B1: CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN VSV CÁC BỆNH NHIỄM KHUẨN

Bệnh phẩm vi sinh là gì?

Vật phẩm chứa VSV gây bệnh lấy từ bệnh nhân. VD: đờm, phân, máu, nước tiểu, dịch

Các bước phân lập & xác định VK trong phương pháp chẩn đoán trực tiếp ?

• Lấy bệnh phẩm

• Nhuộm và soi tiêu bản

• Nuôi cấy

• Xác định vi khuẩn 

Nguyên tắc lấy bệnh phẩm VS?

• Đúng lúc (có nhiều VK), đúng vị trí (nơi có biểu hiện bệnh lý)

• Vô trùng → tránh sai kết quả, tránh VK vào cơ thể

Tại sao kết quả nhuộm soi có “giá trị chẩn đoán sơ bộ” ?

• Quan sát được hình ảnh, sự sắp xếp của VK

• Nghi ngờ khuẩn lạc

• Quan sát sự di động

Có thể nuôi cấy VK trên MT nào? Để làm gì?

Trên MT nhân tạo (MT đặc). Để phân lập VK & quan sát tính chất SV hóa học

Mục đích xđ vi khuẩn?

• Tính chất sv hóa học

• T/c kháng nguyên

• T/c ly giải bằng phage

• Khả năng gây bệnh cho súc vật

Mục đích phân lập VK?

• Kích thước, màu sắc

• Tính tan máu

• T/c khuẩn lạc (dạng): S,M,R

Vì sao lại lấy máu 2 lần? 

Để xđ hiệu giá & đo động lực kháng thể (xđ sự gia tăng nồng độ kháng thể trong máu bệnh nhân)

Hiệu giá kháng thể? Động lực kháng thể?

• Hiệu giá kthe: nồng độ huyết thanh pha loãng nhất mà pư còn dương tính

• Động lực kthe: đại lượng đặc trưng cho mức độ thay đổi hiệu giá kháng thể theo thời gian. Tính bằng (hiệu giá kthe lần 2)/ (hiệu giá kthe lần 1) → >4: có giá trị chẩn đoán

Các bước chẩn đoán huyết thanh trong phương pháp xét nghiệm gián tiếp?

• Lấy bệnh phẩm

• Làm pư huyết thanh'

• Đọc & nhận định KQ

Vì sao gọi phương pháp chẩn đoán huyết thanh là phương pháp gián tiếp?

• Thấy được dấu ấn miễn dịch dù không thấy được VK

• Là phương pháp nền tảng để chẩn đoán

Lấy bệnh phẩm trong chẩn đoán huyết thanh mấy lần?

• Lần 1: ngày đầu mắc bệnh, kháng thể bnhan ít (kháng nguyên do VK sinh ra xnhap vào cơ thể ít)

• Lần 2: sau 7-10 ngày

Các phương pháp chẩn đoán VSV đã học?

• Phương pháp trực tiếp: phân lập & xđ VK

• Phương pháp gián tiếp: chẩn đoán huyết thanh học

• Phương pháp khác: ELISA, MD huỳnh quang, MD phóng xạ, PCR,…

Mục đích sử dụng pư kháng nguyên - kháng thể trong chẩn đoán bệnh nhiễm trùng?

• CĐ trực tiếp: xđ VSV bằng kháng huyết thanh mẫu (chứa kháng thể đã biết) → phát hiện trực tiếp kháng nguyên VSV trong bệnh phẩm

• CĐ gián tiếp: dùng KN mẫu để phát hiện kháng thể đặc hiệu trong dịch cơ thể (huyết thanh)

CĐ huyết thanh học dựa trên nguyên lý?

Dựa pư KN - KT

Xét nghiệm VG B, người ta sử dụng 5 dấu ấn huyết thanh nào để chẩn đoán?

• 2 KN: HBsAg, HBeAg

• 3 KT: anti- HBs, anti- HBe, anti- HBc

Cách lấy bệnh phẩm?

• Bệnh phẩm: máu toàn phần, huyết thanh, huyết tương

• Lấy 2-5ml máu tĩnh mạch, cho vào ống nghiệm k có chất chống đông → tách htuonng, hthanh, thao tác nhanh

• Xét nghiệm ngay sau khi lấy mẫu, k thể bệnh phẩm ở t*C phòng trong tgian dài.

Bảo quản bệnh phẩm?

• Mẫu hthanh/ htuong có thể bảo quản 3 ngày 2-8*C

• Bảo quản dài hạn: phải tách lấy htuong, hthanh & bảo quản ngăn đông <= 20*C

Trước khi xét nghiệm cần lưu ý những gì?

• Trước khi xét nghiệm, để bệnh phẩm ở t*C phòng

• Mẫu đông phải tan ra hoàn toàn & lắc đều

• Bất hoạt bổ thể có trong máu: ủ bệnh phẩm ở 56*C/ 30p → tránh sai

Nguyên lý ký thuật sắc kí miễn dịch?

• KKT gắn màu (cơ chất gắn màu): đầu bản giấy săc kí → ptu gắn màu + KT (mẫu)

• KN (ở vạch T- test)

• Nhỏ hthanh → KT (huyết thanh) + KKT → di chuyển bằng cơ chế mao dẫn => KT (hthanh) + KN (vạch T) → theo nguyên lí phức hợp KN - KT & KKT bị giữ lại

Thành phần kit thử

• Các kit thử

• Các ống nhỏ mẫu dùng 1 lần

• Dung dịch đệm

• HDSD

Các vật tư đi kèm: máy li tâm, thiết bị đo time, dụng cụ đựng bệnh phẩm

Các bước xét nghiệm ?

1. Chuẩn bị:

• Để kit thử, bệnh phẩm (huyết thanh/huyết tương), dung dịch đệm... ở nhiệt độ phòng (15-30^\circ C) trước khi làm xét nghiệm.

2. Lấy Kit & Nhỏ Mẫu:

• Mở túi, lấy kit thử ra và sử dụng càng nhanh càng tốt (tốt nhất trong vòng 1 giờ).

• Đặt kit trên mặt phẳng.

• Nhỏ 1 giọt mẫu huyết thanh/huyết tương (khoảng 25 ul) vào vùng nhỏ mẫu (S).

• Nhỏ tiếp 1 giọt dung dịch đệm (khoảng 40 ul) và bắt đầu tính thời gian.

3. Đọc Kết quả:

• Chờ vạch đỏ xuất hiện.

• Đọc kết quả trong vòng 15 phút.

• Không sử dụng kết quả sau 20 phút.

Đọc kết quả?

DƯƠNG TÍNH:

• Xuất hiện HAI VẠCH ĐỎ rõ rệt: Vạch Chứng (C) và Vạch Kết quả (T).

• Lưu ý: Bất cứ độ mờ nào ở Vạch T cũng đều được coi là Dương tính.

• ÂM TÍNH:

• Chỉ xuất hiện MỘT VẠCH ĐỎ là Vạch Chứng (C).

• Không có Vạch Kết quả (T).

• KHÔNG CÓ GIÁ TRỊ:

• Không thấy xuất hiện Vạch Chứng (C).

• Cần làm lại xét nghiệm bằng kit thử mới.

Những điều cần lưu ý khi thực hiện

Thận trọng với tất cả các bệnh phẩm vì chúng có chứa tác nhân lây nhiễm.

- Độ ẩm và nhiệt độ có thể ảnh hưởng không tốt đến kết quả xét nghiệm.