VL: Lichaamssamenstelling (les2)

lichaamssamenstelling

• informatie over kwaliteit vd voeding

• maat voor nutritionele status

nutritionele status

gezondheidstoestand v/e individu ifv inname en gebruik v nutriënten

antropomatrie

studie v menselijke afmetingen

anthropos = mans

metrein/metria = meten

= kwantitatieve vaststelling vd afmetingen en verhoudingen vh menselijk lichaam

waaruit bestaat ons lichaam: niveau’s

5 verschillende niveaus met =/ componenten

• antropometrie: lichaam met lichaamssegmenten

• weefselniveau

• cellulair niveau

• moleculair niveau

• atomair niveau

waaruit bestaat ons lichaam: compartimentmodellen

• tweecompartiment: componenten met totaal verschillende eigenschappen = deel lichaam op in 2 delen

  • BW = FM + FFM

• multicompartiment: nauwkeuriger + bruikbaar bij niet-stabiele situaties

• Driecompartimentenmodel

  • Moleculair niveau: BW = FM + water + rest

  • Weefselniveau: BW = vet + botmineraal + mager week weefsel

• Viercompartimentenmodel

  • Moleculair niveau: BW = FM + water + mineraal + rest (proteïne)

  • Cellulair niveau: BW = vet + ECF + ECS + BCM

• Zescompartimentenmodel op weefselniveau

  • BW = AT + spier + bot + viscera + bloed + rest

atomair niveau

• zuurstof (O): 61%

• koolstof: 23%

• waterstof: 10%

• stikstof: 2,6%

• calcium: 1,4%

• fosfor: 0,8%

= 98% v totaal lichaamsgewicht

meer dan 100 elementen waarvan 30 in lichaam en 26 ervan voor overige 2% zorgt:

• mineralen: (Ca, P, Na, K, Cl, Mg, S)

• oligo-elementen:( Fe, Zn, Cu, I, Se, Mn, Mo,…)

• vormen moleculen in wisselende combinaties

moleculair niveau

• water: 60-70% tot gewicht

  • varieert met leeftijd

  • 10% verliezen zonder gevaar

• vetten: 17% tot gewicht: 15-35% vrouw ; 10-25% man

  • ±10% totaal vet = essentieel

  • ± 90% niet essentieel

• eiwitten 10-15%

• mineralen 3-5%

• koolhydraten (minimaal) 350-500g ovv glycogeen in lever en skeletspieren: synthese uit AZ en glycerol

afhv: geslacht, ras, leeftijd, lichamelijke activiteit, klimaat, gewichtsextremen

moleculair niveau: voorstelling lichaamssamenstelling

• body weight = fat mass + fat free mass

• BW = FM + FFM

• BW = FM + water + rest

• BW = vetmassa + water + mineraal + rest

cellulair niveau

celmassa = verschillende cellen met verschillende functies

• intracellulair vocht

• intracellulair vaste stoffen

• intracellulair vet: triglyceriden in vetweefsel en andere cellen

• extracellulair vocht: water + elektrolyten + eiwitten + plasma + interstitieel vocht

• extracellulair vaste stof: organisch en anorganisch materiaal

cellulair niveau: voorstelling

BW = Celmassa + ECF + ECS

weefselniveau

• skeletspier

• vetweefsel

  • subcutaan = bovenhuids

  • visceraal (kleine hoeveelheid nodig vr organen beschermen) = onderhuids

  • geel beenmerg

• viscerale organen

• hersenen

• skelet

(fysioloog)

BW = AT + spier + bot + viscera + bloed + rest

lichaamsniveau

visie vd mens: uitwendig en fysieke karakteristieken

• gewicht

• lengte

• onderlinge verhouding

• buikomtrek

• …

gebruik v lichaamsmodellen

wnr stabiele lichaamssamenstelling == kwantitatieve relaties tussen componenten v verschillende niveaus

= componenten groeperen tot compartimenten = schatten onbekende

rol compartimenten: energiereserve + energieverbruik berekenen

bepaling vd lichaamssamenstelling: meetbare componenten

• Op atomisch niveau:

  • Totale lichaams- K, Na, Cl, P, Ca, N, C d.m.v. neutronen activeringsanalyse

• Op moleculair niveau:

  • Totale lichaamswater (TBW) d.m.v. isotoop-dilutie technieken

  • Beenachtig mineraal d.m.v. DXA-scan

• Op cellulair niveau:

  • Extracellular fluid (ECF) en plasma volume d.m.v. isotoop-dilutie technieken

• Op weefsel-systeem niveau:

  • Subcutaan en visceraal vetweefsel d.m.v. CT-scan of MRI

• Op gehele lichaam niveau:

  • Antropometrische metingen d.m.v. directe metingen

bepaling vd lichaamssamenstelling: methoden

• Directe methoden

  • IVNAA

  • Karkas analyse (chemische analyse)

• Indirecte methoden

  • Densitometry

  • Dilutietechnieken

  • Beeldvorming

• Dubbel indirecte methoden

  • Antropometrie

  • Bia

  • Creatinine excretie