Cardiovasculair Stelsel en Bloed – Kernbegrippen

Deze set bevat essentiële vocabulaire-flashcards over bloed, hemostase, immunologie en de anatomie & fysiologie van het hart, afgestemd op het college-transcript.

Cardiovasculair stelsel

Het interne transportsysteem van het lichaam dat bloed via het hart en de bloedvaten laat circuleren.

Bloed

Gespecialiseerd bindweefsel bestaande uit bloedplasma en bloedcellen, dat in een gesloten éénrichtings­circulatie stroomt.

Bloedplasma

De waterige matrix van het bloed (≈55 % van het bloedvolume) die opgeloste stoffen, eiwitten, hormonen en warmte transporteert.

Albuminen

Belangrijkste plasma-eiwitten; handhaven colloïd-osmotische druk en transporteren slecht oplosbare stoffen.

Globulinen (α, β, γ)

Plasma-eiwitten die o.a. lipiden transporteren; γ-globulinen bevatten immunoglobulinen (antilichamen).

Fibrinogeen

Oplosbaar plasma-eiwit dat tijdens stolling wordt omgezet in onoplosbaar fibrine.

Serum

Heldere vloeistof die overblijft na bloedstolling; bevat geen stollingseiwitten.

Hematocrietwaarde

Percentage erytrocytenvolume t.o.v. totaal bloedvolume (≈40-50 % mannen, 35-45 % vrouwen).

Erytrocyten

Rode bloedcellen; biconcaaf, kernloos, rijk aan hemoglobine; vervoeren O₂ en CO₂.

Hemoglobine

Eiwit in erytrocyten met vier haemgroepen die zuurstof en koolstofdioxide kunnen binden.

Leukocyten

Witte bloedcellen; primaire verdedigingslinie tegen infecties.

Granulocyten

Leukocyten met veel granulen: neutrofielen, eosinofielen, basofielen.

Agranulocyten

Leukocyten met weinig zichtbare granulen: monocyten en lymfocyten.

Neutrofielen

50-70 % van de leukocyten; fagocyteren bacteriën, leven kort; vormen etter na celdood.

Eosinofielen

2-4 % van de leukocyten; elimineren parasitaire wormen en spelen rol bij allergieën.

Basofielen

Monocyten

Grote agranulocyten; differentiëren in weefsels tot macrofagen; krachtige fagocyten.

Lymfocyten

20-40 % van de leukocyten; verzorgen de specifieke (adaptieve) immuniteit met T- en B-cellen.

Trombocyten

Bloedplaatjes; kernloze celfragmenten die hemostase en stolling initiëren.

Trombocytopenie

Te laag aantal trombocyten (<80 000/µL); verhoogde bloedingsneiging.

Trombocytose

Te hoog aantal trombocyten (>1 000 000/µL); vaak reactie op infectie of kanker.

Hematopoëse

Proces van bloedcelvorming in rood beenmerg uit hemocytoblasten.

Myeloïde stamcellen

Voorlopercellen die erytrocyten, granulocyten, monocyten en trombocyten vormen.

Lymfoïde stamcellen

Voorlopercellen die uitrijpen tot verschillende lymfocyten.

Erytropoëse

Vorming van rode bloedcellen; gestimuleerd door het hormoon erytropoëtine (EPO).

EPO (Erytropoëtine)

Nierhormoon dat de aanmaak van erytrocyten in het beenmerg versnelt; gebruikt bij bloeddoping.

CSF’s (Colony-Stimulating Factors)

Groeifactoren die de productie en rijping van specifieke leukocytpopulaties reguleren.

Antigenen

Oppervlakte­moleculen die een immuunreactie kunnen opwekken; bepalen o.a. bloedgroep.

ABO-systeem

Bloedgroepsysteem gebaseerd op aanwezigheid van antigeen A en/of B op erytrocyten.

Resusfactor (Rh)

D-antigeen op erytrocyten; aanwezig bij Rh+ personen, afwezig bij Rh− personen.

Agglutinatie

Samenklonteren van erytrocyten door reactie tussen antigenen en bijbehorende antistoffen.

Hemostase

Proces dat bloedingen stopt via vasculaire fase, plaatjesfase en coagulatiefase.

Vasculaire fase

Eerste fase hemostase; vaatspasmen vernauwen beschadigde bloedvaten.

Plaatjesfase

Tweede fase hemostase; trombocyten hechten en vormen een plaatjesprop.

Coagulatiefase

Derde fase hemostase; fibrinenetwerk vormt definitief bloedstolsel.

Fibrine

Onoplosbare eiwitvezels die uit fibrinogeen worden gevormd en het bloedstolsel versterken.

Anticoagulantia

Stoffen die bloedstolling verhinderen of vertragen.

Pulmonaire circulatie

Kleine bloedsomloop: voert bloed tussen rechterhart en longen voor gasuitwisseling.

Systemische circulatie

Grote bloedsomloop: voert bloed tussen linkerhart en alle lichaamsweefsels.

Pericardium

Hartzakje; bestaat uit fibreus pericard en sereus pericard (visceraal en pariëtaal blad).

Epicardium

Visceraal pericard; buitenste dunne, gladde laag van de hartwand.

Myocardium

Dikste, middelste laag van de hartwand; bevat de hartspiercellen die pompkracht leveren.

Endocardium

Binnenste laag van de hartwand; dun endotheel in contact met het bloed.

Intercalaire schijf

Speciale verbinding tussen hartspiercellen die elektrische en mechanische koppeling mogelijk maakt.

Fibreus hartskelet

Dicht bindweefsel rond klepringen; geeft steun en elektrische isolatie tussen atria en ventrikels.

AV-kleppen

Atrioventriculaire kleppen (tricuspidalis rechts, bicuspidalis/mitralis links) die terugstroom naar atria verhinderen.

Chordae tendineae

Peesdraden die AV-klepslippen met papilspieren verbinden en terugslag voorkomen.

Semilunaire kleppen

Halvemaan­vormige kleppen (pulmonalis en aorta) tussen ventrikels en grote arteriën.

Sinus aortae

Zakvormige uitstulpingen achter de aortaklepslippen; oorsprong van de kransslagaders.

Coronaire arteriën

Aa. coronaria sinistra en dextra; voorzien het myocard van zuurstofrijk bloed.

Anastomose

Onderlinge verbinding tussen bloedvaten; zorgt voor collaterale doorbloeding.

Sinus coronarius

Grote vene in de atrioventriculaire groeve die veneus bloed van het hart terugvoert naar het rechteratrium.

Myocardinfarct

Afsterven van hartspierweefsel door langdurige onderbreking van de coronaire bloedstroom.

Fossa ovalis

Restant van het foramen ovale in het interatriale septum; sluit normaal na geboorte.

Valvula tricuspidalis

Rechter AV-klep met drie slippen; regelt stroom van rechteratrium naar rechterventrikel.

Valvula bicuspidalis (mitraalklep)

Linker AV-klep met twee slippen; regelt stroom van linkeratrium naar linkerventrikel.

Apex cordis

Punt van het hart, gelegen links-anterieur; eindigt de ventrikels.

Sulcus coronarius

Diepe groef tussen atria en ventrikels; bevat coronaire vaten en vet.

Interventriculaire septum

Muskulaire wand die linker- en rechterventrikel scheidt.