Geschiedenis Begrippen Examenklas 25/26

Geschiedenis Werkplaats - Historisch Overzicht: begrippen H1 t/m H8 - Historische Contexten: begrippen H2

archeologie

wetenschap die het verleden bestudeert aan de hand van ongeschreven bronnen

cultuur

denken en doen van een groep mensen

kunst

creatieve uiting

moderne mens (homo sapiens, de denkende mens)

de mensensoort waartoe alle tegenwoordige mensen behoren

nomade

iemand die rondtrekt zonder vaste woonplaats

prehistorie (voorgeschiedenis, tijd van jagers en boeren)

eerste periode (tot 3000 v.C.)

samenleving van jager-verzamelaars

maatschappij van nomaden die leven van wat ze vinden en vangen in de natuur

symbool

teken waarmee iets wordt bedoeld

tijd van jagers en boeren (prehistorie)

eerste tijdvak (tot 3000 v.C.)

aanzien

waardering, hoe belangrijk iemand wordt gevonden

autarkisch (zelfvoorzienend)

wanneer een groep mensen voor zichzelf zorgt

domesticeren

planten en dieren in dienst van mensen aanpassen

hiernamaals

leven na de dood

landbouwrevolutie (agrarische revolutie)

ontstaan van de landbouw

landbouwsamenleving (agrarische samenleving)

maatschappij waarin mensen in dorpen leven van landbouw

macht

als je anderen kunt laten doen wat je wilt

migrant

landverhuizer

milieu

leefomgeving

monument

gedenkteken

natuurgodsdienst

godsdienst waarbij krachten van de natuur vereerd worden

nijverheid

producten maken

offeren

geschenken geven

revolutie

grote verandering

ritueel

plechtige handeling

sedentaire leefwijze

leven op een vaste woonplaats

slaaf

iemand die het bezit is van een ander

sociaal

heeft te maken met mensen en groepen in een samenleving

ambacht

beroep waarbij iemand producten maakt met zijn handen en gereedschap

belasting

wat onderdanen aan hun regering moeten betalen

beschaving

hoogontwikkelde cultuur

elite

toplaag in de samenleving, de meest machtige, rijke of geleerde mensen

gezag

1 overwicht, 2 persoon of instelling met macht

handel

kopen en verkopen van producten

hierarchie

rangorde

landbouwstedelijke samenleving (agrarisch-stedelijke of agrarisch-urbane samenleving)

maatschappij met steden waarin een minderheid van de bevolking leeft van ambachten en handel, terwijl de meeste mensen op het platteland leven van landbouw

markt

plaats waar producten worden gekocht en verkocht

mythe

godenverhaal

onderdaan

persoon die moet gehoorzamen aan een regering

overheid

regering

polytheistisch

met veel goden

priester

godsdienstig leider

specialisatie

als iemand zich richt op een bepaalde vaardigheid

staat

1 regering, 2 gebied met een regering

stad

van het platteland afgescheiden plaats met veel bewoners, waarvan de meesten niet leven van landbouw

stadstaat

staat die bestaat uit een stad met het omliggende gebied

tempel

gebouw waar een god wordt vereerd

volk

grote groep mensen

vorst

hoofd van een staat

adel (edelen)

groep aanzienlijke personen met voorrechten in de samenleving

antiek

uit de oudheid

aristocratie

regering van een groep aanzienlijke mensen

autochtoon

oorspronkelijk bewoner

barbaar

onbeschaafde vreemdeling

burger

inwoner met bepaalde rechten

democratie (volksregering)

bestuur waarbij het volk beslist

directe democratie

democratie waarin alle burgers over politieke besluiten beslissen

filosofie

1 bij de Grieken: alle wetenschappen, 2 tegenwoordig: wijsbegeerte

inheems

autochtoon, oorspronkelijk

klassiek

1 Grieks-Romeins, 2 zo goed dat het wordt nagedaan

kolonie

plaats waar een groep mensen zich vestigt

kolonisatie

koloniën stichten

monarchie

staat met één vorst

oligarchie

regering van een kleine groep

oudheid (tijd van Grieken en Romeinen)

tweede periode (3000 v.C.-500 n.C.)

politiek

betreft het bestuur

rationeel

redelijk, met het verstand

tijd van Grieken en Romeinen (oudheid)

tweede tijdvak (3000 v.C.-500 n.C.)

tiran

1 alleenheerser die met geweld de macht heeft gegrepen, 2 tegenwoordig: gewelddadige heerser

vormentaal

stijl, gebruikte vormen

wetenschap

systematisch onderzoek en de kennis die daardoor ontstaat

zuil

stenen paal

burgeroorlog

oorlog binnen een staat

dictator

alleenheerser

expansie

uitbreiding

gouverneur

provinciebestuurder

Grieks-Romeinse cultuur

gemengde cultuur van Grieken en Romeinen in het Romeinse rijk

imperium

rijk

keizer

vorst van een groot rijk

multiculturele samenleving

samenleving met meerdere culturen

pax Romana

Romeinse vrede

republiek

staat zonder vorst

romanisering

verspreiding van de Grieks-Romeinse cultuur

senaat

vergadering van mannen uit aanzienlijke Romeinse families

staatsgodsdienst

geloof waarvan bestuurders en ambtenaren aanhanger moeten zijn

tolerantie (verdraagzaamheid)

toestaan van andere culturen en meningen

wereldrijk

rijk in meerdere werelddelen

bekeren

iemand een andere godsdienst aan laten nemen (zich bekeren: een andere godsdienst aannemen)

Bijbel

heilig boek van de christenen

christendom

godsdienst van de christenen

diaspora

verspreiding

dopen

christen worden door onderdompeling met water

godsdienstvrijheid

recht om openlijk een godsdienst aan te hangen

jodendom

godsdienst van de joden

kerk

1 christelijk gebedshuis, 2 organisatie van christenen

martelaar

iemand die sterft voor zijn geloof

Messias (Christus)

verlosser

monotheistisch

met één god

norm

wat mensen gewoon (normaal) vinden

prediker

persoon die een geloof bekendmaakt

synagoge

joods gebedshuis