Pilosopiya : Kalayaan & Intersubjectivity

Kalayaan

Ang kakayahang gawin ang mga bagay ayon sa gusto mo nang walang anumang uri ng hadlang o pagpigil.

Kalayaan

Isa ito sa pangunahing karapatang pantao na dapat matamasa ng bawat indibidwal. (ihayag opinyon)

Free speech
Pumili sa kung ano gugustuhin sa buhay
Your votes matters
Kalayaan sa pumili sa ating kaibigan
Kalayaan sa pag-ibig

ibigay yung 5 sa Pagpili sa/ng Kalayaan

Pagmumuni-muni sa sarili
Pag-aari sa sarili
Pagpapasya sa sarili

Kasama sa kalayaan ang mga sumusunod (3)

Pagmumuni-muni sa sarili

Paglilimi ng mga kaisipan at kilos (reflect)

Pag-aari sa sarili

Kontrol at utos (nakokontrol ng past/isip)
Ex. panloloko sa relationship, tas pumasok ka sa new relationship (mag-iisip ka kung manloloko ka ulit)

Pagpapasya sa sarili

Malayang pagpili

Positibong kalayaan

Ang isang tao na ________ malaya ay siyang may dunong at kontrol sa sarili at may lakas na gumawa ng kabutihan
Ang mga alituntunin at panuntunan ay nariyan para sa ikabubuti ng bawat tao

Negatibong kalayaan

"Pagkawala ng balakid"

Petit, 1997

"Ako ay malaya sa negatibong paraan kung saan walang sinuman ang humahadlang sa anumang aking gugustuhin: Kung saan ako'y malugod na pumili ng walang hadlang o pamimilit."

sino ang may sabi nito?

Determinism

Nagpapatunay na ang ating mga desisyon at pag-uugali ay palaging naiimpluwensyahan ng mga nakaraang kaganapan o mga likas na batas.

Free Will

Bilang indibidwal, may kapangyarihan tayong gumawa ng sarili nating mga pagpili at desisyon.

Kahihinatnan/Consequences

-Ang mga resulta o epekto ng isang aksyon.
-Ang mga resulta ng ating mga desisyon.
-Positibo o negatibo.
-Lahat ng aksyon ay may kahihinatnan.
-Ang pagpili ay mayroong kahihinatnan.

Responsibilidad

Ang tungkulin o obligasyon na harapin ang isang bagay

Physical constraint
Environmental constraint
Legal constraint
Economic constraint

Four types of constraints that restrict freedom

B.F. Skinner / Burrhus Frederic Skinner
Jean-Paul Sartre
Abraham Maslow
Maurice Merleau Ponty

Mga Pananaw sa Kalayaan ayon kina: (4)

B.F. Skinner / Burrhus Frederic Skinner

"Man is absolutely determined, therefore, not free due to his historicity."

B.F. Skinner / Burrhus Frederic Skinner

Very prominent behavioral psychologist from harvard
Operant Conditioning: rewards and punishments

Genetics
environmental structures
Physical structures
Culture
Biological background
Religion
Nationality
Education

Ayon kay B. F. Skinner, ang kalayaan ng tao ay tiyak na tinutukoy, nahuhubog ng mga panlabas na salik tulad ng: (8)

Bronfenbrenner Ecological System Theory

Naadapt nating mga paniniwala ng mga nakapaligid sa atin

Jean-Paul Sartre

"Man is not defined and determined; he defines and determines himself"

Jean-Paul Sartre

-Ang kanyang paninindigan ay lumilitaw sa purong ganap na kalayaan.
-Naniniwala siya na ang tao ay ganap na malaya, at malaya siyang maging kung ano ang gusto niya.

Abraham Maslow

"Man cannot be reduced to his historicity, to his environment, to determinism; nor can man be totally divorced from them"

Abraham Maslow

Ang tao ay may makasaysayan — ang mga pangyayari sa nakaraan ay nagbibigay-sigla sa kanyang pagkatao at mga gawa.

Abraham Maslow

"To be effective, freedom and structures are supposed to be complementing rather than contradicting each other."

Man is neither absolutely free nor absolutely determined.
Man's freedom is within the structure.

Naniniwala si Maslow na... (2)

Maurice Merleau Ponty

"Man's freedom is situated freedom"

Maurice Merleau Ponty

"Our choices are not made from absolute zero but from its field of meaning."

Emotional quotient

-Kakayahan ng isang tao na maintindihan ang kanyang emosyon at ang emosyon ng iba.
-Ang kakayahan maunawaan ang nararamdaman at reaksyon ng mga tao at gamitin ang kasanayang ito upang makagawa ng mabuting panghuhusga at maiwasan o malutas ang mga problema.

Intelligence Quotient

Isang sukatan ng iyon kakayahang mangatwiran at malutas ang mga problema

kapansanan

-Isang pisikal o mental na kondisyon na naglilimita sa mga galaw, pandama, o aktibidad ng isang tao.
-Isang pisikal o mental na kondisyon na lubos na naglilimita sa isa o higit pang sikolohikal, pisyolohikal o anatomikal na paggana ng isang indibidwal o mga aktibidad ng naturang indibidwal.

RA No. 7277 o ang Magna Carta for Disabled Persons

ito ay kilala bilang isa sa mga batas na ang layunin ay ang maprotekhan ang mga taong may kapansanan.

Trabaho
Edukasyon
Kalusugan
Auxiliary social services
Telecommunication
Kakayahang maka-access
Karapatang pang-politikal at sibil

Sa batas na RA No. 7277 o ang Magna Carta for Disabled Persons nakasaad ang mga karapatan at mga pribilehiyo na nararapat matanggap ng mga taong may kapansanan.

Ibigay ang 7

(RA 10524).

Ang mga PWD ay mga indibidwal na may pangmatagalang kapansanang pisikal, mental, intelekwal o pandama na maaring maging balakid o hadlang sa kanilang ganap at epektibong pakikilahok sa lipunan

R.A. 10524

Ito ay tinatawag na An Act Expanding the Positions Reserved for Persons with Disability, Amending for the Purpose Republic Act No. 7277, as amended, otherwise known as the Magna Carta for Persons with Disability.

R.A. 10524

-Ito ay naglalayon na mabigyan ang mga PWD ng pantay na pagkakataon para makapagtrabaho.

Ang batas na ito ay naaprubahan sa Senado noong Feb 4, 2013 at sa Kamara noong Feb 5, 2013.

Kailan naaprubahan ang R.A. 10524 sa senado at sa kamara?

Ito ay nilagdaan ni Pangulong Benigno Simeon Aquino II noong April 23, 2013.

sino ang pumirma ng R.A. 10524? at kailan?

RA 10754

Isang batas na nagpapalawak ng mga benepisyo at pribiliheyo sa mga taong may espesyal na pangangailangan.

Psychosocial Disability
Chronic Illness
Learning disability
Visual Disability
Orthopedic disability
Communication disability

Uri ng mga Kapansanan (6)

Psychosocial Disability

Nangyayari kapag ang isang taong may kondisyon sa kalusugan ng isip ay nakipag-ugnayan sa isang panlipunang kapaligiran na nagpapakita ng mga hadlang sa kanilang pagkakapantay-pantay sa ibang tao.

Mood disorder
Anxiety disorder
Post-traumatic disorder

Example ng Psychosocial Disability

Chronic Illness

-Maaari itong lumala nang dahan-dahan sa paglipas ng panahon o maaaring maging permanente o maaaring humantong sa kamatayan.
-Maaari itong magdulot ng permanenteng pagbabago sa katawan at tiyak na makakaapekto ito sa kalidad ng buhay ng tao.

Heart disease
Cancer
diabetes

example ng Chronic Illness

Learning disability

Anumang karamdaman sa isa o higit pa sa mga pangunahing sikolohikal na proseso (persepsyon, pag-unawa, pag-iisip, atbp.) na kasangkot sa pag-unawa o sa paggamit ng sinasalita at/o nakasulat na wika.

Dyslexia
Dyscalculia

example ng Learning disability

Visual Disability

Isang karamdaman sa mata na nagkakaroon ng panlalabo ng paningin o pagkasira ng lawak ng paningin.

Blurred vision
Cataract
Eye Injury

example ng Visual Disability

Orthopedic disability

Kapansanan sa normal na paggana ng mga kasukasuan, kalamnan o mga buto.

Paralysis
Poor muscle control

example ng Orthopedic disability

Communication disability

Isang kapansanan sa proseso ng pagsasalita, wika, o pandinig.

Stuttering
Social communication disorder
Speech sound disorder

example ng Communication disability

taong may pambihirang kakayahan

Ang mga taong nagbibigay ng katibayan ng mataas na kakayahan sa pagganap sa mga larangan tulad ng intelektwal, malikhain, masining, kakayahan sa pamumuno, o partikular na sa mga larangang pang-akademiko, at nangangailangan ng mga serbisyo o aktibidad upang maging ganap na mabuo ang gayong mga kakayahan.

"Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences"

Unang binalangkas ni Gardner ang kanyang teorya sa kanyang 1983 na aklat na __________ na iminungkahi niya na ang lahat ng tao ay may iba't ibang uri ng "intelligences".

"existentialist intelligence."

Iminungkahi ni Gardner na mayroong 8 katalinuhan, at pagdaragdag ng ikasiyam na kilala bilang _______

Visual-Spatial
Linguistic-Verbal
Interpersonal
Intrapersonal
Logical Mathematical
Musical
Bodily-Kinesthetic
Naturalistic
Existentialist

9 katalinuhan ayon kay Howard Gardner

Visual-Spatial

-Ang mga taong magagaling sa ganitong uri ng katalinuhan ay madalas na may mga kakayahan na pinapayagan silang lumikha ng mga imahen, gumuhit, at makakita ng mga detalye.
-Sa katalinuhan na ito ay matatagpuan natin sa pintor, litratista, taga-disensyo, publikista, arkitekto, at iba pa.

Linguistic-Verbal

-Talino sa pagbigkas o pagsulat ng salita.
-Kadalasan ang mga taong may taglay na talinong ito ay mahusay sa pagbabasa, pagsulat, pagkuwento at pagmemorya ng mga salita at mahahalagang petsa.

Interpersonal

-Ito ang talino sa interaksyon o pakikipag-ugnayan sa ibang tao.
-Sensitibo at mabilis na nakatutugon sa pagbabago ng damdamin, motibasyon at disposisyon sa kapwa.
-Mahusay siya sa pakikipag-ugnayan nang may pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba.
-Siya ay epektibo bilang pinuno o tagasunod.

Intrapersonal

-Sa talinong ito natututo ang tao sa pamamagitan ng damdamin, halaga, at pananaw.
-Ito ay talinong kaugnay ng kakayahang magnilay at masalamin ang kalooban,
-Malalimang pagkilala niya sa kanyang angking talento, kakayahan at kahinaan.
-Karaniwan ang taong may ganitong talino ay malihim at mapag-isa o introvert.

Logical Mathematical

-Ito ay talinong may kaugnay ng lohika, paghahalaw (abstraction), at numero.
-Ang talinong ito ay may kinalaman sa kahusayan sa matematika, chess, computer programming siyentipikong pag-iisip at pagsisiyasat, pagkilala ng abstract patterns.

Musical

Tumutukoy ito sa kakayahang kumilala sa ritmo, tono, tempo, melodiya, at pagkilatis sa mga tunog at paglikha o pag-aaral ng mga awitin.

Bodily-Kinesthetic

-Pumapaloob dito ang mga dancer, mga artista, atleta, at maging mga plastic surgeon; yamang lahat sila ay kailangang gumamit nang makatuwiran sa kanilang pisikal na kakayahan.
-Sa kabuuan, mahusay sila at mataas ang tinatawag na "muscle memory" ng mga taong may ganitong talino.

Naturalistic

Pagtuklas, at pag-kategorya ng mga aspetong nauugnay sa kapaligiran, tulad ng mga species ng hayop at halaman o phenomena na nauugnay sa klima, heograpiya o natural na mga phenomena.

Existentialist

-Ang talinong ito ay naghahanap ng paglalapat at makatotohanang pag-unawa ng mga bagong kaalaman sa mundong ating ginagalawan.
-Ito ay tumutukoy sa kakayahang makita ang kabuuan ng isang bagay. Nakikita nila ang kanilang papel sa buhay, sa pamilya, sa paaralan at sa lipunan.

Autistic Savant

Isang indibiwal na may Autism Spectrum Disorder (ASD) na mayroon ding mga pambihirang talento sa pag-iisip at koordinasyon, natural na lumalampas sa mga kakayahan ng mga propesyonal na maaring nagsanay ng katulad na mga kasanayan sa buong buhay.

Kodi Taehyun Lee

-Is a Korean American singer-songwriter and pianist. He rose to fame after participating in, and ultimately winning, the 14th season of America's Got Talent.
-He was born with optic nerve hypoplasia, causing him to become legally blind. He was also diagnosed with autism at an early age, and has Addison's disease.
-He is a prodigious musical savant, a person who manifests musical abilities that would be considered extraordinary, even in a person who is not autistic.