Radiologie - Deel 3

Voordelen CT onderzoek

- Geen superpositie van organen
- Duidelijkere beelden die diagnose stellen vergemakkelijken
- De onderzoektijd is kort, voorbereiding meeste tijd
- Reconstructies

Ct beeld stelt veel groter aantal

- Grijswaarden voor dan de conventionele RC

Reconstructies

- Vanuit ruwe data bestaat de mogelijkheid de beelden te herberekenen zonder extra manipulaties aan de zv te doen
- Weke delen
- Venster
- Botvenster

Nadelen CT

- Stralingsbelasting
- Ondanks hogere contrastresolutie, dient men vaak contraststof te gebruiken
- Ook CT produceert soms minder goede beelden
- Door complexiteit vraagt dit grote deskundigheid

Ct minder goede beelden

- Beweging zv
- Bewging organen
- Aanwezigheid metalen
- Resten van barium die de beelden moeilijker beoordeelbaar maken

Artefacten

- Ringartefacten
- Stralingsartefacten

Elk radiologisch onderzoek vertrekt vanuit

- Een aanvraag

Een aanvraag

- Identiteitsgegevens
- Klinische inlichtingen
- Diagnostiche vraagstelling
- Onderzoek
- Riziv nummer
- Handtekening geneesheer

Contraindicatie CT

- Zwangerschap = absoluut contra

Voor ct onderzoeken met IV contrast en ct puncties

- Dient de zv minstens 2 uur voor het onderzoek nuchter te zijn

Het al dan niet toedienen van contrast

- Wordt steeds bepaald door de radioloog

Op basis van wat gaat radioloog toedienen contrast afleiden

- Diagnostische vraagstelling
- Klinische gegevens
- Scanprotocol

Ct onderzoeken voor het bot

- Vragen geen specifieke voorbereiding

Een virtuele coloscopie

- Specifieke darmvoorbereiding

Specifieke darmvoorbereiding

- 3 dagen ervoor restenarme voeding, gevolgd door inname van medicatie volgens een vast schema
- Nuchter ochtend van onderzoek

Verloop standaard ct

- Gedeeltelijk ontkleden in functie van onderzoek
- Zo nodig IV katheter
- Zv wordt op ct onderzoekstafel gepositioneerd
- Indien met contrast dan wordt de iv katheter door middel van speciale verlengleiding met filter aangesloten aan een automatische contrastpomp
- Vpk informeert
- Communicatie met zv blijft mogelijk
- Spreek een teken af
- Duurt 3-5 minuten
- Als vpk observeer je zv vanuit de bedieingsruimte

Het inspuiten iv

- Veroorzaakt een warmtesensatie achteraan in de keel en ter hoogte van genitale regio
- Opletten bij contrastallergie

Nazorg ct-onderzoek

- Van onderzoekstafel helpen
- IV-katheter verwijderen
- Bij hospitalisatie verzoring iv katheter
- Gepeild veleving zv
- Mag dienst verlaten

Onderzoekstechniek cone beam ct

- CBCT

CBCT

- Variant op de traditionele computertomografie
- CT-techniek

Bij klassieke CT

- rontgenbundel waaiervormig en valt deze op meerdere rijen detectoren die continu rond de zorgvrager draaien terwijl de onderzoekstafel waarop de zorgvrager ligt door de gantry scchuift

Bij CBCT

- Kegelvormige stralenbundel
- Vertrekt uit de rontgenbuis en wordt na dorogang door het lichaam geprojecteerd op een 2D plaat detector
- 3D

DE CBCT wordt voornamelijk gebruikt

- Voor het in beeld brengen van de kaakgewrichten
- Klein bot
- Rotsbeenderen
- Sinussen

Voordelen cbct

- een lagere stralingsdosis (omwenteling, levert alle diagnostische informatie)
- een hogere resulotie in vergelijking met de traditionele CT
- onderzoeksduur zeer kort 40s
- zittende houding

Een CBCT heeft als nadeel

- enkel geschikt van beperkte structuren
- geen grote volumes zoals thorax en abdomen

een zv moet voor cbct

- niet nuchter blijven
- nooit contrast toegediend

conventionele rx-zaal contrast in gewricht

- arthro cbct

een contrast inspuiting in gewricht

- brengt pijn met zich mee
- verplaats altijd in rolstoel: syncope

elke mens komt met verschillende bronnen van straling in contact

- de natuurlijke stralingsbronnen
- de niet-natuurlijke stralingsbronnen
- straling bij medische toepassing

natuurlijke stralingsbronnen

- kosmische straling
- verval van radioactief materiaal in de aardkost

de niet natuurlijke stralingsbronnen

- achtergrondstraling
- gebruikte bouwmaterialen
- gyproc

straling bij medische toepassingen

- rontgenstralingen

onveilig gevoel vaak gebaseerd op

- onvoldoende kennis en inzicht

als je tegewerkgesteld bent op een dienst waar straling wordt gebruikt

- ben je verplicht een bijkomende opleiding stralingsprotectie te volgen

wetgeving rond ioniserende straling

- dient toe te passen op alle handelingen die een risico kunnen inhouden ten gevolge van blootstelling aan ioniserende straling

FANC

- overheidsinstelling die deze bescherming aanhield

opdracht van FANC omvat

- onderzoek
- wettelijke publicaties
- informatie
- controles
- verlenen van vergunningen
- campagnes

de werkgever moet

- verplicht blootgestelde personen voor hun tewerkstelling of op dezelfde dag informeren over verschillende aspecten rond het werken met ioniserende straling
- minstens 1x jaar informatie opnieuw aandacht brengen, meestal op overleg

de informatie heeft betrekking op

- arbeidsrisico's
- baissnormen en regels van goede praktijk
- betekenis van symbolen
- de richtlijnen in noodgeval op niveau van de werkplaats
- het belang van naleven technische en medische voorschriften
- speciale aandacht gevoeligheid embryo en foetus
- nauwkeurige opleiding betreffende de bediening en het gebruik van apparatuur

ioniserende straling

- onmiskenbaar grote diagnostische en therapeutische voordelen

ioniserende straling bestaat in verschillende vormen

- deeltjesbestraling
- elektromagnetische straling

Deeltjesbestraling

- alfastraling
- betastraling
- neutronen
- protonen

elektromagnetische straling

- bestaande uit fotonen

Fotonen

- afhankelijk van golflengtebereik onderscheidt men de medische toepassingen rontgenstralingen en gammastralingen

Radiologie

- rontgenstraling

nucliare geneeksunde

- gammastraling

Rontgenstraling

- voor medische toepassing worden kunstmatig gegeneerd in rontgenbuis

Fluoroscopie

- doorlichten

het gebruik van scopie

- moet men bij het nemen van rx tot een absoluut minumum beperken

bij fluoroscopie

- komt straling vrij die geen diagnostisch nut heeft
- het is enkel ondersteunende tool bij positioneren van zv

er zijn wel toepassingen waarbij fluoroscopie

- belangrijke waarde
- vasculaire en interventionele radiologie
- bij plaatsen ercp
- hierdoor visuele controle

Grafie

- opname zelf

men streeft ernaar zoveel mogelijk

- rx opnames te maken zonder scopie

Cinegrafie

- reeks radiografische beelden na elkaar
- beelden sluiten zo nauw bij elkaar aan
- bij bekijken weergave van film

cinegrafische opname

- grootste stralingdosis

cinegrafie wordt gebruikt bij

- rx slikfunctie
- rx slokdarm
- coronarografie

de stralingsdosis

- geeft aan hoevel energie per kg bestraalde massa wordt geabsorbeerd
- wordt weergegeven in 'gray (Gy)

Gy

- alleen natuurkundig effect en niet biologisch effect

de stralingsdosis wordt dus in de radiologie

- uitgedrukt in SV of mSv

Sv

- sievert

mSv

- milliesievert

sievert sv

- eenheid voor mogelijke schade die straling in een menselijk lichaam aanbrengt

milliesievert mSv

- 1sv = 1000mSv

Equivalente dosis

- Houdt bij de berekening met het biologisch effect van verschillende stralingssoorten

Biologisch effect

- Schade aan levend weefsel

Van schadelijk tot minder schadelijk

- Neutron
- Gamma
- Medical x-ray
- Beta
- Alfa

Effectieve dosis

- Houdt rekening met ongelijkmatige bestraling van organen en verschil stralingsgevoeligheid van verschillende organen

De effectieve dosis meet dus

- Biologisch effect van geabsorbeerde energie
- Belangrijkste eenheid
- Beschrijft specifiek risico

De dosislimiet

- Maximale waarde voor geheel van gerechtvaardige toepassingen van ioniserende straling

De dosislimieten

- 1 milliesievert per jaar voor gewone burger
- 6 milliesievert voor leerlingen en studenten
- 20 milliesievert per 12 opeenvolgende maanden voor beroepshalve blootgestelde personen

1 milliesievert per jaar voor gewone burger

- Geen rekning met medische behandeling of natuurlijke straling

6 milliesievert voor leerlingen en studenten

- Tussen 16 en 18
- Die in teken van studies verplicht zijn om radioactieve bronnen te gebruiken

20 milliesievert voor beroepshalve blootgestelde personen

- Werknemers in kerncentrale, medewerkers op ziekenhuisafdeling radiologie, radiotherapie, nucleaire)

Een persoon is beroepshalve

- Wanneer hij of zij het risico loopt tijdens de uitvoering van beroep meer dan mSv effectieve dosis per twaalf glijdende maanden te ontvangen

Bij de radioloog en team berust verantwoordelijkheid

- Om stralingsdosis zoveel mogelijk te beperken

Factoren die een rol spelen

- De zv zelf
- Onderzoekswijze
- Gebruik van fluoroscopie

Het risico op schadelijke gevolgen voor de gezondheid is afhankelijk van

- De duur van blootstelling
- De intensiteit van de straling
- De aard van straling

Het mogelijk effect van ioniserende straling zijn

- Biologische gevolgen

Biologische gevolgen onderscheid

- Genetische effecten
- Somatische effecten

Genetische effecten

- Genetische informatie in geslachtscellen verstoord
- Kan leiden tot mutaties in nageslacht

Somatische effecten

- Beschadiging van cellen
- Kan leiden tot anemie, oogcataract, huidaandoeingen en kanker

Een bepalende factor

- Gevoeligheid van weefsel voor iosniserende straling

Weefsels met hogere celdeling

- Gevoelig voor ioniserende straling
- Geslachtsorganen, ooglens

De belangrijkste indeling mogelijke effecten straling

- Deterministische effecten
- Stochastische effecten

Deterministische effecten

- Effecten op korte termijn na hoge stralingsdosis
- Door celdood ontstaat er onherroepbare schade aan ondermeer de geslachtscellen wat steriliteit of verlies van orgaanfunctie met zich kan meebrengen

Korte termijn

- Uren tot weken

Hoge stralingsdosis

- >200mSv

Stochastische effecten

- Lange termijn lage dosis
- Straling ingewerkt op DNA van de cel
- Mutatie van de cel
- Ter hoogte van lichaamscellen kan dit leiden tot tumor of leukemie

Mutatie ter hoogte van geslachtscel

- kan leiden tot erfelijke afwijkingen

Lange termijn

- jaren

lage dosis

- <200mSv

Blootstelling aan straling

- Voor embryo en foetus groter impact

Waarom groter impact emrboy en foetus

- Doordat cellen van embryo zo snel delen en er intra uterien complexe ontwikkelingsprocessen plaats hebben

De blootstelling van embryo's en foetus

- Leidt niet altijd tot schadelijke gevolgen

Risico hangt af van

- Stralingsdosis en fase waarvan zwangerschap zich bevindt

1-4w

- Spontane abortus

5-27 weken

- Risico op misvormingen
- Mentale achterstand

Meest kritische periode

- 10 - 17 weken

Volledige zwangerschap

- Risico op kanker

Een accidentele blotostelling van embryo of foetus

- Moet gemeld worden aan FANC wanneer dsis voor kind hoger is dan 1 mSv/ jaar
- Geen sancties