1/17
Name | Mastery | Learn | Test | Matching | Spaced |
---|
No study sessions yet.
Orixe e formación do galego
a lingua galega é o resultado da evolución no noroeste da península Ibérica, do latín vulgar traído polos lexionarios románs. Esta zona adquiriu o status de provincia romana co nome de Gallaecia, e abranguía Galicia, o norte de Portugal e as provincias de Asturias, León e Zamora
As linguas de substrato
antes da chegada dos romanos, habitaban este territorio pobos de orixen indoeuropeo, como os celtas, que coa romanización asimilaron as costumes e cultura romana, e sustituiron as suas linguas polo latín
Cal é o Substrato prerromano
é o conxunto de trazos que deixaron as linguas prerrománicas no latín vulgar de Gallaecia
Topónimos prerromanos
os rematados en -abre, -ebre, -obre, -obe, como Alcabre
Léxico común prerromano
como amorodo, rodaballo, centola
A lingua de estrato, o latín
As tribos castrexas opuxéronse á invasión romana. Con todo, tras a conquista definitiva de Hispania por Augusto, os pobos indíxenas comezaron a querer asimilar a cultura romana, proceso coñecido como romanización. Este proceso implicou a adopción de costumes e sobre todo do latín, que converteuse na lingua oficial e de prestixio, dando orixe ás distintas linguas románicas
O superestrato xermánico
Os suevos foron o pobo xermánico que se asentou na antiga Gallaecia, creando un reino con capital en Braga, e aínda que foron derrotados e asimilados polos visigodos, deixaron unha pegada lingüística no galego, a pesar de que tiñan un nivel cultural inferior ó dos pobos hispánicos
Antropónimos e topónimos xermánicos
Blanca, Mondariz, Fernando
Léxico común xermánico
guerra, xabón, agasallo
O superestrato árabe. ¿Que impacto tivo a invasión árabe na Península Ibérica e na evolución das linguas románicas, como o galego-portugués?
A invasión árabe da península no 711 supuso un punto de inflexión na historia da península ibérica. Durante a reconquista, as linguas románicas como o galego-portugués, o castelán e outras, foron expandíndose pola península. A dominación árabe, más avanzada en ámbitos científicos e técnicos, deixou unha rica herdanza lingüística nas linguas románicas
Arabismos en galego
arroz, cenoria, almofada
O galego na idade media: o galego portugués
na Baixa Idade Media (S. X e XI), existían na Península Ibérica cinco linguas románicas principais: galego-portugués, astur-leonés, castelán, navarro-aragonés e catalán. O galego e o portugués comenzaron coma unha única lingua e viviron un período de esplendor entre 1250 e 1350, sendo utilizadas por todas as clases sociais, e representadas polos trobadores da Escola lírica GalegoPortuguesa. Con todo, a partir do século XIV, co proceso de unificación de Castela, o galego comezou a perder prestixio e foi substituído gradualmente polo castelán nos ámbitos oficiais e literarios.
O galego na Iade Moderna: os Séculos Escuros
A imposición do castelán polos Reis Católicos provocou un período de decadencia para o galego, coñecido como os "Séculos Escuros" (S. XVI-XVIII). O galego quedou relegado ao ámbito oral e popular, perdendo presenza na literatura e na educación. Naceu así a diglosia, co castelán como lingua de prestixio e o galego como lingua minorizada. A falta dunha norma escrita contribuíu á súa fragmentación dialectal.
O galego no século XIX: o Rexurdimento literario
o Rexurdimento literario está intimamente ligado ao sentimento de identidade galega e á defensa dos dereitos dos galegos. Comezou co Provincialismo, que reivindicaba a educación en galego e mellores condicións de vida. Destacan figuras como Nicomedes Pastor Díaz. O Rexionalismo, con Brañas e Murguía, defendeu a nacionalidade galega e a súa cultura. Rosalía de Castro, con "Cantares Gallegos", marca o inicio do Rexurdimento literario, seguida por outros autores como Curros Enríquez e Eduardo Pondal. Nesta etapa nacen gramáticas e diccionarios en galego e se funda a Real Academia Galega.
Bloque occidental
zonas costeiras occidentais de Coruña e Pontevedra. Destacan a gheada, o seseo e o ditongo -oi pronúnciase -ui (moito como muito)
Bloque central
franxa máis amplia, que exténdese polo norte e interior da Coruña, interior de Pontevedra e case todo Lugo e Ourense. Presenta gheada na metade do bloque, a terminación -ao(s) para o masculino de -á (irmao, irmá), o plural de palabras masculinas en -n faise en -s (cas, aviós)
O bloque oriental
franxa oriental de Lugo e Ourense. Pronomes persoais tu e il, a terminación -ao(s) para o masculino de -á (irmao/irmá), o ditongo -io pronúnciase —ui
O galego estándar
é un modelo lingüístico que establece normas ortográficas e gramaticais para unificar as diferentes falas dunha lingua. Úsase en contextos formais como a educación, a administración, os medios de comunicación e o ámbito académico. O galego normativo é a variedade común que serve como exemplo do uso correcto e normativo da lingua para todos os falantes.