4VWO-Biologie-Nectar H1

aangeboren

vanaf de geboorte aanwezig

aangeleerd

door leren verkregen

aangeleerd gedrag

gedrag dat is verworven tijdens het leven

ambivalent gedrag

conflictgedrag waarbij twee tegengestelde gedragselementen elkaar afwisselen

antropomorf

een subjectieve omschrijving van dierlijk gedrag, gebaseerd op menselijke emoties

associatief leren

een bepaalde prikkel koppelen aan een andere prikkel

balts

ritueel gedrag dat leidt tot paringsgedrag

beschrijvend onderzoek

onderzoek waarbij de onderzoeker de omstandigheden niet beïnvloedt

communicatie

uitwisselen van signalen

conflictgedrag

gedrag dat optreedt wanneer een mens of dier prikkels ontvangt die leiden tot twee verschillende typen gedrag

cultuur

het verschijnsel dat individuen in een groep vergelijkbaar gedrag vertonen

dreiggedrag

conflictgedrag waarbij een dier of mens een agressieve houding naar een ander vertoont zonder direct aan te vallen

drempelwaarde

de hoogte van de motivatie die nodig is om tot bepaald gedrag over te gaan

ethogram

een lijst met objectieve en nauwkeurige beschrijvingen van gedragselementen (met hun afkortingen)

ethologie

de taak van wetenschap die onderzoek doet naar diergedrag

experimenteel onderzoek

onderzoek waarbij de onderzoeker de invloed van een variabele onderzoekt

gedrag

Alles wat een mens of dier doet of nalaat.

gedragselementen

aparte eenheden van gedrag

gedragsketen

vaste volgorde van gedragselementen

gedragssysteem

samenhangende onderdelen van gedrag

gevoelige periode

periode waarin een organisme gevoelig is bepaalde zaken te leren

gewenning

leren om niet langer te reageren op een bepaalde prikkel (dus afleren te reageren)

imitatie

leren door nadoen

imiteren

leren van dieren /. mensen door na te doen

inlevingsvermogen

Vermogen dat mensen en dieren in staat stelt om samen te werken en sociaal gedrag te vertonen.

inprenting

leren in een gevoelige periode

inwendige prikkel

een prikkel die van binnenuit het dier komt

klassieke conditionering

leren waarbij dieren een verband leggen tussen twee verschillende prikkels

motivatie

bereidheid om een gedrag uit te voeren

motiverende factoren

een combinatie van in- en uitwendige prikkels

natuurlijk gedrag

gedrag dat dieren in het wild vertonen

norm

gedragsregel

objectief

zonder oordeel vooraf

omgericht gedrag

conflictgedrag waarbij de agressie van het ene gedragssysteem zich richt op iets heel anders

operante conditionering

aan- of afleren van gedrag doordat een dier / mens een beloning of straf krijgt voor zijn handelingen

overspronggedrag

conflictgedrag dat overgaat in heel ander gedrag, dat niet bij de situatie past

prikkels

veranderingen in de omgeving

proefondervindelijk leren

leren door te proberen

rangorde

de volgorde waarin een dier / mens in een groep meer of minder dominant is

respons

reactie van een dier op prikkels

rituelen

gedragselementen met een symbolische betekenis voor soortgenoten

rolpatroon

Rollen die traditioneel / in een bepaalde cultuur horen bij mannen of vrouwen.

signalen

prikkels met informatie voor soortgenoten

sleutelprikkel

een prikkel waarop altijd hetzelfde gedrag volgt

sociaal gedrag

gedrag gericht op het leven in een groep

subjectief

vanuit een persoonlijk standpunt

supernormale prikkel

een versterkte sleutelprikkel waarop een versterkte reactie volgt

taakverdeling

elk individu heeft een eigen functie bij het voortbestaan van een kolonie / groep

territorium

het gebied dat dieren verdedigen tegen soortgenoten

trial-and error

leren door te proberen

uitwendige prikkel

een prikkel die van buitenaf komt

waarde

een opvatting over wat belangrijk is in ons bestaan