Fiszki: HYDROSFERA geografia książka 1 dział 4 | Quizlet

hydrosfera

wodna powłoka Ziemi

wody słone

97,5% objętości hydrosfery

morza oceany wody podziemne

wody słodkie

śnieg lód

rzeki jeziora

Cykl hydrologiczny (obieg wody w przyrodzie)

przemieszczanie się wody między atmosferą, hydrosferą i litosferą

ewaporacja

parowanie wody z gleby

transpiracja

Zjawisko parowania wody z nadziemnych części rośliny, odbywające się głównie przez aparaty szparkowe i przetchlinki.

Ewapotranspiracja

parowanie z roślin i gruntu

Infiltracja

wsiąkanie wody w glebę

Odpływ podziemny

spływanie wody pod powierzchnią ziemi w kierunku morza lub oceanu

spływ powierzchniowy

spływ wody po powierzchni Ziemi zgodnie z siłą grawitacji

Retencja

To zatrzymanie wody na pewien czas, np. w postaci śniegu lub lodu.

bilans wodny

Zestawienie przychodów i ubytków wody na danym obszarze

oceany

Spokojny (pacyfik), Atlantycki (atlantyk), Indyjski, Południowy, Arktyczny

zlewisko

obszar, z którego rzeki spływają do jednego morza

morze

część oceanu przylegająca do kontynentu, oddzielona od otwartych wód oceanicznych łańcuchami wysp, półwyspami lub podwodnymi progami

zatoka

część oceanu, morza lub jeziora wcinająca się głęboko w ląd i odznaczająca się swobodną wymianą wód ze zbiornikiem wodnym

cieśnina

zwężenie powierzchni wodnej między lądami łączące dwa akweny

składniki wody morskiej

Tlen, wodór, chlor i sód

tlen azot dwutlenek węgla

zasolenie

zawartość soli w wodzie morskiej

Duży obieg wody

zamknięty cykl krążenia wody między oceanem, atmosferą a obszarem lądowym

mały obieg wody

krążenie wody między atmosferą a kontynentem lub między atmosferą a oceanem

zanieczyszczenie mórz i oceanów - przyczyny

rzeki odprowadzające ścieki komunalne

statki usuwające odpqady na pełnym morzu

awarie biorników transportujących np rope nafrowa

awarie platform wiertniczych

pływy

Cykliczne wznoszenie się I opadanie poziomu morza wywołane siłą przyciągania księżyca i słońca oraz siłą odśrodkową wynikającą z obrotu ziemi

upwelling

powolne wznoszenie na powierzchnię morza zimnych wód głębinowych

downwelling

prądy morskie przenoszą ciepłe wody powierzchniowe z niższych szerokości geogr do wyższych

prądy morskie

poziome ruchy wody w morzach i oceanach wywolane

- wystepowaniem stalych wiatrow w dolnych pariach troposferu

-roznicami gestosci wod oceanicznych

-zroznicowaniem poziomu wod oceanicznych

prądy ciepłe

- niosą wody cieplejsze od wód, które je otaczają

- płyną najczęściej od równika ku biegunom

wzrost temperatury i sumy opadów

Prąd Brazylijski

Prąd Mozambicki

Kuro Siwo

prądy zimne

- niosą wody chłodniejsze od wód, które je otaczają

- zmierzają z wyższych ku niższym szerokościom geograficznym

spadek temperatury i sumy opadów

Prąd Kanaryjski

Prąd Peruwiański

Zimna faza ENSO - La Niña

ośrodek niskiego ciśnienia - AUstralia Indinezja

ośrodek wysokiego cisnienia - zachodnie wybrzeże Am. Południowej

zimne wody glebinowe (upwelling)

Ciepła faza ENSO - El Niño

zachodnia część Oceanu spokojnego - wyż baryczny

wschodnia część pacyfiku - niż baryczny

osłabienie/zaniknięcie upwellingu

co 2-7 lat

enso skutki

ulewne deszcze w am południowej

susze w australii indonezji

silniejsze niz zwyjle zimowe burze i wiatry w kalifornii

susze w indiach gdzie powinny trwac deszcze monsunowe

hurgany wschod pacyfiku

falowanie

poziomy ruch wody morskiej wywołany przez wiatr po torach ikołowych9

fale swobodne

fale martwe, nie zanikają od razu, lecz utrzymują się pewien czas

Tsunami

fala swobodna; wywoływana przez PODWODNE trzęsienia ziemi lub wybuchy PODWODNYCH wulkanów

rzeka

naturalny powierzchniowe ciek wodny płynący w wyżłobionym przez siebie korycie z terenów wyżej położonych do miejsc leżących niżej

potoki

Niewielkie cieki wodne o dużym spadku

strumienie

Niewielkie cieki wodne o małym spadku

system rzeczny

rzeka główna + dopływy

dorzecze

obszar z którego wody spływają do jednej rzeki

zlewnia

obszar, z którego wody spływają do jednego wspólnego odbiornika (rzeki, jeziora, bagna)

dział wodny

wododział; granica między dorzeczami lub zlewiskami

przyczyny zróżnicowania sieci rzecznej

warunki klimatyczne

ukształtowanie powierzchni

budowa geologiczna podłoża

Rzeki stałe

Zasilane w sposób ciągły prowadzące wodę w korycie przez cały rok

rzeki okresowe

periodyczne; Prowadzą wodę regularnie ale tylko w porze deszczowej

Rzeki epizodyczne

Prowadzące wodę sporadycznie, tylko po dużych opadach deszczu

przepływ

ilość wody przepływającej przez przekrój poprzeczny koryta w jednostce czasu

stan wody

wysokość zwierciadła wody w korycie rzeki względem umownie przyjętego poziomu odniesienia

niżówka

Niski stan wody w rzece

wezbrania

wysokie stany wód

wadi

suche doliny rzeczne wypełniające się wodą jedynie po dużych opadach deszczu; na pustyniach

Ustrój prosty

dominuje jeden rodzaj zasilania rzeki

ustrój złożony rzeki

rzeka zasilana z kilku źródeł

ustrój równikowy

wysokie stany wody przez cały rok

ustrój podrównikowy

dość duże wahania stanu wodu

najwyższe pora deszczowa

minimum sucha

ustrój monsunowy

duże zmiany stanów wody

maksymalne wahania pora monsunu letniego pora deszczowa

minimalnego monsun zimowy pora sucha

ustrój śródziemnomorski

wysoki poziom wody zimą w czasie wzmożinych opadów

latem niski bo wysoka temp

ustrój oceaniczny

duże przepływy przez cały rok bo obfite wyrównane opady

jedymie latem bo parowanie notuje się spadek

ustrój śnieżny rzeki

wiosna kumulacja przepływów - topnienie poktywy śnieżnej

latem maleją

najniższe stany jesienią

ustrój lodowcowy

niski stan wody cały rok, w lato lekki wzrost; Inn, Rodan

najwyzsze stany wody i wyskie rzeplywy latem intensywne topnienie lodowcow

Ustrój złożony

polska rzeki

ustrój śniezno-dezczowy wisła odra

wiosna kumulacja przeplywowo bo topnienie pokrywy snieznej

druga latem bo duze opady

zbiorniki sztuczne

Utworzone przez człowieka antropogeniczne

funkcje energetyczne przeciwpozarowe rekreacyjne

limnologia

nauka zajmująca się badaniem jezior

Jeziora tektoniczne

wystepują w zagłębieniach powstałych wskutek ruchów skorupy ziemskiej- są to najwieksze jeziora na świecie; J. Bajkał, J.Tanganika

jeziora wulkaniczne

powstają w kraterach nieczynnych wulkanów; mają niewielką powierzchnie i są dosc głębokie, mogą mieć różne kolory; J.Kraterowe; J.Bolsena

Jeziora reliktowe

utworzyły się w wuniku odcięcia części dawnych mórz przez powolne podnoszenie się skorpu ziemnskiej lub obniżanie się poziomu morza Morze Kaspijskie

Jeziora polodowcowe

na obszarach ktore ulegly kiedys zlodowaceniu

morenowe, rynnowe, cyrkowe

jeziora morenowe

zatarasowanie odpływu wód przez materiał sfałdowany przed czołem lądolodu lub wytapuania się brył lodu pozostawionego przez cofający się lądolów w obrebie moreny dennej

Śniardwy, Mamry, Niegocin

urozmaicone kształty, półwysphy

jeziora rynnowe

wymywanie skał w podłożu przez wody płynące pod lądolodem

Gopło J.Mikołajskie; J.Jeziorak; J.Raduńskie; J.Drawsko; są głębokie i mają strome brzegi

oczka polodowcowe

- zagłębienie po wytopionej bryle lodu w morenie dennej

- niewielkie, okrągłe

jeziora cyrkowe (karowe)

wypełnienie wodą cyrków polodowcowych (nieckowych zagłębień w stoku górskim ograniczonym z trzech stron stromymi zboczami)

Jeziora deltowe

ich wody wypełniają zagłębienia w obrebie delt rzecznych, są płytkie i szybko zarastają; J. Druzno; J.Dąbie

jeziora zakolowe (meandrowe, starorzecza)

woda wypełnia frahmenty dawnych koryt rzecznych które są odcięte od głównego nurtu rzeki

Jeziora przybrzeżne

powstają na niskich wybrzeżach wskutek odcięcia zatoki morskiej przez mierzeję

Jeziora krasowe

wody wypełniają obniżenia krasowe na onszarach zbudowanych ze skał wapiennych lub gipsowych

jeziora meteorytowe

położone w zagłębieniach kraterów, które powstały wskutek uderzenia meteorytów w powierzchnię ziemi

Jeziora odpływowe

zasilają swoimi wodami wypływające z nich rzeki

Jeziora przepływowe

woda jest dostarcxana jednym lub kilkoma ciekami wodnymi a nasytepnie odprowadzana najczesniej jednym korytem

jeziora bezodpływowe

Jeziora, z których nie wypływają żadne cieki wodne, a dopływ wody jest równoważony przez parowanie.

jeziora słodkie

zawartość rozpuszczonych substancji mineralnych nie przekracza 0,5g/l na 1 dm3 wody (1‰)

Jeziora słone

o mineralizacji powyżej 35‰

jeziora słonawe

niewielkie stężenie soli w wodzie 0,5-35 promili

jeziora oligotroficzne

mało żyzne, o niewielkiej produkcji biologicznej i niedoborze substancji organicznych, wodzie niebieskawej i dobrze natlenionej

jeziora eutroficzne

żyzne, o wysokiej produkcji biologicznej, wodzie barwy zielonej, dobrze rozwiniętym pasie roślinności brzegowej, z deficytem tlenu w wodach przydennych

jeziora dystroficzne

jałowe, o bardzo małej produkcji biologicznej, wodzie brązowej i niewielkiej przezroczystości, zarastające

granica wiecznego śniegu

Wysokość powyżej której w ciągu roku więcej śniegu przybywa niż topnieje

pole firnowe

obszar u początku lodowca górskiego, powyżej linii wiecznego śniegu. Najczęściej zajmuje kotliny górskie i rozległe zagłębienia.

lód firnowy

biały lód, ziarna lodu spojone drobnokrystaliczną masą lodową

ablacja

proces topnienia lodowca pod wpływem wysokiej temperatury (topnienie i sublimacja)

transgresja

wydłużanie się lodowca

regresja

cofanie się lodowca

lodowiec górski

małe rozmiary

lodowiec alpejski (dolinny)

jedno pole firnowe i jeden jęzor lodowcowy; w odmianie złożonej kilka sąsiadujących pól firnowych tworzy jeden jęzor lodowcowy

lodowiec himalajski (dendryczny)

powstaje z połączenia kilku mniejszych lodowców mających własne pola firnowe

lodowiec fieldowy (norweski)

Składa się z czapy lodowej i wypływających z niej krótkich jęzorów lodowcowych

Lodowiec piedmontowy (podgórski)

Powstaje na przedpolu gór w wyniku połączenia kilku jęzorów lodowcowych wypływających z odrębnych pól firnowych

lądolód

pokrywa lodowa o znacznej grubości, zajmująca powierzchnię liczącą tysiące kilometrów kwadratowych

Lodowiec szelfowy

lądolód przemieszczający się w kierunku morza i oceanów

wody podziemne

wody występujące pod powierzchnią ziemi, wypełniające pory i szczeliny skalne oraz wolne przestrzenie między skałami.

Wody podziemne infiltracyjne

tworzą sie na skutek przesiąkania do ziemi wód opadowych roztopowych powierzhcniowcyh

wody podziemne juwenilne

na obszarach aktywnych wulkanicznie