Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego i jej realizacja

Jaki jest tytuł prezentacji?

Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego i jej realizacja.

Kiedy została uchwalona Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego?

Została uchwalona 19 sierpnia 1994 r.

Jaka była główna przyczyna uchwalenia ustawy?

Potrzeba jej uchwalenia wynikała z braku prawnej regulacji przymusowego postępowania psychiatrycznego.

Z ilu rozdziałów składa się ustawa?

Z siedmiu.

Jakie są tytuły rozdziałów ustawy?

1. Przepisy ogólne; 2. Badanie, leczenie, rehabilitacja oraz opieka i pomoc; 3. Postępowanie lecznicze; 4. Przyjęcie do domu pomocy społecznej; 5. Postępowanie przed sądem opiekuńczym; 6. Ochrona tajemnicy; 7. Przepisy karne, zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe.

Na jakie trzy grupy dzielimy przepisy ustawowe?

1. Promocja zdrowia psychicznego i kształtowanie postaw społecznych; 2. Opieka zdrowotna i pomoc w środowisku rodzinnym i społecznym; 3. Ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi.

Jaki jest cel pierwszej grupy przepisów?

Zapewnienie promocji zdrowia psychicznego, tj. utrzymanie, wzmacnianie i rozwijanie prawidłowych psychologicznych umiejętności, zwiększanie kontroli nad własnym zdrowiem, zapobieganie zaburzeniom psychicznym, kształtowanie właściwych postaw społecznych wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, przeciwdziałanie dyskryminacji osób chorych psychicznie.

O czym mówi Art.4 ustawy?

Mówi o podejmowaniu działań zapobiegawczych w zakresie ochrony zdrowia psychicznego przede wszystkim wobec dzieci i młodzieży, osób starszych i osób znajdujących się w sytuacji stwarzającej zagrożenie dla zdrowia psychicznego.

Jaki jest cel drugiej grupy przepisów?

Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej i innych form pomocy niezbędnych dla życia w środowisku rodzinnym i społecznym.

Jaki przepis określa nowoczesny model opieki zdrowotnej nad osobami z zaburzeniami psychicznymi?

Określa go art. 5.

Co zobowiązuje samorząd województwa?

Zobowiązuje do tworzenia i prowadzenia zakładów psychiatrycznej opieki zdrowotnej (art. 6).

Co organizuje i zapewnia powiat?

Organizuje i zapewnia przez powiat usługi o odpowiednim standardzie w domach pomocy społecznej dostosowanych do szczególnych potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi (art. 6a).

Co organizowane jest dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo?

Organizowane jest nauczanie i specjalne postępowanie rewalidacyjno – wychowawcze (art. 7).

Co organizują organy do spraw pomocy społecznej?

Organizują oparcia społecznego dla osób psychicznie chorych i upośledzonych umysłowo, które mają poważne problemy w życiu codziennym (zatrudnienie, sprawy bytowe) (art. 9).

Kto nie pobiera opłat za świadczenia zdrowotne dla osób chorych psychicznie lub upośledzonych umysłowo?

Nie pobiera się ich przez publiczne zakłady psychiatrycznej opieki zdrowotnej (art.10).

Jaki cel obrano w trzeciej grupie przepisów?

Ochronę praw obywatelskich osób z zaburzeniami psychicznymi przez wzmocnienie praw obowiązujących we wcześniej wydanych ustawach oraz zapewnienie praw obywatelskich pacjentom poddawanym przymusowym postępowaniom.

Jakie zasady zawarte w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej i zawodzie lekarza zostały powtórzone?

Min. zasadę wydawania świadectw, orzeczeń lub opinii o stanie zdrowia a także skierowań do szpitala psychiatrycznego wyłącznie na podstawie badania przeprowadzonego osobiście przez lekarza (art. 11), i nieograniczania kontaktu a zwłaszcza korespondencji pacjenta z osobami z zewnątrz (art.13).

Co stanowi art. 3 pkt. 4 ustawy?

Stanowi, że kiedy jest mowa o osobie z zaburzeniami psychicznymi, to odnosi się to do osoby chorej psychicznie, tj. wykazującej zaburzenia psychotyczne, upośledzonej umysłowo, wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych, które zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki.

Jak ustawa traktuje osoby z zaburzeniami psychicznymi w kwestii wyrażania zgody?

Ustawa każdą osobę z zaburzeniami psychicznymi, niezależnie od jej zdolności do czynności prawnych, ze względu na całkowite ubezwłasnowolnienie czy małoletniość i jej stan psychiczny, traktuje jako uprawnioną do osobistego wyrażania zgody (art. 22).

Jak ustawa definiuje "zgodę"?

„Swobodnie wyrażona zgoda osoby z zaburzeniami psychicznymi, która niezależnie od jej stanu zdrowia psychicznego jest zdolna do zrozumienia przekazywanej w przystępny sposób informacji o celu przyjęcia do szpitala psychiatrycznego, jej stanie zdrowia, proponowanych czynności diagnostycznych i leczniczych oraz dających się przewidzieć skutkach tych działań lub ich zaniechania”.

Czy pacjent musi wyrazić zgodę na proponowane leczenie?

Tak, pacjent również powinien wyrazić zgodę na proponowane leczenie przy założeniu, że akceptuje proponowane mu sposoby leczenia.

Jakie znaczenie ma świadoma zgoda?

Świadoma zgoda ma nie tylko znaczenie prawne ale przyczynia się do poprawy opieki nad pacjentem w wyniku wymiany niezbędnych informacji, zwiększenia partnerstwa, zaufania i szacunku w relacji pacjent – lekarz, pacjent – pielęgniarka.

Kto wyraża zgodę, jeśli pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażania zgody?

Wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub porozumienie się z nim jest niemożliwe – zgoda sądu opiekuńczego.

Kiedy ustawa przewiduje możliwość przyjęcia i leczenia bez zgody?

W przypadku pacjentów psychotycznych ustawa przewiduje możliwość przyjęcia i leczenia bez zgody tylko wtedy, gdy zagraża życiu i zdrowiu swojemu lub innych osób i równocześnie występują u tego pacjenta objawy psychotyczne.

Kto postanawia o przyjęciu osoby do szpitala bez zgody?

Lekarz psychiatra po osobistym jej zbadaniu i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry lub psychologa.

Kto jest zobowiązany wyjaśnić choremu przyczyny przyjęcia do szpitala bez zgody i jego prawa?

Lekarz.

Kto zatwierdza przyjęcie pacjenta do szpitala bez zgody?

Ordynator oddziału w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia.

Kto zawiadamia sąd opiekuńczy w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia?

Kierownik szpitala.

Co głosi zasada "najmniejszej uciążliwości"?

Każdy pacjent ma prawo być leczony w środowisku jak najmniej ograniczającym swobodę oraz do leczenia przy pomocy metody jak najmniej ograniczającej i intruzyjnej spośród dostępnych, stosownie do swoich potrzeb zdrowotnych oraz do potrzeby ochrony bezpieczeństwa fizycznego innych osób (art. 12).

Co to jest zezwolenie na okresowy pobyt pacjenta poza szpitalem psychiatrycznym?

(art.14) Zgodnie z tą zasadą pacjent ma prawo do tzw. „urlopowania” czyli „przepustki”. Pacjent może uzyskać zgodę na okresowy pobyt poza szpitalem jeśli nie zagraża życiu swojemu oraz zdrowiu i życiu innych osób.

Jaki jest cel zezwolenia na okresowy pobyt poza szpitalem?

Ułatwienie powrotu pacjenta do życia w społeczeństwie, sprawdzenie jego gotowości do dawania sobie rady w środowisku pozaszpitalnym.

Co głosi ochrona "tajemnicy zawodowej"?

Wszystkie osoby wykonujące czynności wynikające z ustawy o o. z. p. są zobowiązane do zachowania w tajemnicy wszystkiego czego się dowiedzą podczas pracy z pacjentem (art. 50).

Kiedy można zastosować przymusowe postępowanie?

Przymus bezpośredni w formie przytrzymania, przymusowego podania leków, unieruchomienia i izolacji wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi może być użyty tylko wtedy, gdy zagraża on zdrowiu i życiu własnemu lub innych osób a także, gdy uszkadza przedmioty znajdujące się w jego otoczeniu albo gdy przepisy ustawy do tego upoważniają (art. 18).

Jakie sytuacje upoważniają do przymusowego postępowania?

Przeprowadzenie badania bez zgody, konieczność wykonania niezbędnych czynności leczniczych, zapobieganie samowolnemu opuszczeniu szpitala psychiatrycznego i domu pomocy społecznej, przyjęcie do domu pomocy społecznej bez zgody.

Jak należy traktować pacjenta unieruchomionego lub izolowanego?

Należy traktować go jako osobę wymagającą intensywnej opieki i systematycznego nadzoru.

Co odnotowuje się w dokumentacji medycznej?

Każdy przypadek zastosowania przymusu bezpośredniego.

Kto wydaje zlecenie na zastosowanie przymusu bezpośredniego?

Zlecenie wydaje lekarz, który osobiście nadzoruje jego wykonanie.

Kto może podjąć decyzję o zastosowaniu przymusu w nagłym przypadku?

Pielęgniarka, ale musi niezwłocznie powiadomić o tym lekarza.

Co robi pielęgniarka podczas stosowania przymusu?

Prowadzi monitoring przymusu i co 15 minut zamieszcza adnotację na karcie obserwacji unieruchomionego pacjenta.

Co należy zrobić przed zastosowaniem przymusu?

Należy o tym uprzedzić osobę i należy wybierać środek możliwie najmniej uciążliwy dla tej osoby.

Kto pomaga lekarzowi na jego żądanie w razie potrzeby?

Pogotowie ratunkowe, policja, straż pożarna, grupa interwencyjna.

Kiedy można dokonać badania osoby z zaburzeniami psychicznymi bez jej zgody?

Tylko wtedy, gdy zachowanie tej osoby wykazuje na to, że może ona zagrażać własnemu zdrowiu i życiu lub zdrowiu i życiu innych osób, lub nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb (art. 21).