Genel Biyoloji 2 Labı

Işık mikroskobu kaç kısıma ayrılır?

1.Mekanik kısım 2.Optik kısım

Mikroskopla alakalı ilk çalışmaları kimler yapmıştır?

Hooke ve Anton van Leeuwenhook

Mikroskopun mekanik kısımları nelerdir?

ayak; mikroskobun ağırlığını taşır

gövde; tüm parçaların bağlandığı bölüm

tabla; incelenecek objeyi taşıyıcı yatay parça

oküler ve objektifleri taşıyan tüp,

netlik ayarı için makro-mikro vidalar

kondansatör vidası

diyafram

Optik kısım nelerden oluşur?

oküler merceği (10x, 15x, 25x)

objektif mercek sistemleri (4x, 10x, 40x ve 100x)

kondansör merceği (ışığın toplanıp yayılması ile ilgilidir, büyütmede rolü yoktur)

Mikroskopun kısımlarını görsel üzerinde gösteriniz.

Örnekler incelenmeye nasıl hazırlanır?

1. Preparasyon (Örnek Hazırlığı)

Bu, biyolojik materyalin (doku, organ, hücre gibi) alınması ve işlenmeye başlanmasıdır. Örnek genellikle küçük parçalar hâlinde kesilir ki kimyasal işlemler örneğin her yerine eşit şekilde ulaşabilsin.

2. Fiksasyon (Tespit)

Doku veya hücrelerin yapısını ve bileşenlerini korumak amacıyla yapılan kimyasal sabitleme işlemidir. Amaç, otoliz (hücre içi enzimlerle kendini sindirme) ve çürümeyi (bakteriyel yıkımı) önlemektir.
Yaygın fiksatifler: Formaldehit, glutaraldehit, Bouin solüsyonu.

3. Yıkama

Fiksatif artıklarının uzaklaştırılması için örnek saf su veya uygun bir çözeltiyle yıkanır. Bu adım, sonraki işlemlerin sağlıklı yapılabilmesi için gereklidir.

4. Dehidrasyon (Suyu Giderme)

Suda çözünmeyen gömme maddelerine geçmeden önce, dokunun içindeki suyun uzaklaştırılması gerekir. Bu, genellikle artan derişimlerde etanol (%70 → %100) veya asetonda yapılır.

5. Şeffaflaştırma (Geçiş Ortamına Alma)

Alkolde çözünebilen maddeler (parafin gibi) kullanılmadan önce, alkolle çözünmeyen bu maddelerin dokuya geçebilmesi için bir "ara çözücü" (genellikle ksilen) kullanılır. Bu madde dokuyu "şeffaflaştırır".

6. Gömme (Bloklama)

Doku, sertleştirici bir madde içine alınarak kesit almaya uygun hale getirilir. Genelde eritilmiş parafin kullanılır. Parafin soğuyunca sertleşir ve doku "blok" halini alır.

7. Kesit Alma

Mikrotom adı verilen özel bir aletle, gömülmüş doku çok ince (genelde 4–10 mikrometre) dilimler halinde kesilir. Bu kesitler daha sonra lam üzerine alınır.

8. Boyama

Doku kesitleri renksiz olduğundan hücresel yapıları ayırt etmek için boyanır.
Yaygın boyalar:

• Hematoksilin-Eozin (H&E): Çekirdekleri mavi/mor, sitoplazmayı pembe boyar.

• Gram boyası: Bakteri sınıflandırmasında kullanılır.

• Safranin, metilen mavisi gibi boyalar da özel amaçlıdır.

9. Preparatı Kapatma

Boyanan kesit, lam üzerine yerleştirildikten sonra üzerine kapak camı konur ve genelde bir daimi ortam (reçine bazlı) ile kapatılır. Böylece uzun süre saklanabilir hale gelir.

10. Mikroskopta İnceleme

Hazırlanan lam, mikroskopta büyütülerek incelenir. Bu sayede hücrelerin ve dokuların morfolojik (yapısal) özellikleri gözlemlenir.

Hücre teorisiyle ilgilenen bilim insanları kimlerdir?

Schleiden ve Schwann

Nukleus ve sitoplazmayı açıklayınız.

Nukleus, canlının kalıtsal materyalini içerir. Bölünme ve protein sentezinden sorumludur.

Sitoplazma, hücre organellerini ve bu organellerin fonksiyonları sonucu oluşan inklüzyonları içerir.

Kurbağa spermini çiziniz.

Kurbağa spermi

Alesital tip yumurta nedir? Nasıldır?

Deniz kestanesi, memeli yumurtası

Telolesital tip yumurta nedir? Nasıldır?

Hafif telolesital tip: kurbağa yumurtası

İleri telolesital tip: tavuk yumurtası

Sentrolesital tip yumurta nedir? Nasıldır?

Böcek yumurtası

Kurbağa yumurtası

Deniz kestanesi yumurtası

Kromozom nedir?

Büyük bir DNA molekülü, proteinlerle çevrili, çok sayıda gen taşır.

Kromozom tipleri nelerdir?

Hücre döngüsünü gösteriniz.

Hücre neden bölünür?

Hücrelerin çoğalmasını sağlamak

Eşeysel üreme için gamet oluşturmak

Mitozun sonuçları nedir?

Mitoz her bölünme sonunda 2 benzer hücreyle sonlanır (2n hücre → 2 adet 2n hücre).

Mayozun sonuçları nedir?

Mayoz 2 basamaklı bir bölünme ile 4 hücre oluşturur (2n hücre → 4 adet 1n hücre).

Mitoz sırasında hangi süreçler gerçekleşir?

• Kromozomların kondansasyonu

• Mitotik iğ iplikçiklerin oluşumu

• Mikrotübüllere kromozomların tutunması

• Kardeş kromatidlerin ayrılması

• Zıt kutuplara göçü

• Yavru hücrelerde çekirdek oluşumu

Mayoz nedir?

Mayoz, kromozom sayısının yarıya düştüğü ve germ hücrelerinde gerçekleşen spesifik bir hücre döngüsüdür. Kromozom sayısındaki bu azalma, birbirini izleyen 2 hücre döngüsü (Mayoz I ve Mayoz II) ile gerçekleşir.

Mayoz I'in özellikleri nelerdir?

• Homolog kromozomlar çift oluşturur ve ardından yavru hücrelere ayrılır.

• Kardeş kromatidlerde ayrılma gözlenmez.

• Sonuçta her bir kromozom çiftinden bir tane olacak şekilde sonlanır.

Mayoz II'nin özellikleri nelerdir?

• Mitoza benzer bir süreçtir.

• Kardeş kromatidler birbirinden ayrılır ve yavru hücrelere geçer.

• 4 tane yavru hücre oluşumuyla sonlanır.

Profaz 1’in safhaları nelerdir?

Diploten aşamasında ne olur?

Diploten aşamasında homolog kromozomlar birbirlerinden ayrılmaya başlar. Bu süreçte, kromozomlar arasında "kiazma" denilen noktalarda krossing-over (parça değişimi) oluşur.

Krossing-over neye sebep olur?

Genetik çeşitliliğe

Mitoz ve mayozu karşılaştırınız.

Karyotip nedir?

Kromozomların belli bir sisteme göre sınıflandırılmalarıdır.

İdiogram nedir?

Karyotipin şema halinde gösterilmesidir.

Limfosit

Çekirge testisinde spermatogenezi çiziniz.

Çekirge testisi

Böcek testisi

Böcek testisi 2

Memeli testisi

Yumurta - bölünme ve blastula tiplerini tablo halinde gösteriniz.

Döllenniş ve döllenmemiş alesital tip yumurta çiziniz.

Bölünme safhalarını sırayla yazınız.

2 ve 4 blastomerli safhayı çiziniz.

Blastula safhasını gösteriniz.

Gastrula safhasını gösteriniz.

Bölünme safhalarını çiziniz.

Doku tabakaları hangi safhada oluşmaya başlar?

Gastrulasyon

Gastrulasyonda dokulaşmayı gösteriniz.

Embriyonik tabakalardan neler oluşur?

Döllenmiş ve döllenmemiş deniz kestanesi yumurtaları

Gastrula safhası

2li ve 4lü blastomer safhaları

Blastula safhası

Hayvansal doku tipleri nelerdir?

Epitel doku

Bağ doku

Kas doku

Sinir doku

Epitel doku nelerdir?

Ektoderm

Mezoderm

Endoderm

Epitel dokunun fonksiyonları nelerdir?

Örtücü-koruyucudur.

İyon-su dengesini kontrol eder.

Mukus, enzim, hormon gibi salgıları oluşturabilir.

Bazı maddelerin emilimini üstlenirler.

İçerdikleri siller sayesinde yüzeyde mukus ve diğer partiküllerin hareketini sağlarlar.

Duyu uyarılarını alır ve uyarının farklı yollarla iletimine hizmet edebilirler.

Epitel doku yapı ve görev bakımından kaça ayrılır?

Örtü Epiteli

Salgı (bez) epiteli

Örtü epiteli kaça ayrılır?

Basit Epitel
- Basit yassı epitel
-Basit kübik epitel
-Basit silindirik epitel

Tabakalı Epitel
-Çok tabakalı yassı epitel
-Çok tabakalı kübik epitel
-Çok tabakalı silindirik epitel
-Yalancı çok tabakalı epitel
-Tabakalı değişen epitel

Kurbağa böbreğinde hangi tip epitel doku görünür?

Basit kübik epitel

Basit yassı epitel

Basit silindirik epitel

Kurbağa böbreği epitel doku
korteks → koyu dış bölge
medulla → açık iç bölge

Kurbağa böbrek epiteli
Basit kübik epitel

Kurbağa böbrek epiteli
Basit silindirik epitel

Kurbağa epidermisi hangi tür epitele sahiptir?

Çok tabakalı yassı epitel

Kurbağa derisi
Çok tabakalı yassı epitel → epidermisi
Düzensiz sık lifli bağ doğu → dermis

Yukarıdan aşağıya – katmanlarına göre sıralı açıklama:

1. Pigment hücresi (dermis): Dermisin üst kısmına yakın yerleşir, genellikle melanin içerir ve derinin rengini belirler.

2. Stratum germinativum (epidermis): Epidermisin en alt tabakasıdır; yeni hücrelerin üretildiği bölgedir.

3. Bazal membran (epidermis ve dermis arası): Epidermis ile dermisi ayıran, hücreleri destekleyen ince bir tabakadır.

4. Stratum spongiosum (dermis): Dermisin üst bölümüdür, gevşek bağ dokusu ve salgı bezlerini içerir.

5. Poison gland (dermis – stratum spongiosum içinde): Zehir salgılayan büyük bezlerdir, genellikle koyu renkli ve kalın çeperlidir.

6. Mucous gland (dermis – stratum spongiosum içinde): Epidermisi nemli tutan mukus salgılayan küçük bezlerdir.

7. Lymph space (dermis): Dermisteki bağ doku katmanları arasında bulunan, lenf sıvısının yer aldığı boşluklardır.

8. Kan kılcalları (blood capillaries) (dermis): Stratum spongiosum ve altındaki tabakalarda yer alır, gaz alışverişi sağlar.

9. Yatay lifler (horizontal fibres) (dermis – stratum compactum): Stratum compactum içinde yatay şekilde uzanan bağ doku lifleridir.

10. Dikey lifler (vertical fibres) (dermis – stratum compactum): Aynı şekilde stratum compactumda ama yukarıdan aşağıya yönlenmiş liflerdir.

11. Stratum compactum (dermis): Dermisin alt kısmıdır; sıkı bağ dokudan oluşur ve deriye dayanıklılık sağlar.

12. Tela subcutanea (dermis altı): Deri altı gevşek bağ dokusudur, stratum compactumun altında yer alır ve vücutla deri arasında geçiş bölgesidir.

Sıra	Yapı	Katman	Kısa Açıklama
1	Pigment hücresi	Dermis	Renk verir, üst dermise yakın
2	Stratum germinativum	Epidermis	Yeni hücre üretim tabakası
3	Bazal membran	Geçiş	Epidermis ile dermis sınırı
4	Stratum spongiosum	Dermis	Üst dermis, bezler ve damar içerir
5	Poison gland	Dermis	Büyük zehir bezleri
6	Mucous gland	Dermis	Küçük mukus bezleri
7	Lymph space	Dermis	Doku boşluklarında lenf sıvısı
8	Blood capillaries	Dermis	Küçük damarlar, gaz alışverişi sağlar
9	Horizontal fibres	Dermis	Stratum compactumda yatay bağ dokusu
10	Vertical fibres	Dermis	Aynı tabakada dikey yönlü bağ dokusu
11	Stratum compactum	Dermis	Alt dermis, yoğun bağ dokusu
12	Tela subcutanea	Dermis altı	Deri altı, kas ve organlara geçiş bölgesi

Çok tabakalı yassı epitel
Kurbağa derisi

Kurbağa derisi
Çok tabakalı yassı epitel
Düzensiz sık lifli bağ doku

Basit yassı epiteli gösteriniz.

Basit kübik epiteli gösteriniz.

Basit silindirik epiteli gösteriniz.

Çok tabakalı yassı epiteli gösteriniz.

Yalancı çok tabakalı epiteli gösteriniz.

Kurbağa trakesindeki epitel tipi nedir?

Yalancı çok tabakalı silli silindirik epitel

Trake

Yalancı çok tabakalı silli silindirik epitel

Trake preparatı

Yalancı çok tabakalı silli silindirik epitel

Tabakalı değişen epiteli gösteriniz.

Üreter
Tabakalı değişen epitel

Çok tabakalı kübik epiteli gösteriniz.

Çok tabakalı silindirik epiteli gösteriniz.

Epitel doku hangi embriyonik tabakadan şekillenir?

Ektoderm Mezoderm Endoderm

Bağ doku hangi embriyonik tabakadan şekillenir?

Mezenşim Mezoderm

Kas doku hangi embriyonik tabakadan şekillenir?

Mezoderm

Sinir doku hangi embriyonik tabakadan şekillenir?

Ektoderm

Bağ doku elemanları nelerdir?

Hücreler Arası / Hücre Dışı Madde (Matriks)

Bağ dokunun mekanik özelliklerini ve işlevlerini belirleyen, hücreler arasında bulunan jelimsi yapıdır.

A. Şekillenmiş Elemanlar (Fibriller)

• Kollajen lifleri:
  Bağ dokuya dayanıklılık ve çekme kuvvetine karşı direnç sağlayan kalın ve güçlü liflerdir.

• Retiküler lifler:
  Organların çerçevesini oluşturan, ince ve dallanmış liflerdir.

• Elastik lifler:
  Dokuya esneklik kazandıran ve gerildikten sonra eski haline dönebilen liflerdir.

B. Şekilsiz Temel Madde

• Glikozaminoglikanlar (GAG):
  Su tutarak dokuya hacim ve kayganlık sağlayan, negatif yüklü uzun polisakarit zincirlerdir.

• Proteoglikanlar:
  GAG zincirlerinin bir protein gövdesine bağlanmasıyla oluşan, temel maddenin viskozitesini belirleyen makromoleküllerdir.

• Yapısal glikoproteinler:
  Hücreleri matrikse bağlayan, hücre-matriks etkileşimlerini düzenleyen protein-karbonhidrat bileşikleridir.

Bağ doku liflerini gösteriniz.

Bağ doku hücrelerini gösteriniz.

🧬 Bağ Doku Hücrelerinin Kökeni ve Farklılaşması

Bağ doku hücreleri iki ana hücre grubundan türemektedir:

---

1. Hematopoetik Kan Hücreleri Kökenli Hücreler

Bu hücreler kemik iliğindeki hematopoetik kök hücrelerden gelişir. Daha çok savunma ve taşıma görevleri vardır.

➤ Hematopoetik hücrelerden farklılaşanlar:

• Eritrosit (alyuvar): Oksijen ve karbondioksit taşır.

• Bazofil: Alerjik tepkilerde görev alır, histamin salgılar.

• Asidofil (Eozinofil): Parazitlerle savaşır ve alerjilerde rol alır.

• Nötrofil: Fagositoz yaparak mikropları yok eder.

• Mast hücresi: Histamin ve heparin gibi maddeler salgılayarak inflamasyon sürecinde rol oynar.

• Lökosit → Lenfosit → Plazma hücresi: Antikor üretir (immün yanıt).

• Monosit → Makrofaj: Mikroorganizmaları fagosite eder. Dokuya göç edince serbest veya sabit makrofaja dönüşür.

• Megakaryosit: Trombositleri üretir.

---

2. Farklılaşmamış Mezenşimal Hücrelerden Köken Alanlar

Bu hücreler embriyonik dönemde bağ dokusunu oluşturur ve çok çeşitli hücre tiplerine farklılaşabilir.

➤ Mezenşimal hücrelerden farklılaşanlar:

• Fibroblast: Bağ dokusunun temel liflerini (kollajen, elastik vb.) sentezler.

• Adiposit (yağ hücresi): Enerji deposudur ve hormonlar da salgılar.

• Kondroblast → Kondrosit: Kıkırdak dokuyu üretir ve korur.

• Osteoblast → Osteosit: Kemik dokusunu sentezler ve kemik matrisini oluşturur.

• Osteoklast: Kemik dokusunu yıkar (rezorpsiyon yapar).

• Endotelyal hücre: Kan ve lenf damarlarının iç yüzeyini döşer.

• Mezotelyal hücre: Seröz zarları (plevra, periton, perikard) örter.

---

Ekstra Bilgi: Makrofajların İki Formu

• Sabit makrofaj: Dokuya yerleşmiş, sabit konumda.

• Serbest makrofaj: Hareketlidir, dolaşımda veya doku arası sıvıda bulunabilir.

---

🧠 Notlar

• Hematopoetik hücreler → bağışıklık ve kan elemanları

• Mezenşimal hücreler → bağ dokusu, kemik, kıkırdak, yağ, damar iç yüzeyi

• Fibroblastlar, bağ dokunun ana yapıcı hücreleridir.

• Makrofajlar ve plazma hücreleri, bağışıklıkta görev alsalar da bağ doku içinde bulunabilirler.

Bağ doku nasıl sınıflandırılır?

a) Öz Bağ Dokusu

-Gevşek lifli öz bağ dokusu

-Sık lifli öz bağ dokusu

a-Düzenli sık lifli öz bağ dokusu

b-Düzensiz sık lifli öz bağ dokusu

b) Destek Bağ Doku

-Kıkırdak doku-

Kemik doku

c) Özelleşmiş Bağ Doku

-Kan doku

-Yağ doku

Bağ dokunun fonksiyonları nelerdir?

-Bağ doku organları kapsül gibi çevirmektedir.

-Organlar arası sahayı doldurur ve bazı yapıların birbirine bağlanmasını sağlar.

-Yumuşak dokulara destek olur, harekete katılır.

-Organizma için savunucu

-koruyucu ve tamir edici bir sistemdir.

-Diğer dokuları beslemede rol oynar. Bunu kan damarlarını çevreleme yoluyla da yapar.

-Depo görevi üstlenir. Özellikle yağ doku bu görevi yerine getirmek üzere özelleşmiş olan özel bağ dokudur.

Öz bağ dokusu nelerdir?

-Gevşek lifli öz bağ dokusu (Mesane)

-Sık lifli öz bağ dokusu

a-Düzenli sık lifli öz bağ dokusu

b-Düzensiz sık lifli öz bağ dokusu (Kurbağa derisi)

Bağ dokusu şemasını gösteriniz.

Kurbağa mesanesi

Gevşek lifli bağ dokusu

Düz kas

Kurbağa mesanesi
gevşek lifli bağ doku

Düz kas

Destek bağ doku kaça ayrılır?

Kıkırdak doku
Kemik doku

Kondrin nedir?

-Kıkırdak ara maddesi = Kondrin

-Glikoprotein ve fibrillerden oluşur.

-Kıkırdak dokuya esneklik kazandırır.

Kondroblast nedir?

Öncül kıkırdak doku hücreleridir

Kondrosit nedir?

-Olgun kıkırdak doku hücreleridir.

-Ara maddenin sentezini gerçekleştirir.

-Lakun adı verilen boşluklara yerleşir.

Perikondriyum nedir?

-Kıkırdak dokuyu dıştan saran bağ dokusu kapsül.

-Kıkırdak dokunun beslenmesini sağlar.

Kıkırdak dokunun fonksiyonları nelerdir?

-Yumuşak dokuyu desteklemek.

-Düzgün yüzeyli ve esnek oluşu ile kemik hareketlerini kolaylaştırmak.

-Uzun kemiklerin büyümesi ve gelişimi için gerekli.

Kaç farklı kıkırdak tipi vardır? Neye göre değişir?

Ara maddenin içeriğine bağlı olarak 3 farklı tipte kıkırdak bulunur:

-HİYALİN KIKIRDAK

-ELASTİK KIKIRDAK

-FİBRÖZ KIKIRDAK

Elastik kıkırdağı açıklayınız.

Fibröz kıkırdağı açıklayınız.

Hiyalin kıkırdağı açıklayınız.