Les 8: C3.2

Complex netwerk van organen, cellen en eiwitten dat functioneren om infecties te vermijden of te limiteren door de omgeving aan te voelen, te interpreteren en op de gedetecteerde stimuli te reageren

Definitie immuunsysteem

Self: moleculen van het eigen lichaam

non-self: vreemde moleculen

Het immuunsysteem maakt onderscheid tussen twee soorten moleculen

Major Histocompatibility Complex (MHC)

moleculen op de oppervlakte van cellen dat dienen als ‘labels’ om ‘self’ en ‘non-self’ cellen te onderscheiden

Antigenen

Vreemde moleculen dat het immuunsysteem herkent als ‘non-self’

immuuncellen

deze worden geactiveerd bij het detecteren van antigenen

Moleculen aanwezig op het oppervlak of binnen in pathogenen dat herkend worden door het immuunsysteem

Definitie microbiële antigenen

Proteïnen

Lipiden

Polysacchariden

Nucleïnezuren

Dit soort moleculen kunnen microbiële antigenen zijn

B cellen

T cellen

Twee voorbeelden van immuuncellen

Grote, complexe moleculen die normaal niet gevonden worden in het lichaam (non-self)

De ultieme targets van alle immuunresponsen

Microbe-associated molecular patterns (MAMPs)

Geconserveerde microbiële kenmerken die essentieel zijn voor overleving en door het immuunsysteem worden herkend

Pattern Recognition Receptors (PRRs)

Deze herkennen MAMPs

Toll-Like Receptors (TLRs)

C-type lectin receptors (CLRs)

Nucleotide Oligomerization Domain (NOD) -like receptors (NLRs)

Collectines

4 voorbeelden van PRRs

Toll-Like Receptors (TLRs)

Membraangebonden signaalreceptoren

Oppervlak van immuuncellen als heterodimeren of homodimeren: herkennen membraancomponenten pathogenen

In endosomen als homodimeren: herkennen nucleïnezuren van MO

TLRs op basis van locatie

NOD-like receptors (NLRs)

PRRs die zich in het cytoplasma bevinden

Aangeboren / innate (niet-specifiek) systeem

Adaptief (specifiek) systeem

Twee intrinsieke defensiesystemen van het immuunsysteem

Huid, slijmvliezen, bloed-hersenbarrière… (voorkomen binnenkomst MO)

Antimicrobiële eiwitten, fagocyten,… (voorkomen verspreiding)

Specifieke reactie op vreemde stoffen

Drie verdedigingslinies

Keratine

Belangrijke component in de huid als fysische barrière tegen MO

Mucosae

Gelijkaardig aan keratine

Epitheelcellen

Mucus laag (slijmlaag)

Twee fysieke barrières door het epithelium

Keratinisatie

Proces dat zorgt voor een droge, chemisch en fysiek resistente oppervlakte, onherbergzaam voor microben op huidoppervlakken

Desquamatie

Verwijderen van microben die erin geslaagd zijn het epitheeloppervlak te koloniseren

Collageen en laminine verbinden deze met het basaal lamina

Met wat en hoe is het epithelium verbonden

Apicale zijde: buitenwereld

Basolaterale zijde: zijde van basaal lamina

Twee zijdes van het epithelium

Microvilli

structuren op het epithelium dat zorgen voor absorptie

Junctions

Manier van verbindingen tussen epitheelcellen

> 90% water

2-10% mucin

samenstelling mucus

Mucines

Grote, sterk geglycosyleerde eiwitten die voornamelijk in slijm voorkomen en een cruciale rol spelen bij de bescherming en smering van epitheliale oppervlakken

Koolhydraten

Hieruit bestaan mucines vooral

Glycoproteïnen

Dit soort moleculen zijn mucines

N-terminal: fysische eigenschappen mucine

C-terminal: signaaldomeinen

Functies van de domeinen van mucine

Glycocalyx

Dit vormen mucines, als ze geen grote polymeren vormen

Fagocyten

Natural Killer cellen

Ontstekingsreactie

Antimicrobiële eiwitten

Herkenning van ziekteverwekkers via koolhydraatstructuren op het oppervlak

5 niet-specifieke cellulaire en moleculaire afweermechanismen

Macrofagen

Neutrofielen

Dendritische cellen

Deze behoren tot de fagocyten

Fagocytose

Het opnemen van bacteriën en celresten en ze verteren

Granulocytaire lymfocyten

Type witte bloedcellen die kenmerken van zowel granulocyten (cellen met korrels) als lymfocyten (type immuuncel) vertonen. NK-cellen zijn van dit type

Herkennen en elimineren van abnormale cellen zonder specifieke herkenning

functie van NK-cellen

Perforines en andere cytolytische stoffen

Dodingsmechanisme van NK-cellen

Voorkomen van verspreiding van infectie, verwijderen pathogenen en starten van herstelprocessen

doel van ontsteking

Direct aanvallen van MO of hun voortplanting belemmeren

Functie antimicrobiële eiwitten

Interferonen

Complementsystemen

Twee belangrijkste antimicrobiële eiwitten

Humorale immuniteit: B-cellen (antilichamen)

Cellulaire immuniteit: T-cellen (cellen doden)

Twee takken van adaptieve immuniteit

B-cellen in het beenmerg

T-cellen in de thymus

Waar een lymfocyt een B- of T-cel wordt

Locatie van maturatie

Bepaalt of een lymfocyt een B- of een T-cel wordt

Antigen-presenterende cellen (APCs)

Cellen die antigenen presenteren aan lymfocyten, om immuunresponsen op te starten

Dendritische cellen

Deze migreren actief naar de lymfeklieren en secundaire lymfoïde organen om antigenen te presenteren aan T- en B-cellen

Immunoglobulines

Ander woord voor antilichamen

Geactiveerde B-cellen

Plasmacellen

Deze secreteren antilichamen

IgD

IgM

IgG

IgA

IgE

De maan glanst als echt.

5 klassen antilichamen met ezelbrug

IgG

Monomeer, meest overvloedige en diverse antilichaam in primaire en secundaire responsen

IgA

Dimeer, helpt voorkomen dat pathogenen zich hechten

IgD

monomeer, gebonden aan het oppervlak van B-cellen, voor deze te activeren

IgM

Pentameer: afgegeven door plasmacellen tijdens de primaire immuunrespons

IgE

Monomeer: zorgt voor afgifte van histamine

Twee heavy (H) chains

Twee light (L) chains

4 ketens waaruit een antilichaam bestaat

Variabele en constante regio

Twee regio’s die aanwezig zijn in elke keten van een antilichaam

Antilichamen zijn ineffectief tegen intracellulaire antigenen

Reden dat we T-cellen nodig hebben

CD4+ cellen (helper T cellen)

CD8+ cellen (cytotoxische T cellen)

Twee belangrijkste soorten T-cellen

Class 1 MHC: op bijna alle cellen van het lichaam

Class 2 MHC: op gespecialiseerde immuuncellen

Twee klasses MHC

Binden antigen

Co-stimulatie

Twee stappen van T-cel activatie

Ingebouwde verdediging

Basale verdedigingssystemen

Weerstandgenen

Drie types verdediging door plantenimmuniteit

Autoimmuunziektes

allergische reacties

Als het immuunsysteem reageert wanneer er geen echte dreiging is