in Europa?

Slavernij verdween rond 1000, behalve in gebieden met heidenen of in niet-christelijke gebieden.