antyk

(cechy literatury antycznej) mimesis

naśladowanie rzeczywistości przez sztukę (dzieło obrazuje rzeczywistość,przedstawia prawdopodobnego bohatera przez co odbiorca może się utożsamić)

(cechy literatury antycznej) decorum

zasada stosowności- odpowiedniości formy i stylu dzieła do treści

(cechy literatury antycznej) podporządkowanie funkcjom

odbiorca zna treść dzieła dzięki czemu może się skupić na przeżywaniu emocji

(cechy literatury antycznej) proporcjonalność

harmonia elementów, umiar, przemyślana kompozycja

(wzorce osobowe) heros

charakterystyka i przykłady

nieustraszony, honorowy,bezkompromisowy

Achilles / Hektor

(wzorce osobowe) buntownik

charakterystyka i przykłady

łamie reguły (nawet te ustanowione przez bogów), odważny, skłonny do poświęceń w imię wyznawanych racji

Prometeusz

(wzorce osobowe) tułacz/podróżnik/homo viator

charakterystyka i przykłady

konsekwentny i uparty w poszukiwaniu drogi powrotnej, dzielny, mężnie radzący sobie z trudnościami , polega głównie na sobie, zaradny

Odyseusz

(wzorce osobowe) bohater tragiczny

charakterystyka i przykłady

jego losem kieruje fatum, skazany na klęskę, —konflikt tragiczny (konieczność wyboru między równorzędnymi racjami, każdy wybór-złe skutki)

Antygona i Król Edyp

katharsis

stan polegający na wyzwoleniu się od uczuć strachu i litości dzięki intensywnemu przeżyciu przez widza tragedii ukazującej heroizm ludzki

sacrum

sfera rzeczy świętych

profanum

przeciwieństwo sacrum, rzeczy świeckie

topos

stały motyw, temat utrwalany w literaturze

fatum

siła wyznaczająca bieg wydarzeń, przeznaczenie

epos

długi poemat epicki opiewający w podniosłej formie czyny bohaterów literackich

inwokacja

rozwinięta apostrofa stanowiąca początek utworu literackiego

antyczny ideał piękna (5 cech)

-oszczędność środków wyrazu

-doskonałe proporcje

-harmonia i równowaga

-rytmiczność i symetria

-naśladowanie natury (mimesis)

jaki był najważniejszy cel sztuki w antyku ?

wywołanie u odbiorcy emocji i oczyszczenie go z nich

homer

(najważniejsi twórcy i ich dzieła -rodzaj i tytuł)

eposy, “iliada” i “odyseja”

Tyrtajos

(najważniejsi twórcy i ich dzieła -rodzaj i tytuł)

poezja tyrtejska - nawołująca do walki

“Rzecz to piękna zaprawdę…”

Safona

(najważniejsi twórcy i ich dzieła -rodzaj i tytuł)

liryka miłosna, EPIGRAMATY

“zazdrość”

Symonides

(najważniejsi twórcy i ich dzieła -rodzaj i tytuł)

treny, epigramaty

“Przechodniu powiedz Sparcie…”

Sofokles

(najważniejsi twórcy i ich dzieła -rodzaj i tytuł)

tragedie:

“Antygona” , “Król Edyp”

Horacy

(najważniejsi twórcy i ich dzieła -rodzaj i tytuł)

pieśni

“exegi monumentum”

funkcje mitów (3)

-poznawcza (objaśniają zjawiska)

-światopoglądowa (pokazują wzorce, normy)

-sakralna (określają kompetencje bogów, przedstawiają wzorce obrzędów)

znaczenie biblii (4)

-źródło prawd objawionych przez Boga

-filar cywilizacji europejskiej

-dostarcza inspiracji, motywów, wzorców

-zbiór zasad i rozważań o charakterze moralnym

septuaginta

przekład Starego Testamentu na grekę (p.n.e)

wulgata

tłumaczenie całej Biblii na łacinę (IV w.)

podział biblii

-stary testament (zbiór 46 ksiąg judaistycznych)

-nowy testament (zbiór opowieści o Jezusie z Nazaretu i jego naukach)

-apokalipsa świętego Jana (ostatnia księga-koniec świata, zagłada)

tora/pięcioksiąg Mojżeszowy - jakie księgi? (stary testament)

księgi:

-Rodzaju (np.Adam i Ewa/Potop/Kain Abel/babel)

-Liczb

-Wyjścia (Mojżesz- dekalog)

-Powtórzonego prawa

-Kapłańska

księga Hioba

(temat danej księgi)

sens cierpienia i wiary w sprawiedliwość i dobroć Boga

księga Koheleta

(temat danej księgi)

-sens ludzkiego życia

-droga do szczęścia

-nietrwałość dóbr ziemskich

“marność nad marnościami”

księga psalmów

(przykładowe typy hymnów, tematyka)

-pochwalne

-błagalne

-dziękczynne

-pokutne

-żałobne

–prorocze

TEMATY: sens ludzkiej egzystencji, przeznaczenie,relacja człowiek-bog

Apokalipsa św. Jana

(temat danej księgi)

koniec dziejów przymierza Boga z ludźmi, zapowiedź końca świata i wizja nowego Jerusalem

• wyjaśnia sens cierpienia, trudności i śmierci

symbole w apokalipsie św. Jana (10)

Baranek (Jezus) / Smok (szatan) / Bestia o liczbie 666 (zło) / 4 jeźdźców(zwycięstwo, wojna,głód,śmierć) / pieczęć (wyroki Boże w sprawie świata) / Babilon (zepsucie) / Nowe Jerusalem (świat po zwycięstwie dobra nad złem) / wielka nierządnica (grzech) / niewiasta (matka boska) / liczby

ewangelie (wg. kogo)

świętych: Mateusza,Marka,Łukasza,Jana

epitet stały

określenia tworzące stały związek z wyrazem określanym (np. Dzeus gromowładny)

porównanie homeryckie

Rozbudowane porównanie w którym człon porównujący jest samodzielnym obrazem

np. “Jak orzeł {…} tak Hektor z mieczem…”

cechy “Iliady” jako eposu (7)

• dłuższy utwór epicki pisany heksametrem

• przedstawia losy legendarnych bohaterów na tle przełomowych wydarzeń

• ukazuje związki między światem Bogów i ludzi

• uroczysty, podniosły styl

• rozpoczyna się inwokacją

• narrator jest obiektywny i wszechwiedzący

• występują epitety stałe, rozbudowane porównania (homeryckie) oraz szczegółowe opisy przedmiotów

tematyka “iliady”

konflikt pomiędzy troją (Ilionem) a greckimi Archajami (przyczyna; porwanie Heleny przez trojańskiego księcia Parysa)

Czym rozpoczyna się “Iliada”?

Inwokacją do muzy

Ważne gatunki biblijne (6)

• psalm

• pieśń

• przypowieść

• hymn

• apokalipsa

• list

Ważne gatunki antyczne (6)

• mit

• epos

• tragedia

• komedia

• oda

• pieśń

kalokagatia

piękno i dobro ; ideał antyczny łączący doskonałość duchową i cielesną

hybris

nieposkromiona pycha, zuchwałość- cechy, które wg. starożytnych greków obrażały bogów i wywoływały ich zemstę

exegi monumentum

wybudowałem pomnik; motyw nieśmiertelnej sławy artysty wywodzący się z twórczości Horacego