Onderzoeksmethoden

Definitie praktijkonderzoek in zorg & welzijn

Onderzoek uitgevoerd door zorg- en dienstverleners die op systematische wijze in interactie met de omgeving antwoorden heeft verkregen uit de beroepspraktijk

Doel praktijkonderzoek

Verbetering van de beroepspraktijk en de onderzoeker zelf

Fundamenteel onderzoek

Theorievorming & toetsing, kennis is generaliseerbaar

Toegepast onderzoek

Toepassing van kennis om generieke problemen op te lossen, kennis is probleem gebonden

Praktijk onderzoek

Begrijpen & verbeteren van de eigen praktijk, kennis is probleem gebonden in specifieke context

Posities praktijkonderzoek

Fundamenteel onderzoek, toegepast onderzoek, praktijkonderzoek

Paradigma

Denkraam, hoe je naar de wereld kijkt

Verschillende onderzoeksbenaderingen/paradigma’s

Positivistische onderzoeksbenadering, constructivistische/interpretatieve onderzoekshouding, kritisch emancipatorische onderzoeksbenadering

Positivistische onderzoeksbenadering

Je ziet de werled als een overzichtelijk geheel waarin de variabelen/situaties altijd hetzelfde blijven

Constructivistische/interpretatieve onderzoekshouding

Iedereen ziet de wereld op een andere manier

Kritisch emancipatorische onderzoeksbenadering

Je wil mensen/bevolkingsgroepen helpen hun plek in de maatschappij beter te krijgen

Kunnen worden gemixt in een praktijkonderzoek

verschillende onderzoeksmethoden

2 vormen praktijkonderzoek

Kennisgericht onderzoek, ontwerponderzoek

Kennisgericht onderzoek

Je werkt indirect aan verbetering van je eigen beroepspraktijk door je te verdiepen in het praktijkprobleem

Ontwerponderzoek

Je werkt direct aan verbetering van je eigen praktijk door je te verdiepen in het praktijkprobleem & de oplossing om op basis daarvan doelbewust een ontwerp te maken & te testen

Kernactiviteiten praktijkonderzoek

`1.orienteren, 2.richten, 3.plannen, 4.verzamelen, 5.anaylseren & conluderen, 6.raporteren & presenteren

Kernactiviteiten praktijkonderzoek met innovatiecyclus

1.orienteren, 2.richten, 3.verzamelen, 4.ontwerpen, 5.analyseren & concluderen, 6.raporteren & presenteren

Onderzoekfuncties

Definierend onderzoek, beschrijvend onderzoek, evaluerend onderzoek, verklarend onderzoek, ontwerponderzoek

Definierend onderzoek

Een definitie maken van een onderwerp

Beschrijvend praktijkonderzoek

In kaart brengen van een onderwerp

Vergelijkend onderzoek

(Onderdelen van) het onderwerp vergelijken

Evaluerend onderzoek

Resultaten van bijv. onderzoeken over onderwerp bekijken

Verklarend onderzoek

Kijken of er verklaringen over het onderwerp zijn

Ontwerponderzoek

Het ontwerpen van een product of bijv. methode met betrekking tot het onderwerp

Triangulatie

Data verzamelen

Soorten triangulatie

Bron triangulatie, methodische triangulatie, onderzoekrstriangulatie

Bron triangulatie

Data verzamelen door verschillende bronnen te gebruiken

Methodische triangulatie

Data verzamelen door verschillende methoden te gebruiken (bijv. observeren of interviews)

Onderzoekerstriangulatie

Data verzamelen door andere mensen in te zetten voor verzamelen & analyseren

Verschillende soorten validiteit

Katalyserende validiteit, democratische validiteit, proces validiteit, dialogische validiteit, resultaat validiteit, overdraagbaarheid/externe validiteit

Katalyserende validiteit

Is iedereen aan het leren & voelt iedereen zich gesterkt door de nieuwe inzichten?

Democratische validiteit

zijn alle partijen goed betrokken?

Proces validiteit

komt de aanpak overeen met de ontwikkeling & visie van de organisatie?

Dialogische validiteit

Hebben anderen mee gekeken met het onderzoek?

Resultaat validiteit

Is er een oplossing voor het probleem?

Overdraagbaarheid/ externe validiteit

Kun je de resultaten van het praktijkonderzoek overdragen naar een andere beroepsgroep?

Verschil interne & externe validiteit

intern gaat over kwaliteit van de uitvoering van het onderzoek & extern gaat over de geldigheid van de resultaten voor anderen buiten de onderzoekcontext

Betrouwbaarheid

Levert het onderzoek dezelfde resultaten op als het wordt herhaald of door een ander wordt uitgevoerd?

Belangrijk voor betrouwbaarheid

Zo min mogelijk toevallige storingen, herhaalbaarheid, zorgvuldigheid, systematische & transparante verslaglegging

Verschil validiteit & betrouwbaarheid

bij validiteit meet je wat je moet meten, voor betrouwbaarheid moet de meting herhaalbaar & transparant gaan

Validiteit

Je onderzoekt dat gene dat je wil onderzoeken

Staat voorop bij praktijk onderzoek

Het leren van de praktijkonderzoeker

Nodig voor begrijpen context van de zorg- en welzijnssector/ organisatie

Missie, visie & kernwaarden organisatie, externe omgeving, structuur organisatie, primaire & secundaire processen, verblijflocatie & aanwezigheid clienten, relatie met clienten, kwaliteitszorg, organisatiecultuur, belangen organisatie, dagelijkse dynamiek, taalgebruik, randvoorwaarden

Primaire processen

Hulpverlening zelf

Secundaire processen

Zorgt dat primaire processen/hulpverlening uitgevoerd kan worden

Niveau’s praktijkonderzoek

1.Individu (micro), 2team/afdeling/vakgroep, 3.organisatie & samenleving, 4.samenwerkingsverbanden, 5.beroepsgroepen

PDCA cyclus

model om werk stap voor stap te verbeteren

Onderdelen PDCA cyclus

Plan, Do, Check, Act

Plan (PCDA cyclus)

opstellen van plannen

Do (PCDA cyclus)

uitvoering

Check (PCDA cyclus)

De uitvoering meten & toetsen

Act (PCDA cyclus)

Evaluatie van de uitvoering

Vormen van betrokkenheid bij praktijkonderzoek

Uitvoerder/onderzoeker, respondent, clientegemachtigde, critical friend, directie/collega/subsidieverstrekker, adviseur/deskundige, begeleider/beoordelaar, opdrachtgever

Uitvoerder/onderzoeker

Voert het onderzoek (gedeeltelijk) uit

Respondent

Personen die worden gevraagd voor informatie over het onderwerp

Clientgemachtigde

Kan toestemming geven voor client om mee te doen aan onderzoek als client dit zelf niet kan

Critical Friend

Iemand uit eigen omgeving die helpt met kritisch reflecteren

Directie, collega of subsidieverstrekker

Belanghebbende betrekken of er verantwoording afleggen

Adviseur of interne/externe deskundige

specialisten die betrokken worden bij onderzoek

Begeleider of beoordelaar

Iemand vanuit opleiding of organisatie die feedback op onderzoek geeft

Opdrachtgever

Degenen die onderzoek aanvraagt

Ethiek

Reflectie van morele vragen die bij je opkomen

Belangrijk bij een onderzoek

Privacy & AVG

Korte termijn onderzoek

Beperkt, kleinschalig onderzoek die makkelijk te verweven is in het dagelijks handelen. De onderzoeksvraag & het probleem moeten hierbij niet te complex zijn

Lange termijn onderzoek

Complexer onderzoek. Vraagt vaak om meet ondersteuning zoals tijd of geld

Stappen orienteren

1. signaleren praktijkprobleem, 2.context analyse maken, 3.praktijkproblemen kiezen, 4.verkennende probleemanalyse uitvoeren, 5.beschrijven praktijkprobleem

Voorbeelden praktijkproblemen

Handelingsverlegenheid, dilemma of kwestie, verbeterbehoefte, leer- of ontwikkelbehoefte, behoefte om te toetsen of valideren

Technieken voor probleemsignalering

Brainstormen, bijhouden logboek, reflecteren, obeservatie door anderen, gesprek aangaan, screenen interne bronnen

Beschrijf je aan de hand van een contextanalyse

Beroepscontext

Belangrijk bij kiezen praktijkprobleem

Relevantie eigen ontwikkeling (micro), relevantie organisatie (meso), relevantie beroepsgroep & samenleving (macro), uitvoerbaarheid

Verkennende literatuurstudie

Beschrijving van praktijkprobleem uit de literatuur

5x W+H methode

Wat is het probleem, Wie heeft er mee te kampen?, Wanneer treedt het probleem op?, Waarom is het een probleem?, Waar doet het probleem zich voor?, Hoe is het probleem ontstaan?, Wat is er bekend over de oplossing?

5x W+H methode bij te gebruiken

Het beschrijven van een praktijkprobleem

Free writing

Kort het praktijkprobleem en de bijhorende gedachten opschrijven en de verbanden benoemen

Concept mapping

Een associatieve techniek die een beeld geeft van de kennis die iemand heeft over een pratijkprobleem waarin kernbegrippen, deelaspecten & met werkwoorden onderlinge relaties worden genoemd waarbij er horizontaal en verticaal gewerkt kan worden

Brainstormen

Een associatieve techniek waarbij je brainstorm vragen gericht op het probleem formuleert

Mindmap

Een associatieve techniek waarbij je op zoek gaat naar deelaspecten van een praktijkprobleem en verbindt deze zodat er een boomstructuur ontstaat met vertakkingen vanuit een centraal punt. Het dwingt je hoofd kennisdeeltjes met elkaar in verband te brengen, resulterend in een bepaald centraal kernbegrip

Verkennende literatuurstudie

Het bestuderen van vakliteratuur over het praktijkprobleem. Door verschillende bronnen te gebruiken zorg je voor een overzicht van de meest gangbare theorieen, achtergronden en uitgangspunten van het praktijkprobleem

Perspectiefwisseling

Een techniek om je in te leven in hoe andere belanghebbende naar het probleem kunnen kijken waarbij je gedwongen wordt vanuit een ander perspectief te kijken

Belanghebbende in kaart brengen

Laten zien wie er direct en indirect betrokken zijn bij het praktijkprobleem

Veronderstelling formuleren

Het opschrijven van gedachten of ideeen van jezelf of een ander bij een praktijkprobleem

Informatie verzamelen in de praktijk

Het verzamelen van informatie in de praktijk door bijv tekstbronnen te bestuderen, te observeren of door te bevragen