filasaj

William Shakespeare

nagsulat ng MACBETH

1606-1607

kailan isinulat ang MACBETH

1623

kailan iniliathala ang MACBETH

England

saan nanggaling ang MACBETH

Dulang Trahedya

Uri ng panitikan ng MACBETH

Severino Reyes

ama ng dulang tagalog

Nathaniel Hawthorne

ang may akda ng ANG AKING ABA AT HAMAK NA TAHANAN

Act 3 Scene 3

turning point, simula ng sunod sunod na masamang pangyayari sa MACBETH

USA

saan nanggaling ang AKING ABA AT HAMAK NA TAHANAN

Romantisismo

panahon na isinulat ang ANG AKING ABA AT HAMAK NA TAHANAN

Rogelio G. Mangahas

nagsalin sa tagalog ng ANG AKING ABA AT HAMAK NA TAHANAN

Tulang Liriko

Uri ng panitikan ng ANG AKING ABA AT HAMAK NA TAHANAN

Quantrain

bilang ng taludturan ng ANG AKING ABA AT HAMAK NA TAHANAN

Tradisyonal

uri ng tula ng ANG AKING ABA AT HAMAK NA TAHANAN (ayon sa format)

Lalabindalawahin

Sukat ng ANG AKING ABA AT HAMAK NA TAHANAN

Tula

Ito ay nagtataglay ng mahahalagang elemento o sangkap. Isang akdang pampanitikan na naglalarawan sa buhay.

Tugma

Ang pare-pareho o halos magkakasintunog na dulumpantig ng bawat taludtod ng tula. Ang mga dulumpantig na ito ay maaaring nagtatapos sa patinig o katinig.

Tugmang Patinig

mga salitang nagtatapos sa iisang patinig na may pare-pareho ring bigkas na maaaring mabilis o malumay (walang impit) at malumi o maragsa (may impit).

Tugmang Katinig

Uri ng Tugma na ang mga salita ay nagtatapos sa mga katinig.

b, k, d, g, p, s, t

mga letra sa tugmang malakas

l, m, n, ng, r, w, y

mga letra sa tugmang mahina

Sukat

 Ito ang bilang ng pantig sa bawat taludtod ng saknong.

Taludtod

Isang linya ng mga salita sa tula.

Saknong

Nakapagdaragdag ito sa ganda at balanse ng tula bukod pa sa makapagbibigay rin ng pagkakataon para sa makata na magbago ng tono o paksa sa kanilang tula. Ang pagpapangkat ng mga taludtod o linya ng tula.

couplet

kapag may dalawang taludtod

tercet

kapag may tatlong taludtod

quantrain

kapag may apat na taludtod

quintet

kapag may limang taludtod

sestet

kapag may anim na taludtod

septet

kapag may pitong taludtod

octave

kapag may walong taludtod

Larawang diwa

Ito ay mga salitang binabanggit sa tulang nag-iiwan ng malinaw at tiyak na larawan sa isipan ng mambabasa.

Simbolismo

 Ito ang mga simbolo o mga bagay na ginamit sa tulang may kinakatawang mensahe o kahulugan at nagpapalalim sa diwa o esensiyang taglay ng tula.

Sesura

ang saglit na pagtigil sa pagitan ng bawat pantig

Kariktan

paggamit ng mga maririkit na salita.

Julian Cruz Balcameda

ayon sa kanya, maaaring bigkasin ang isang hanay-hanay ng mga talatang tugma-tugma ang mga dulo at sukat-sukat ang mga bilang ng pantig ngunit di pa rin matatawag na tula kung hindi nagtataglay ng kariktan.

Geoffrey Chaucer

ama ng tula (in general)

Francisco Balagtas

ama ng tulang tagalog

Matatalinghagang pahayag

• Mga pahayag na di tuwiran o di literalang kahulugang taglayat at sa halip may nakakubling mas malalim na kahulugan.

Idyoma

• Mga pahayag na karaniwang hango mula sa karanasan ng tao, mga pangyayari sa buhay, at sa paligid subalit nababalutan ng higit na malalim na kahulugan.

Tayutay

• Isa pang uri ng matatalinghagang pagpapahayag kung saan sadyang lumalayo ang nagpapahayag sa karaniwang paraan ng pagsasalita upang higit na mapaganda o mabigyang-halina ang isinusulat o sinasabi.

Pagtutulad

• Paghahambing ng dalawang magkaibang bagay na ginagamitan ng mga pariralang katulad ng, gaya ng, at iba pa. 

Hal: Ang digmaan ay tulad ng halimaw na sumisira sa bawat madaanan.

Pagwawangis

• Naghahambing din ito tulad ng pagtutulad ngunit ito ay tiyakang naghahambing at hindi gumagamit ng pariralang tulad ng, gaya ng, at iba pa.

Hal: Ang digmaan ay maitim na usok ng kamatayan.

Pagbibigay-katauhan

• Pagbibigay-katangian ng isang tao sa isang bagay na walang buhay.

Hal: Ang baya’y umiiyak dahil ito’y may tanikala.

Pagbibigay-katauhan

• Pagbibigay-katangian ng isang tao sa isang bagay na walang buhay.

Hal: Ang baya’y umiiyak dahil ito’y may tanikala.

Pagmamalabis

• Lubhang pinalalabis o pinakukulang ang tunay na kalagayan ng tao, bagay, o pangyayari.

Hal: Bumaha ng dugo sa nangyaring digmaan.

Pagpapalit-saklaw

• Pagpapahayag sa pamamagitan ng pagbanggit sa bahagi bilang pagtukoy sa kabuoan.

Hal: Maraming puso ang nadurog sa kalagayan ng mga batang nabiktima ng digmaan.

Pagtawag

• Ito naman ay ang tila pakikipag-usap sa karaniwang bagay na malayo o wala naman.

Hal: O Kamatayan, hayaan mong mamuhay muna at yumabong ang mga kabataan.

Pag-uyam

• Ito ay isang pangungutya sa pamamagitan ng paggamit ng mga salitang kapuri-puri ngunit kabaligtaran naman ang kahulugan.

Hal: Ang ating bayan ay malaya, kaya’t mga dayuhan ang namamalakaya.

Klasisismo

era na istrikt, katotohanan na maganda lamang, tinatago ang iba

Romantisismo

era na nagppokus sa damdaman kaysa sa isipan

Realismo

era na nagpapakita ng katotohanan kahit na hindi maganda

Kate Chopin o Katherine O Flaherty

nagsulat ng ANG KWENTO NG ISANG ORAS

USA

saan nagmula ang ANG KWENTO NG ISANG ORAS

1894

kailan isinulat at iniliathala ang ANG KWENTO NG ISANG ORAS

Maikling Kuwento ng Madulang Pangyayari

uri ng panitikan ng ANG KWENTO NG ISANG ORAS

Maikling Kuwento

• isang anyo ng panitikan na naglalayong magsalaysay ng isang mahalaga at nangingibabaw na pangyayari sa buhay ng pangunahing tauhan at nag-iiwan ng isang kakintalan sa isip ng mga mambabasa. Ito’y isang maikling katha na nagsasalaysay at tumatalakay sa madulang bahagi ng buhay. 

Edgar Allan Poe

ama ng maikling kuwento (in general)

Deogracias A. Rosario

ama ng maikling kuwentong tagalog

Lucy Maud Montgomery

ang may akda ng SI ANNE NG GREEN GABLES

Canada

saan nanggaling ang SI ANNE NG GREEN GABLES

1908

kailan isinulat inilathala ang SI ANNE NG GREEN GABLES

Paz Marquez Benitez

nagsalin sa tagalog ng SI ANNE NG GREEN GABLES

Henry Fielding

ama ng nobela (in general)

Valeriano Hernandez Pena

ama ng nobelang tagalog

Ang Mag-aaning tinatawag ng kamatayan

ang tawag sa kabanata 37 ng SI ANNE NG GREEN GABLES

narcissus

bulaklak sa kabanata 37

Scotland

saan nagtungo ang ama at ina nina Matthew at Marilla.

Panitikan

• ito ay sumasalamin sa tunay na buhay at ang mainam na pagsulat na may anyo, pananaw at diwang nakasasanhing matagal na pagkawili at gana. Umiimpluwensiya ang panitikan sa tao na nararapatap matutong sumuri o maging mapanuri sa mga panitikang ating binabasa at sinusundan.

Panulatan

ibang tawag sa panitikan

Pagsusuring pamapanitikan

• Isang pag-aaral, pagtalakay, pagsusuri at pagpapaliwanag ng panitikan. 

Moralistiko

Mababatid ng isang manunuri kung taglay ba ng akda ang pagpapahalaga sa disiplina, moralidad, at kaayusang nararapat at inaasal ng madla.

Sosyolohikal

Mahihinuha ang kalagayan ng lipunan at sa uri ng mga taong namayagpag  nang panahong isinulat ang akda. Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang kinabibilangan ng may-akda. Naipapakita rito ang pamaraan ng mga tauhan sa pagsugpo sa suliranin o kalagayan ng lipunan na nagsisilbing gabay sa mga mambabasa sa magpuksa sa mga katulad na suliranin.

Sikolohikal

Ang pagtakbo o galaw ng isipan ng man unulat. Mahihinuha sakanyang akda ang antas ng kanyang pamumuhay, ang kanyang paninindigan, paniniwala, at pagpapahalaga, gayundin ang mga ideya o kaisipang naglalaro sa kanyang isipan at kamalayan.

Formalismo

Pagbigay-pansin ng manunuri ang kaisahan ng mga bahagi at ang kabuoan ng akda nang malang sa pinagmulan ng kapaligiran, era o panahon, at maging sa pagkatao o katangian ng may-akda.

Imahismo

Laganap sa panahong ito ang Romantisismo sa panitikan kaya inilunsad ito na naglalayong magpahayag nang inalinaw gamit ang mga tiyak na larawang biswal.

Humanismo

Binibigyang-pansin ang pananaw naito ang kakayahan o katangian ng tao sa maraming bagay. Ang layunin ng panitikan ay ipakita na ang tao ang sentro ng mundo; ay binibigyang tuon ang kalaksan at mabututing katangian ng tao gaya ng talino, talento, atbp.

Marxismo

Ipinapakita na ang tao o sumasagisag sa tao ay may sariling kakayahan na umangat buhat sa pag-darusang dulot ng pang-ekonomiyang kahirapan at suliraning panlipunan o pampulitika. Pagkakaiba-iba ng kalagayan sa buhay, sistemang kapitalista.

Karl Marx

gumawa ng Marxismo.

Feminismo

Pagsusuri sa kalagayan ng kababaihan at ang pagkakapantay-pantay ng kalagayan ng kababaihan at kalalakihan sa lipunan at maging sa panitikan.

Arketipo

Ang pananaw na ito ay gumagamit ng huwaran upang masuri ang elemento ng akda. Ang salitang ito ay nangangahulugang "modelo" kung saan nagmumula ang kapareho nito.

Eksistensiyalismo

Karapatan ng isang tao na magdesisyon o pumili para sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo. Pananaw na kung saan ang tao ay malayang magpasiya para sa kanyang sarili upang mapalutang ang pagiging indibidwal nito at nang sa gayon ay hindi maikahon ng lipunan.

Arkitaypal

Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga mahahalgang bahagi ng akda sa pamamagitan ng mga simbolo

Amelie Bohler

Ang nagsulat ng ANG PAG-IBIG NA NAWALA AT NATAGPUAN SA BERLIN WALL

Alemanya

saan nanggaling ang ANG PAG-IBIG NA NAWALA AT NATAGPUAN SA BERLIN WALL

Sanaysay na pormal

uri ng panitikan ng ANG PAG-IBIG NA NAWALA AT NATAGPUAN SA BERLIN WALL

Sanaysay

pagpapahayag ng sariling pananaw o opinyon ng isang manunulat, may layunin itong hikayatin ang kanyang mambabasa na sumang-ayon sa panig na kanyang kinikilingan

2014

kailan isinulat ang ANG PAG-IBIG NA NAWALA AT NATAGPUAN SA BERLIN WALL

2015

inilathala ang ANG PAG-IBIG NA NAWALA AT NATAGPUAN SA BERLIN WALL

Oktubre 3, 1990

nagkaisa ang alemanya

28 taon

bilang ng taon na tumagal ang Berlin Wall

Bato

Simbolo ng kalayaan

Cold war

Sinisimbolo ng Berlin Wall

Nobyembre 9, 1989

Bumagsak ang Berlin Wall

Iron curtain

isang pampulitikang metapora na ginamit upang ilarawan ang politikal at kalaunan, ang pisikal na hangganan na naghahati sa Europa.

Komunista

Silangang Berlin (German Democratic Republic)

Demokrasya

Kanlurang Berlin (Federal Republic of Germany)

100,000 at 138

Bilang ng Berliners sa silangang Alemanya ang nagtangkang tumakas at bilang ng mga namatay.

2.5 milyon

bilang ng taong nakapag-aral at propesyonal na tumakas patungong kanluran

53 taon

ang lumipas na taon from when nangyari at sinulat niya (Berlin wall)