Interpersoonlijke Modellen in de Psychologie

Instrumentele visie

Iets is waar als het werkt, als we er iets mee kunnen

Onvolmaakte waarnemer

Informatie over de patiënt is altijd tot op zekere hoogte vervormd, door het feit dat de therapeut dingen ziet, hoort en voelt

Anxiety

Alle vormen van emotioneel lijden

Security Operations

VA; defensieve patronen

Persoonlijkheid

(Chapman) de voor hem/haar karakteristieke manier waarop een mens met andere mensen omgaat in zijn/haar interpersoonlijke relaties

Veiligheid

Toestand van ontspannen welbehagen tijdens de welke een individu niet gekweld wordt door een vorm van emotioneel onbehagen

Veiligheidsactiviteit

Interpersoonlijke handeling of houding om angst kwijt te geraken en emotioneel rustig te worden

Sublimatie

Gevoelens afreageren op aanvaardbare manier

Alsof proces

Je als iemand anders voordoen; andere rol opnemen dan degene die bij hem/haar past om pijnlijke interpersoonlijke situaties mogelijk en aangenaam te maken

Zelf-systeem

Samengesteld uit alle VA, bestaat uit alle karakteristieke en gewone interpersoonlijke methoden waarmee iemand zichzelf beschermt tegen emotionele spanning en emotionele rust zoekt

Tendency towards health

Als er geen andere dingen tussen komen, dan neigt persoonlijkheid om op gezonde manier te groeien

Onbewuste

Gedachten en gevoelens die niet altijd in het middelpunt staan, maar dat wel zouden kunnen

Participant Observation

Proces waar, wie werkzaam is in gebied van geestelijke gezondheidszorg, in is gewikkeld IS de observatie met verstand van zaken van één of meer interpersoonlijke relaties waarin hijzelf actief participeert

Parataxische vertekeningen

Als een individu een ander behandelt alsof deze iemand anders is

Consensual Validation

Bereiken van gezonde overeenstemming met één of meer mensen over een bepaald aspect van gevoelens, gedachten of interpersoonlijke relaties

Mens is interafhankelijk wezen

We hebben Consensual Validation, en dus anderen, nodig om niet op verwrongen manier om te gaan met andere mensen en eenzaam te zijn

Dynamieken

Energie-transformaties die liggen in fysieke processen (behoeftes) van het individu

Lust

Gecompliceerde drijfveren, gevoelens en intermenselijke daden die genitale seksuele activiteit als doel hebben

Intimiteit

Als het welzijn van ander individu even zwaar telt als eigen welzijn

One-genus postulate

We zijn allemaal veel meer gewoon menselijk dan het tegenovergestelde

Trialoog

Ontstaat bij gesprek tussen cliënt en therapeut waarin er een denkbeeldige derde wordt betrokken

Panacee

Oplossing voor alles

Zorg 1

Wegnemen/overnemen van moeilijkheden of pijn van klachten

Zorg 2

Steunen van de ander in het omgaan met zijn moeilijkheden

Calculus van menselijke communicatie

Idee dat menselijke communicatie aan regels voldoet die je in systeem kunt gieten

Dagelijkse taal

Beschrijving, handeling en waardering gaan nauw samen, omdat stand van zaken beoordeeld worden in betekenis

Wetenschappelijke taal

Steeds kanaliseren en inperken van deze taal, is zoveel mogelijk waardenvrij

Monadische visie

Psychopathologie bestuderen in isolatie, zonder context → alleen kijken naar individu

Systemische visie

Focus op relatie tussen delen van groter systeem

Syntactics

Doorgeven van informatie

Semantics

Betekenis van communicatie

Pragmatics

Communicatie beïnvloed gedrag

Zender-ontvanger opvatting

Informatie-opvatting, mededelingsopvattingen (zender - ontvanger - boodschap)

Gedragsmatige invloedsopvatting

Gedrag beïnvloed gedrag

Epistemische bron

Wat observeerbaar is gebruiken als bron van kennis

Teleologie

Leer van doelen

Aristoteles; toekomstige toestand veroorzaakt iets in het nu

Gebeurtenissen spelen zich af met een bepaald doel dat bepaald wordt door hogere (goddelijke) machten

Feedbacklus

Keten waarin gebeurtenis a gebeurtenis b teweegbrengt, en gebeurtenis b gebeurtenis c teweegbrengt, … → lineair systeem

Causaal determinisme

Toestand van heden is veroorzaakt door eerdere gebeurtenissen volgens causale wetten die wereld regelen en beheersen

Cybernetica

Stuurmanskunde

Circulair systeem waarbij d wordt teruggekoppeld naar a

Positieve feedback

Zorgt voor verandering

Negatieve feedback

Zorgt ervoor dat systeem in evenwicht blijft

Redundantie

Menselijke en andere natuurlijke systemen zullen succesvolle wijzen om zich aan te passen aan de omgeving onthouden, zodat ze de volgende keer hetzelfde kunnen doen → ontstaan van patronen/herhalingen

Homeostaat van Ross Ashby

Apparaat met vier zelfregulerende subsystemen die zichzelf kon aanpassen aan de omgeving

Systeemregels

Omgangsvormen in een systeem

Randomness

Alle combinaties hebben evenveel kans

Stochastisch proces

Een bepaalde combinatie heeft meer kans dan de rest

Radicaal buitenstaandersperspectief

Haalbaarheid van buitenstaander om regels te achterhalen

Calculus

Methode die berust is op toepassing van symbolen, waarvan combinatiewetten bekend en algemeen zijn en waarvan resultaten consistente interpretatie toelaten

Black Box

Idee dat bij bepaalde complexe toestellen te kijken naar wat het doet als je er input insteekt

Niet in hoofd van iemand kijken, maar kijken wat ze aan het doen zijn

Interpunctie

Het interpreteren van interacties in termen van oorzaak en gevolg

Analoge taal

Non-verbale, onvoorspelbare taal die enkel in het hier-en-nu is

Relatie-aspect

Digitale taal

Gesproken, geschreven of gebarentaal waar regels zijn over opgesteld

Inhoudelijk aspect

Symmetrische relatie

Gebaseerd op gelijkheid, verschil zo klein mogelijk maken

Complementaire relatie

Gebaseerd op verschil, verschil zo groot mogelijk maken

Hermeneutiek

Leer van de interpretatie van (heilige) geschriften (tekstinterpretatie)

Invloed als doorgeven van informatie

Hermeneutische cirkel

Om cliënt echt te begrijpen heb je contextinformatie nodig die je verkrijgt via betekenisverlening van de cliënt, wat je pas echt hebt als je de cliënt echt begrijpt

Theory of Information

Invloed als doorgeven van informatie

Rechtstreekse perspectieven

Zo zie ik mezelf, zo zie ik jou, zo zie ik hem/haar/hen, …

Onrechtstreekse perspectieven

Metaperspectieven; zo denk ik dat jij mij ziet, zo denk ik dat jij jezelf ziet, zo denk ik dat jij denkt dat ik mezelf zie, …

Sociale perspectieven

Hoe men over elkaar denkt

Paradox

Wanneer twee betekenisniveaus verward worden

Lus

Wanneer er onduidelijkheid is over welk niveau van hoogste orde is

In stilte luisteren

Niet ingaan op wat er gezegd wordtI

Luidop luisteren

Ingaan op (versterkt) wat er gezegd wordt

Coordinated Management of Meaning

CMM; een theorie die helpt verklaren hoe individuen betekenis creëren in een gesprek door het opstellen van regels

Constructieve regels

Meaning rule; zegt als wat een act telt, wat die act betekent

Regulatieve regel

Action rule; legt vast hoe iemand moet antwoorden/reageren op andere act

Logical force

Druk om gegeven bepaalde betekenissen in bepaalde contexten tot bepaalde acties over te gaan

NOREN

Methode om reflexief over interactiepatronen na te denken en ze te wijzigen

Serpentine model

Model om conversatie te analyseren waarbij conversaties volgens tijdlijn wordt geordend in de vorm van een slang

Prefiguratieve kracht

We voegen onze beurt toe aan eerder gevormd gesprek om voort te bouwen op iets dat al gebeurd is (om ons verhaal te bevestigen van hoe het zou moeten zijn)

Praktische kracht

Wanneer mensen handelen om iets te initiëren dat overeenkomt met hun hoop en verwachtingen

Contextuele kracht

Versterkt hoe mensen een bepaald type gesprek voeren in een bepaalde context

Implicatieve/reflexieve kracht

Beschrijft hoe resultaat van de aflevering verbonden is met en voortvloeit uit de volgende aflevering

Charmerende lus

Iemands acties reproduceren (versterken) iemands betekenissen, en iemands betekenissen reproduceren iemands acties

Vervreemdende lus

Betekenissen en acties ontkrachten elkaar

Systeem

Geïntegreerd geheel waarvan de kenmerkende eigenschappen voortvloeien uit de relaties tussen zijn onderdelen

Systeemdenken

Benadering van een verschijnsel als onderdeel van een groter geheel

Interactionele systemen

Een verzameling van objecten, met relaties tussen de objecten en tussen hun attributies

Gesloten systeem

Als er geen import of export is van energie in elke vorm en dus geen verandering van componenten

Open systeem

Er wordt materiaal, energie en info uitgewisseld met de omgeving

Horizontaal verband

Deelname aan gelijke subsystemen (bv. gezinslid is ook lid van vriendenkring)

Verticaal verband

Deelname aan grotere gehelen (bv. gezin is subsysteem van familie)

Wholeness/totaliteit

Verandering in één deel van het systeem veroorzaakt een verandering in alle andere delen

Niet-optelbaarheid

Het geheel is meer dan de som van zijn delen

Niet-eenzijdigheid

In een levend systeem is er sprake van onderlinge invloed tussen alle onderdelen van het systeem (bidirectionaliteit)

Zelfdempende/negatieve feedbacklussen

Er wordt voor gezorgd dat de afwijking nooit te groot wordt

Zelfversterkende/positieve feedbacklussen

Er wordt voor gezorgd dat de afwijking van de norm steeds groter wordt

Centrifugaalregulator

Machine die als het sneller gaat draaien, de bollen verder naar buiten slingeren, waardoor de centrale staaf omhoog gaat en stroomtoevoer vermindert, daardoor zakken de bollen en wordt de stroomtoevoer vergroot

Eerste orde cybernetica

Waarnemer vormt zelf geen onderdeel van het systeem

Tweede orde cybernetica

Therapeut vormt zelf een plusje of minnetje in het veranderingsproces, hij maakt deel uit van het systeem

Equifinaliteit

Uit één begintoestand kunnen meerdere eindtoestanden voortkomen, en één eindtoestand kan voortkomen uit meerdere begintoestanden

Recursiviteit

Proces dat zichzelf herhaalt

In voortdurende beweging veranderen interacties de context, die op zijn beurt terugbuigt op interacties, etc.

Systemic Therapist’s Fallacy

Men verklaart systeemtheoretisch o.b.v. wat men ziet, wat men observeert, zonder rekening te houden met vele horizontale en verticale verbanden die niet zichtbaar zijn

Gezinsstructuur

Geheel van voorspelbare gezinsregels, rollen en routines

Structurele gezinstherapie

Problematische gezinsstructuren kunnen vermogen van het gezin om om te gaan met normale overgangen in gezinsfasecyclus verminderen

Gezonde gezinnen

Heldere intergenerationele grenzen tussen ouder- en kindsubsystemen waardoor structuur gezin toelaat om met veranderingen van family life cyclus om te gaan

Dysfunctionele gezinnen

Los-zand of gezinskluwen

Los-zand

Wachten te lang om steun te bieden

Gezinskluwen

Staan emotioneel zeer dicht bij elkaar en laten ontwikkeling van autonomie niet toe