Latijnse taalkunde caput 30

addīcere, ~ō, ~dīxī, ~dictum

iets (acc) toezeggen, toewijzen aan (dat), overlaten, prijsgeven

aequitās, ~ātis, v

gelijkmoedigheid, gelatenheid, onverschilligheid, onpartijdigheid, billijkheid

antīquitās, ~ātis, v

oude tijd, oudheid, de goede oude tijd, hoge ouderdom

appellātiō, ~ōnis, v

het aanspreken, benaming, beroep (op=gen)

arvum, ~ī, o

akker, zaailand

biennium, ~iī, o

tijdspanne van twee jaar

blandīrī, ~ior, ~ītus sum

iemand (dat) vleien, liefkozen, verlokken

candēre, ~eō, ~uī, -

glanzen, glanzend wit zijn, gloeien, gloeiend heet zijn (vnl als part praes)

caterva, ~ae, v

troep, menigte

circumagere, ~ō, ~ēgī, ~āctum

rondvoeren, omdraaien, van mening doen veranderen, (refl/pass) zich omkeren

cohaerēre, ~eō, ~haesī, -

samenhangen (met= cum/dat/abl), standhouden

colōnus, ~ī, m

boer, pachter, kolonist

combūrere, ~ō, ~ussī, ~ustum

(volledig) verbranden, te gronde richten

concidere, ~ō, ~cidī, -

in(een)storten, neerstorten, te gronde gaan, verdwijnen

cōnflīgere, ~ō, ~flīxī, ~flīctum

tegen elkaar slaan, tegenover elkaar stellen, botsen, vechten, strijden, tegenstrijdig zijn

cōnserere, ~ō, ~sēvī, ~situm

bezaaien, aanplanten

cōnstantia, ~ae, v

standvastigheid, onwankelbaarheid, volharding

convīcium, ~iī, o

beschimping, scheldwoord, verwijt

damnātiō, ~ōnis, v

veroordeling

dēspērātiō, ~ōnis, v

wanhoop

dētegere, ~ō, ~tēxī, ~tēctum

onthullen, blootleggen

disicere, ~iō, ~iēcī, ~iectum

uiteenjagen, verstrooien, verwoesten, vernietigen, verijdelen

ebur, eboris, o

ivoor, ivoren voorwerp

ēlābī, ~or, ēlāpsus sum

uitglijden, wegglijden, ontkomen

elementum, ~ī, o

grondstof, element, (mv) letters, alfabet, beginselen

ēlīdere, ~ō, ~līsī, ~līsum

slaan/stoten uit (ex/abl), uit(een)drijven, verpletteren, doden

ēvellere, ~ō, ~vellī, ~vulsum

uittrekken, lostrekken, afscheuren, vernietigen, verwijderen

excūsātiō, ~ōnis, v

verontschuldiging, rechtvaardiging

exōrnāre, ~ō, ~āvī, ~ātum

iets (acc) uitrusten met (abl), regelen, klaarmaken, versieren, verheerlijken

exprobrāre, ~ō, ~āvī, ~ātum

verwijten, verwijten maken over (acc/de), verwijtend vermelden

exsolvere, ~ō, ~solvī, ~solūtum

losmaken, bevrijden, verlossen, afbetalen

far, farris, o

emerkoren, mv: emerkorrels, graan, (offer)meel, brood

fastīdium, ~iī, o

afkeer, weerzin, trots, hoogmoed, verfijnde smaak, kieskeurigheid

fūr, fūris, m/v

dief

genetrīx, ~trīcis, v

moeder (vaak Cybele of Venus), schepper (vr)

glaeba, ~ae, v (glēba)

aardkluit, klomp, brok

gradī, ~ior, gressus sum

stappen, schrijden, gaan

gurges, ~gitis, m

draaikolk, zee, (snelle) stroom, diepte, kolk

imbēcillus, ~a, ~um

zwak, krachteloos

impūne, bw

ongestraft, zonder gevaar

incautus, ~a, ~um

onvoorzichtig, onbekommerd (om= gen), onbewaakt, onvermoed

incola, ~ae, m

inwoner, bewoner

indomitus, ~a, ~um

ongetemd, teugelloos, onoverwinnelijk, ontembaar

industria, ~ae, v

ijver, vlijt

indūtiae, ~ārum, v

wapenstilstand

īnfāmia, ~ae, v

slechte naam, schande

īnflāre, ~ō, ~āvī, ~ātum

blazen (op een instrument: acc), opblazen, doen zwellen

īnsānia, ~ae, v

razernij, dwaasheid

īnsīdere, ~ō, ~sēdī, ~sessum

gaan zitten in/op (dat/acc/in+abl), zich vestigen, bezetten

īnstar (onverbuigbaar subst)

tegenwicht, evenbeeld (in uiterlijk, grootte, betekenis, vaak+gen)

intāctus, ~a, ~um

onaangeroerd, ongedeerd, niet getroffen door (abl/ab), fris

interclūdere, ~ō, ~clūsī, ~clūsum

afsluiten, versperren voor (dat), afsnijden van (abl/ab)

interdīcere, ~ō, ~dīxī, ~dictum

iemand (dat) iets (acc) ontzeggen, verbieden

latrōcinium, ~iī, o

rooftocht, raid, piraterij, roversbende

lūdibrium, ~iī, o

spot, hoon, voorwerp van spot, speelbal

mendāx, ~, ~; mendācis

leugenachtig, bedrieglijk, misleidend, (pass) gelogen, vals, nagemaakt

messis, ~is, v

het oogsten, oogsttijd, oogst

minister, ~tra, ~trum

dienend, helpend, subst: dienaar, helper

minitārī, ~or, ~ātus sum

iemand (dat) met iets (acc/abl) bedreigen

mīrificus, ~a, ~um

bewonderenswaardig, wonderbaarlijk, buitengewoon

misericors, ~, ~; misericordis

vol medeleven, barmhartig

neglegentia, ~ae, v

nalatigheid, verwaarlozing

nōdus, ~ī, m

knoop, band, verplichting

nōminātim, bw

met name, bij naam, uitdrukkelijk

obesse, ~sum, ~fuī, -

nadelig zijn (voo=dat)

obviam, bw

tegemoet

obviam ire: ontmoeten (dat), ingaan tegen (dat)

obviam esse: aanwezig/voorhanden zijn

olīva, ~ae, v

olijfboom, olijf(tak), staf (van olijfhout)

oppidō, bw

volledig, helemaal, zeer, (quam) uitermate, buitengewoon

pallidus, ~a, ~um

bleek, bleek makend, geel, verkleurd

penitus, bw

tot in het binnenste, door en door, geheel en al, grondig

permovēre, ~eō, ~mōvī, ~mōtum

bewegen, aanzetten, beroeren, verontrusten, schokken

pertimēscere, ~ō, ~timuī, -

erg bang worden voor (de)

perunguere, ~uō, ~ūnxī, ~ūnctum

iets (acc) helemaal besmeren met (abl)

pītuīta, ~ae, v

slijm, verkoudheid, etter

prōcōnsul, ~is, m

ex-consul, proconsul, stadhouder (van een provincie)

prōcūrātor, ~ōris, m

bestuurder, beheerder

pueritia, ~ae, v

kindertijd

quāliscumque, quāliscumque, quālecumque, correlatief obep betr vnw

hoedanig ook, welke dan ook

quater, telbw

viermaal

recreāre, ~ō, ~āvī, ~ātum

herscheppen, doen herleven, verkwikken

relēgāre, ~ō, ~āvī, ~ātum

wegsturen, afwijzen, toeschrijven (aan= in/ad + acc/dat)

remeāre, ~ō, ~āvī, ~ātum

teruggaan, terugkeren, herbeleven

rubor, ~ōris, m

roodheid, rode kleur, blos, schaamte

rudis, ~is, ~e

ruw, onbeschaafd, onervaren

sēparātim, bw

afzonderlijk, gescheiden

spūma, ~ae, v

schuim

stimulus, ~ī, m

prikkel, zweep, aansporing (tot: gen), (meestal mv) kwelling, pijn

sublīmis, ~is, ~e

zich hoog in de lucht bevindend, verheven, groots

subsīdere, ~ō, ~sēdī, ~sessum

gaan zitten, zich vestigen, wachten (op= acc/dat), zakken, gaan liggen

sulpur, ~uris, o

zwavel, mv: zwavelstokjes

sustentāre, ~ō, ~āvī, ~ātum

ondersteunen, onderhouden, uithouden

taeda, ~ae, v

pijnboom, toorts (van pijnhout), bruiloftsfakkel, bruiloft

taedium, ~iī, o

afkeer

ūncia, ~ae, v

ons (Romeinse ons= 27,3gram), 1/12 van een as/erfenis, kleinigheid, beetje

utrōque, bw

aan beide zijden, naar beide richtingen

vēscī, ~or, -, -

zich voeden (met=abl), genieten (van=abl)

vestīmentum, ~ī, o

kledingstuk

vibrāre, ~ō, ~āvī, ~ātum

doen trillen, schudden, slingeren, trillen, schitteren

vigor, ~ōris, m

kracht, levendigheid

vituperāre, ~ō, ~āvī, ~ātum

berispen, afkeuren