kwalitatieve data-analyse H9

dimensies van ethisch handelen

1. procedurele ethiek

2. relationele ethiek

3. situationele ethiek

4. sociaal-politiek onderzoeksethiek

procedurele ethiek

= professionele gedragscodes en specifieke richtlijnen voorschrijven die dienen als morele uitgangspunten voor onderzoekers

-> om gepast om te gaan met bv. informed consent, vertrouwelijkheid, recht op privacy (GDPR-wetgeving) en bescherming voor participanten tegen schade

beperkingen procedurele ethiek

- regels/richtlijnen stimuleren weinig kritische attitude (vals gevoel van veiligheid)

- toestemming is niet onvoorwaardelijk

- uitschijnen dat wetenschap waarde-neutraal is en dat participanten altijd beschermd zijn

-> niet voldoende (belang van andere dimensie)

relationele onderzoeksethiek

- geïnspireerd door feministische perspectieven (belang van machtsrelaties)

- omarmt waarden zoals wederzijds respect

- vertrouwensband

- erkent asymmetrische machtverhouding tussen onderzoeker en onderzocht (humante interpersoonlijke banden bewaken)

machtsverhouding onderzoeker en onderzochte

asymmetrisch

onderzoeker: wetende

onderzochte: ondergeschikte positie

situationele ethiek

= ethisch handelen tijdens hele onderzoeksproces + mogelijke impact van onvoorspelbare situaties

- nauw ~relationele onderzoeksethiek

- als onderzoeker zo goed mogelijk voorbereid zijn op alles

- sensitiviteit: subtiele signalen opmerken en bevragen (bv iemand lijkt geïrriteerd)

maar mogelijk ook onvoorspelbare, ethisch belangrijke gebeurtenissen

-> je mag enkel aangifte doen als het om een strafbaar feit gaat

sociaal-politieke onderzoeksethiek

de maatschappelijke en culturele context waar onderzoek zich afspeelt, want de onderzoeker heeft een bepaalde subjectiviteit

- produceren van kennis is nooit neutraal

- reflexiviteit!

conclusie ethische dimensies

ethiek ≠ procedures bewaken

-> is een attitude dat je doorheen hele onderzoeksproces moet bewaken

nadenken over je manier van handelen

- ontologie: Hoe kijken we naar de realiteit en de objecten die er deel van uitmaken?

- epistemologie: Wat is de verhouding tussen onderzoeker en onderzochte?

- methodologie: Hoe kennen we de wereld en hoe krijgen we er kennis over?

belangrijke principes om ethisch handelen te garanderen

- schade aan participanten vermijden of inperken

- autonomie bewaken

- privacy van participanten beschermen

schade aan participanten vermijden/beperken

Risico op confrontatie met eender welk vorm van schade = miniem

-> MAAR elke vorm uitsluiten = onmogelijk

vooral weten hoe te handelen:

- reactie erkennen

- mogelijkheid bieden om onderzoek/interview te stoppen

- rol begrenzen: je bent geen therapeut

- lijst bijhouden met nuttige contacten waarnaar je kan doorverwijzen

- eventueel advies vragen bij ethische commissie bij de onderzoeksinstelling

soorten schade

1) fysieke schade (permanent, pijn)

2) psychologische schade

3) materiële schade

4) reputatieschade of relaties die onder druk komen

5) schade aan project/groep/organisatie waarbij participant betrokken is

autonomie bewaken

= beslissingsrecht van participanten bewaken

- informed consent = meest gangbare middel daarvoor

-> inhoud van het onderzoek, wat te verwachten, hun rechten...

-> daarna wel/niet toestemming geven

GDPR-toestemming

autonomie bewaken

vaak nog aparte toestemming nodig voor verwerking persoonsgegevens

tegenargumenten informed consent

- niet altijd mogelijk

- wekt soms net wantrouwen op

privacy van participanten beschermen

- essentieel bij gevoelige thema's

- bij voorkeur onderzoeksgegevens anonimiseren maar door gecontextualiserende quotes nooit 100%

- pseudonymiseren wel mogelijk

onderzoeksgegevens anonimiseren

= data kan geen aanleiding geven tot identificatie van

participanten MAAR moeilijk te garanderen in kwalitatief onderzoek

onderzoeksgegevens pseudonymiseren

= plaats- en persoonsnamen en contextuele gegevens verwijderen

MAAR kan ervoor zorgen dat gegevens minder 'rijk' en dus minder interessant worden

ethisch handelen is een continu proces

Onderscheid tussen:

- procedurele ethiek = gaat vaak samen met dossier bij ethische commissie indienen ter goedkeuring

- ethiek in de praktijk = diverse beslissingen die je moet maken eens het onderzoek start

uitdagingen binnen kwalitatief onderzoek

- kwetsbaarheid doelgroep

- wijzigende omstandigheden

- asymmetrische machtsverhoudingen

- correcte methode kiezen om kwaliteit van interpersoonlijke relaties te garanderen

- andere invulling voor 'schade'

- anonimiteit

oplossing voor de uitdagingen binnen kwalitatief onderzoek

zowel impliciet als expliciet contract afsluiten met participant

impliciet contract

= proces waarbij je de persoonlijke relatie met participant goed opvolgt

- relationele ethiek

- goed bewaken

- rekening houden met perspectief participant

expliciet contract

= informed consent

- procedurele ethiek

besluit ethisch handelen

- moet in elke fase van onderzoeksproces doordringen

-> vraagt reflexieve benadering

- is multidimensioneel: procedureel, relationeel, situationeel, sociaal-politiek

rapporteren

Kwalitatief onderzoek omvat systematische verzameling, organisatie en interpretatie van tekstueel materiaal obv gesprekken of observatie

- zorgvuldig interpretatief proces

- essentieel: OVERTUIG DE LEZER!!

algemene kenmerken schrijfproces

- schrijven = onderdeel van analyse en omgekeerd

- niet-lineair proces

- lezer moet kwaliteit kunnen beoordelen obv wat je schrijft

- met onderzoeksvraag in achterhoofd schrijven

- van analyse tot uitschrijven

- contextualiseer je quotes

- cijfers hoeven niet rapporteren

- in andere taal schrijven is moeilijk

- we en ik vorm mag

- passief en complex taalgebruik vermijden

schrijven

= onderdeel van analyse en omgekeerd

- door het schrijven kom je bv. op nieuwe ideeën -> nieuwe literatuur doornemen

- wat je leest, biedt weer inspiratie voor wat je schrijft

van analyse tot uitschrijven

- 'verhaal' schrijven obv quotes per thema

- gaandeweg quotes toevoegen of weglaten

contextualiseer je quotes

1 zin onvoldoende, vaak korte paragraaf nodig

cijfers

- cijfers rapporteren kan, maar hoeft niet (bv. hoe vaak thema "abortus" spontaan aan bod kwam)

zeggen in kwalitatief onderzoek niets over representativiteit, want hierin beschik je bijna nooit over een representatieve steekproef uit een bepaalde populatie

backward/forward translation

· = Nederlandse quote vertaal je naar het Engels, daarna andere onderzoeker die opnieuw laten vertalen naar het Nederlands

betekenisverschil tussen beide Nederlandstalige teksten? -> 1e vertaling niet correct -> aanpassen

welke vormen mogen in schrijfproces (rapporteren)?

we- en ik-vorm mag: erkent rol van subjectieve positie van onderzoeker

wat best vermijden tijdens schrijfproces,

passief (ook 'men'!!) en complex taalgebruik

hoe beginnen aan schrijven van je tekst?

1) doelgroep bepalen

2) is wat je schrijft voldoende nieuw/innovatief?

3) ben je zelf voldoende geïnteresseerd?

4) ideeën dienen zich soms ook pas aan tijdens onderzoek (serendipity)

serendipity

je bent naar iets heel specifieks op zoek, maar je vindt iets helemaal anders

GAS-model

rapporteren

elke paragraaf (= meerdere alinea's) via dat model opbouwen, maar ook je tekst in zijn totaliteit

- Globaal = paragraaf beginnen met algemene stelling

- Analytisch = analyse maken van alle bestaande gegevens

- Synthese = korte samenvatting maken van voorgaande gegevens

overgangen verzorgen bij het schrijven

- laatste zin(nen) van paragraaf introduceren begin van de volgende

- 1e zin(nen) van paragraaf verwijzen naar einde van de vorige

- 1e paragraaf van thematisch onderdeel is altijd een introductie

- laatste paragraaf van thematisch onderdeel is altijd een synthese

elementen van de methodesectie van een kwalitatieve onderzoekspaper

- omkadering: de setting waarbinnen je onderzoeksgegevens verzamelde, beschrijven

- kwaliteit & privacy: welke technieken je daarvoor hanteerde

- wie zijn de participanten?: hoe je je steekproef hebt samengesteld

- welke procedure gebruikte je om onderzoeksgegevens te verzamelen

- wat was je analytische aanpak?

- mogelijk zinsvol om bepaalde data te rapporteren in overzichtelijke tabellen

resultaten uitschrijven

Twee opties:

1) resultatensectie duidelijk onderscheiden van discussie en conclusies

- typisch bij kwantitatief onderzoek

2) beide secties combineren: resultaten en discussie/conclusies vormen één geheel

- typisch bij kwalitatief onderzoek

- interpretatieproces vloeit op natuurlijk wijze over in de discussie

schrijftips

- één paragraaf, één idee/punt

- wees analytisch

- "top & tail" elke quote met context en discussie

- overgang van ene naar andere quote moet logisch zijn

- diagrammen/fotos etc moeten verhelderen, illustreren

- gebruik nicknames + eventuele info tussen haakjes

- verkennen van afwijkende cases/voorbeelden

nicknames gebruken

bv Nick (19 jaar, heteroman)

geef voldoende context, maar bescherm privacy door geen plaats- en eigennamen te gebruiken

top & tail elke quote

top = omkadering / context

tail = interpreteer

richtlijnen bij rapporteren van quotes

- voldoende context geven

- quotes interpreteren

- evenwicht zoeken tussen quotes en tekst

- meestal relatief kort: 3-5 zinnen

- enkel meest sprekende gebruiken

- je mag quotes 'opkuisen': afwijken van spreektaal als het bv. in dialect werd gezegd

-> leesbaar maken

- quotes een nummer/code geven zodat je ze kan traceren

- specifieke symbolen gebruiken om pauze, stilte, weglating... aan te duiden

discussie schrijven

- kom tot een synthese (gaS-model)

- samenvatten: Wat is hier nieuw aan?

- leg verband met onderzoeksliteratuur en bestaande theorieën

- erken de beperkingen

- overtuig de lezer

- Zijn er alternatieve verklaringen?

- Wat zijn implicaties voor praktijk/theorie/toekomstig onderzoek?

eerste versie herwerken

1e versie is NOOIT de definitieve versie

-> herwerken

- zoek een kritische (niet té) peer en vraag feedback

- maak een praatje over je onderzoek

-> helpt te bepalen wat belangrijk(e) literatuur is, wat zwaktes zijn...

-> helpt om het daarna op een goeie manier op te schrijven

- vermeld deelnemers en partners met wie je samenwerkte

Critical Appraisal Skills Programme

checklist om onderzoekspaper te evalueren (eerste versie herwerken)