basis chemie H1: voedingstoffen

wat is het onderscheid tussen een voedingsmiddel en een voedingsstof?

• een voedingsmiddel is wat we eten of drinken

• een voedingsstof is een chemische stof die in een voedingsmiddel zit en die het lichaam nodig heeft

noem de zes types van voedingsstoffen?

• koolhydraten

• vetten

• eiwitten

• vitaminen

• mineralen

• water

geef telkens een voorbeeld van het voorkomen van elk van de zes types van voedingsstoffen?

• koolhydraten

  • brood, pasta, rijst, aardappelen

• vetten

  • boter, olie, noten, kaas

• eiwitten

  • vlees, vis, eieren, peulvruchten

• vitaminen

  • fruit (vitamine C), groenten

• mineralen

  • mek (calcium), vlees (ijzer)

• water

  • drinkwater, soep, fruit

geef een overzicht van de verschillende functies van voedingsstoffen?

• energielverende functie

  • koolhydraten

  • vetten

  • eiwitten

• bouwfunctie

  • eiwitten

  • water

  • mineralen

• regulerende functie

  • vitaminen

  • mineralen

  • water

• reservestoffen

  • vetten 

  • beetje koolhydraten

hoe worden de voedingsstoffen ingedeeld?

• de hoeveelheid die het lichaam nodig heeft

• volgens de chemische structuur

welke elementen komen in de verschillende voedingstoffen voor?

• koolhydraten 

  • C, H, O

• vetten

  • C, H, O

• eiwitten 

  • C, H, O, N (soms S) (heel soms P)

• vitaminen 

  • vooral C, H, O (soms N)

• water

  • H, O

• mineralen

  • o.a. Ca, Fe, Na, K, Mg, P

hoeveel energie (in kcal en kJ) leveren vetten, koolhydraten, eiwitten, alcohol en vitamine C?

• vetten

  • 9 kcal, 37 kJ

• koolhydraten

  • 4 kcal, 17 kJ

• eiwitten

  • 4 kcal, 17 kJ

• alcohol

  • 7 kcal, 29 kJ

• vitamine C

  • 0 kcal, 0 kJ

noem drie energieleverende voedingsstoffen?

• koolhydraten

• vetten

• eiwitten

wat is stofwisseling? welke rol vervullen enzymen hierbij?

• stofwisseling (metabolisme) is het geheel van chemische reacties in het lichaam waarbij voedingstoffen worden

  • afgebroken (energie vrijmaken)

  • omgezet (opbouw van lichaamseigen stoffen)

• enzymen 

  • zijn biologische katalysatoren 

  • versnellen stofwisselingsreacties

  • maken reacties mogelijk bij lichaamstemperatuur

  • zonder enzymen zou de stofwisseling te traag verlopen 

wat zijn monosachariden?

eenvoudige suikers die direct energie leveren

wat zijn disachariden?

suikers die bestaan uit twee monosachariden

wat zijn polysachariden?

koolhydraten met meer dan 9 suikereenheden zoals zetmeel en vezels

welke functie hebben oligosachariden?

energiereserve en afweer

waaruit bestaat een vetmolecule

glycerol en drie vetzuren

wat is het verschil tussen verzadigde en onverzadigde vetzuren?

verzadigd is vooral dierlijk, onverzadigd is vooral plantaardig

wat zijn essentiële vetzuren?

vetzuren die het lichaam niet zelf kan aanmaken

wat is de basisstructuur van eiwitten?

keten van aminozuren

welke elementen bevat een eiwitmolecule?

C, H, O, N en soms S of P

welke vitaminen zijn wateroplosbaar

vitamine C en B-vitaminen

welke vitaminen zijn vetoplosbaar

A, D, E en K

wat is het verschil tussen macro- en micronutriënten?

macro: in grote hoeveelheden nodig

Micro: in kleine hoeveelheden nodig

noem drie macromineralen

calcium, magnesium, kalium

noem drie sporenelementen

zink, koper, jodium

wat gebeurt er bij de afbraak van zetmeel

zetmeel + water wordt glucose

Wat zijn essentiële nutriënten?

Voedingsstoffen die het lichaam niet of onvoldoende zelf kan aanmaken.

Welke drie groepen voedingsstoffen leveren energie?

Koolhydraten, vetten en eiwitten.

Welke voedingsstoffen dienen vooral als bouwstoffen?

Eiwitten, water en bepaalde mineralen (zoals calcium en fosfor).

Welke voedingsstoffen hebben een regulerende functie?

Vitaminen, mineralen en water.

Wat is het verschil tussen organische en anorganische stoffen?

Organisch bevat koolstof (zoals KH, vetten, eiwitten, vitaminen); anorganisch bevat geen koolstof (water en mineralen).

Welke elementen komen voor in koolhydraten?

Koolstof (C), waterstof (H) en zuurstof (O).

Welke elementen komen voor in vetten?

Koolstof (C), waterstof (H) en zuurstof (O).

Welke elementen komen voor in eiwitten?

C, H, O, N en soms S of P.

Wat is de functie van water in het lichaam?

Bouwstof, transportmiddel, oplosmiddel en regeling van lichaamstemperatuur.

Wat gebeurt er bij de vertering van vetten?

Vet + water → glycerol + vetzuren.

Wat gebeurt er bij de vertering van eiwitten?

Eiwit + water → aminozuren.

Wat zijn sporenelementen?

Mineralen die in zeer kleine hoeveelheden nodig zijn (zoals Zn, Cu, I, Se).

Wat is de gemiddelde waterhoeveelheid in het menselijk lichaam?

Ongeveer 60–65%.

Welke voedingsstof dient vooral als reservestof?

Vetten (en in mindere mate koolhydraten).

Welke rol spelen enzymen in de stofwisseling?

Ze versnellen chemische reacties en maken stofwisseling mogelijk bij lichaamstemperatuur.

Wat is metabolisme?

Het geheel van chemische reacties in het lichaam: afbraak (energie vrijmaken) en opbouw (nieuwe stoffen vormen).