H3: Sociologie

Sociale-tijdsdiagnosevraag

‘in welke maatschappij leven wij thans?’

Sociologische tijdsdiagnose

we maken röntgenfoto van maatschappij en gaan adhv gegevens en theoretische concepten op zoek naar structuurkenmerken van de maatschappij

Structuurkenmerk/ structureel kenmerk

een essentiele en duurzame eigenschap van een sociaal verband zoals een samenleving, die licht werpt op haar globale functioneren en geordende karakter

vb: voor modern-westerse samenleving: hoge graad van arbeidsverdeling

Arbeidsdeling/taakdifferentiatie

het krijgen van elk een specifieke taak voor elk lid of groepen van een sociaal verband, binnen bepaald sociaal verband (vb: ziekenhuis) worden enorm veel verschillenden taken uitgeoefend

Sociale differentiatie

het bestaan van verschillen ((of ‘differenties’) tussen sociale eenheden die aan de hand van een eenduidig principe kunnen worden gedefinieerd

Verticale sociale differentiatie

opdeling van samenleving in ongelijk gerangschikte lagen (bv klassendifferentiatie, etnische en geslachtsdifferentiatie; is meteen ook structuurkenmerk van onze maatschappij)

Horizontale sociale differentiatie

gelijke sociale eenheden (vb: economie, politiek, onderwijs)

Maatschappelijke functies

de algemene opgave waarvoor iedere samenleving zich gesteld ziet

Functionele differentiatie

het uiteenvallen van de samenleving in relatief zelfstandige sociale eenheden die zich toeleggen op het vervullen van telkens één enkele maatschappelijke functie

Functiesystemen

economie, politiek, wetenschap, recht, onderwijs, …—> functionele subdomein, deeldomein —> men verandert dagelijks meermaals van functiesysteem (vb student-consument-lezer)

~niet hierharch gerangschikt, staan naast elkaar —> evenwaardig

~allemaal afhankelijk van elkaar

Dwarsverbindingen

binnen ieder functiesysteem geeft algemene taak aanleiding tot verdere interne taakdifferentiatie

~algemene maatschappelijke opgave/functie wordt via interne taakdifferentiatie waargemaakt —> uiteenlopende beroepsposities, bevoegden, lonen

niet enkel lesgeven aan unief, maar ook onderzoek doen —> fucntionele differentiatie binnen eenzelfde georganiseerd verband

Structurele maatschappelijke verandering

een duurzame ontwikkeling of evolutie die gevolgen heeft voor het globale functioneren en de algemene ordening van een sociaal verband

Tweedeling

structuurkenmerken van de voormoderne maatschappij afgezet tegenover die van moderne maatschappij

Gemeinschaft/gemeenschaps (Tönnies)

een sociaal verband waarbinnen een grote onderlinge samehorigheid of solidariteit bestaat op grond van een sterke wederzijdse affectieve betrokkenheid

—> hecht geintegreerd, solide sociale normen waar quasi iedereen zich spontaan aan houdt

bloedgemeenschap

gebaseerd op verwantschap

plaatsgemeenschap

gebaseerd op nabuurschap

geestesgemeenschap

gebaseerd op vriendschap

Gesellschaft/gemeenschap (Tönnies)

sociaal verband met een berekend individualisme waarbij mensen uit eigenbelang ruilverhoudingen met andere aangaan

Doelrationeel handelen

de doordachte of berekende, planmatige omgang met middelen en hun gekende neveneffecten met het oog op bereiken van een doel

Doelrationalisatie

het handelen binnen verschillende maatschappelijke deeldomeinen wordt almaar doelrationeler

Modernisering

het modern worden van een voormoderne of traditionele samenleving

Moderniteit

het geheel van structuurkenmerken dat de moderne samenleving en cultuur karakteriseert

Veelvoudige moderniteiten

de veelvoudigheid van moderniteit

moderne samenleving

structureel ingesteld op verdere veranderingen naar de toekomst toe; nieuwsgierigheid, veranderingsbereidheid

premodernde samenleving

gericht op traditie, het verleden, “zo hebben we het altijd gedaan”

Koppeling tussen territorialiteit en sociabiliteit

deze koppelingslaat op toenemende ontdubbeling van mondiale sociale ruimte in ruimte van plaatsen en ruimte van stromen

Ruimte vanplaatsen (space of places)

een geheel van gescheiden geografische plaatsen of territoria waarbinnen mensen met lekaar omgaan op basis van fysieke co-presentie/aanwezigheid vb: voetpad, cafe, aula

Ruimte van stromen (space of flows)

materiële organisatie van gelijktijdige sociale praktijken die opereren via stromen (consequenties van interactie tussen fysiek ontkoppelde-niet samen aanwezige- sociale actoren)

vb: communicatie via sociale media (onrechtstreeks)

Globalisering

een meervoudig proces, omdat het zicht afspeelt binnen de voorheen al bestaande matrix van functionele differentiatie

Functioneel gedifferentieerde globalisering

alle functiesystemen worden op eigen specifieke manier geglobaliseerd

Culturele homogenisering

de uitvlakking van culturele verschillen door de globale distributie en receptie/perceptie van dezelfde cultuuruiting (vb: taal, muziek, literatuuur, …)

conservatieven

proces van culturele homogenisering= verlies van culturele identiteit

progressieven/links

culturele homogenisering= verlies van culturele identiteit

Globalisering, versie ‘links’/progressieven

een modniaal systeem met een westers centrum en een uitgebreide periferie dat tot op een zekere hoogte de vroegere koloniale verhoudingen continueert

verdringingseffect/crowding out

(GOOGLE: als mensen die niet in het evenement geïnteresseerd zijn, het gebied verlaten (inwoners) of vermijden (toeristen).

speelt wel degelijk rol binnen domeinen als populaire muziek, film en tv

Glocalisatie

wisselwerking tussen het globale en het lokale niveau, dus van globaal circulerende stromen en meer plaatsgebonden stromen,—> territoriaal afgrensde cultuuruiting en culturele praktijken, artefacten worden gecustomized in versch plaaysgebonden lokale culturele contexten vb: mckroket in NED

(culturele) Hybridisering/creolisering

het vermengen van globale formats met lokale vormen van culturele expressie

vb: hiphop heeft overal gelijke basis maar cultuur gebonden sounds

Persoonlijke beslissingsvrijheid, autonomie

geen voorgekauwde levens meer; zelf keuzes over alles

Individualisering

sociaal-cultureel bekeken een detraditionalisering/ontroutinisering van het individuele leven

keuzedwang

sociale vanzelsprekendheid van tradities valt weg —> men moet zelf beslissingen nemen

keuzestress

kiespijn, paradox van keuzes maken: vrije keuze maken betekend keuzevrijheid vernietigen

suburbanisatie

gezinnen losgetrokken van traditionele buurtverbanden

vloeibare identiteit

identiteit is geen vast gegeven; door globalisering zijn onze sociale bindingen heel veranderlijk, en dus ook onze identiteit

identificatie

je identificeren met iets

nooit eindigende, altijd ovoltooide en oopen activiteit

auntheniticiteitsethos

het kunnen ontwikkelen van het eigen zelf, zelfontplooing, in de richtinggevende waarde

Traditie

een geheel van zelfsprekende opvattingen en handelingsgewoonten dat ver terugreikt in de tijd en zonder veel reflexiviteit van generatie op generatie wordt doorgegeven

Zuil

omkadert zijn leden van de wieg tot het graf via een netwerk van organisaties die alle dezelfde levensbeschouwing uitdragen; het netwerk is ook aangesloten op een

Authenticiteitsethos

het kunnen ontwikkelen van een eigen zelf, dus zelfontplooiing of zelfverwerkelijking, de richtingggevende waarde

zelfreligie

waren zelf gezien als quasigod, vereerd en met eerbied behandeld

De eerste of eenvoudige modernisering

de overgang van een traditionele agrarische samenleving naar een moderne industriële maatschappij

Secularisering

scheiding kerk en staat, godsdienst en wetenschap

Tweede of reflexieve modernisering

algemene veronderstellingen en nieuwe tradities van de industriële samenleving beginnen hun vanzelfsprekendheid te verliezen

Risicomaatschappij

een samenleving met een hoog risicobewustzijn inzake het grootschalig gebruik van wetenschap en technologie

Postmoderniteit

de modernde geest die een lange, aandachtige, nucthere blik op zichzelf en de moderne samenleving werpt,

we bevinden ons voorbij moderniteit

Maatschappelijke dedifferentiatie

voorheen bestaande harde grenzen of verschillen tussen de diverse functiesystemen eroderen, waardoor hun functioneren met elkaar verstrengeld raakt

Vermarkting

onderwijs, gezondheidszorg, overheidsdiensten -→ krijgen economische connotatie

~leerlingen, patiënten of burgers veranderen in consumenten en cliënten

Mediëring

de instrumentele inzet van technische of sociaalnetwerkmedia binnen maatschappelijke praktijken als onderwijs of politiek

Sociaalnetwerkmedia

~vergroten de potentiële horizon aan sociale relaties, verhoudingen of betrekkingen

Mediatisering

rechtstreekse verandering van manier waarop functiesysteem specifieke maatschappelijke taak vervult, onder invloed van massamedia

bv politici beïnvloeden op tv-scherm de lopende besluitvoering