dti woordenlijst

Vocabulary flashcards in Dutch for review.

Informatiemaatschappij

Maatschappelijke organisatie gebaseerd op wetenschap, rationalisering en reflexiviteit.

Data

Ruwe cijfers en gegevens die kunnen worden verwerkt en geanalyseerd om betekenisvolle informatie te extraheren.

Technologie

Tools, systemen en methoden die worden gebruikt om informatie te creëren.

Innovatie

Proces van creëren van nieuwe ideeën, producten, diensten of processen die waarde bieden of bestaande oplossingen verbeteren.

Uitvinding

Creëren van iets nieuws dat niet eerder bestond.

Innovatiediffusie

De verspreiding van innovatie.

Technologisch determinisme

Technologie als motor van sociale verandering.

Post-industriële samenleving

Informatie is belangrijkste productiekracht.

Netwerkmaatschappij/ network society

Technologie-gedreven netwerken zijn de dominante structuur.

Mediumtechnologische benadering

Vorm belangrijker dan de inhoud.

Maatschappijcentrisme

Samenleving is de drijvende kracht.

Mutual shaping

Idee dat de technologie en samenleving een wederzijdse beïnvloeding hebben op elkaar

Technologie is niet neutraal

Design, implementatie en gebruik maakt deel uit van menselijke besluitvorming.

Kritisch-normatieve positie

Bestuderen, analyseren en begrijpen van technologie in de samenleving.

Instrumentalisme

Impact van technologie wordt bepaald door gebruik, niet door de technologie zelf.

Substantivisme

Technologieën vormen en krijgen vorm door socio-economische en politieke structuren

Kritische theorie

Technologie wordt gevormd door macht en beïnvloed op zijn beurt machtsstructuren.

Social construction of technology (SCOT)

Inzicht in het succes of falen van een technologie. Technologische kenmerken zijn niet de verklarende factor. Verklaring vanuit technologie als een sociaal geconstrueerd fenomeen

Actor-network theory

Gelijkwaardigheid menselijke en niet-menselijke actoren. Actoren hebben geen betekenis buiten hun relatie tot andere actoren. Relaties zijn zowel materieel als conceptueel

Social shaping of technology (SST)

Focus op de dynamische interactie tussen technologie en gebruiker. Er is een wederzijdse beïnvloeding. Kijkt naar de actieve acties van gebruikers. Innovatie is een aanhoudend proces.

Domesticatie

Integratie van technologie binnen het dagelijks leven en huishouden.

Affordances

Mogelijkheid tot actie die ontstaat door de relatie van de gebruiker, technologie en context

ARPANET

Het eerste netwerk dat de basis heeft gelegd voor het moderne internet.

World wide web

Een systeem verbonden webpagina’s die toegankelijk zijn via het internet.

Hypertext

Een manier om verschillende soorten informatie in een netwerk raad te plegen, het is tekst verbonden met andere tekst

Hypertext markup language (html)

De basis voor het structureren van inhoud op het web, via tags verschillende soorten inhoud markeren

Head-element

Meta-informatie en koppeling naar externe bronnen

Body-element

Eigenlijke inhoud

Nesting

Elementen binnen elementen (denk aan inhoudstafel)

Uniform resource locator (URL)

Lokaliseren van een bron op het internet (het afdres). Zijn makkelijk te begrijpen, onthouden en delen. Het is een vertaling van IP-adressen door domein-naam-systeem

Internet protocol (IP-) adres

Numerieke identificatie verbonden met elke server, apparaat, website… dat gebruikt wordt ter identificatie en om gegevens te verzenden

Hypertext transfer protocol (HTTP)

Communicatieprotocol verzenden en ontvangen om www. Webbrowser kunnen via http communiceren met servers.

Request-respons protocol

Client verzendt verzoek naar server, server reageert met gevraagde gegevens of geeft error

Browsers

Gebruikers konden eenvoudig webpagina’s bezoeken zonder technische kennis.

Webbrowser

Software toepassing om het www te navigeren. Grafische interface

Dot-com boom en bust

Enorme investeringshausse rondom internetbedrijven, veel bedrijven kregen veel investeringen, maar door overwaardering en instorting van beursaandelen stortte de markt in rond 2000

Sociale media

Sociale media platforms zoals Facebook, YT, Twitter veranderden de manier waarop mensen online communiceerden en informatie deelden

Smartphone

Eerste iphone in 2007 markeerde begin van smartphone revolutie. Voor het eerst hadden mensen toegang tot het internet, apps en sociale media ten alle tijden en overal

Internet of Things (IoT)

Verwijst naar apparaten die met het internet verbonden zijn en gegevens uitwisselen

Artificiële intelligentie

Kunstmatige intelligentie speelt een cruciale rol in het internet

Web 1.0

Statische web en gericht op informatie. HMTL-gebaseerd

Web 2.0

Sociale web, interactief en gemeenschapsgericht.

Web 3.0

Slim en datagestuurd web met gedecentraliseerd internet. Nadruk op personalisatie en automatisering

Web 4.0

Mens-computer interactie wordt volledig natuurlijk. Slimme apparaten anticiperen op behoeften zonder directe input

Glasvezel

Dunne kabels waarlangs licht (en dus data) kan reizen

Local area Network (LAN)

Een computernetwerk dat apparaten verbindt binnen een klein geografisch gebied, meestal een huis, kantoor of gebouw

Servers

Krachtige computer om diensten beschikbaar te stellen voor andere computers

Internet service provider (ISP)

Bieden internettoegang tegen betaling en beheren vaak DNS servers

Domeinnaam servers (DNS)

Vertaling URL naar IP-adressen. Soort telefoonboek, bij ingeven URL stuurt computer een verzoek naar DNS. Essentieel doorgeefluik om info op te zoeken

Edge server/ content delivery networks (CDN)

Optimalisering van content-levering. Eigen toestellen op globale ISP-locaties.

Cloud

Computer on demand computerresources, gegevensopslag, rekenkracht en applicaties. Geen actief beheer door gebruikers

Digitale kloof

Voor een significant deel van de populatie is toegang tot het internet niet vanzelfsprekend

Splinternets

Een serie van parallelle internetten die functioneren als verschillende, private of autonome universums

Proxyservers

Tussenschakel om verbonden info door te spelen

Socio-technische systemen

Ontworpen door mensen, geeft sociale keuzes en gedragingen vorm

Fysieke dimensie

Demateriële omgeving en infrastructuur

Informatiedimensie

Binaire codes, data, software, interfaces

Cognitieve dimensie

Mensen hun interacties met het systeem en de bredere socio-culturele context

Solid

Specificatie die mensen hun data veilig laat opbergen in gedecentraliseerde data stores

Personal online data store (PODS)

Secure personal web server voor data

Elektrische telegraaf

Communicatiemethode, verstuurd elektro-magnetische signalen via kabels die de verzender en de ontvanger met elkaar verbinden

Switch board operators

Operator die kabel doorverbind zodat de beller doorverwezen wordt met het juiste netwerk

Elektromechanical switching system

Automatisch de beller doorverbinden naar het juiste netwerk zonder ene operator

Netwerken

Centraal binnen moderne informatie en communicatietechnologieën

Radiogolven

Elektromagnetische straling met uiteenlopende frequenties en amplitude, kunnen gecodeerde boodschappen dragen

Roaming

Gsm’s die bewegen binnen en tussen de cellen zender signalen naar verschillende gsm-masten in de buurt. Op deze manier weet het netwerk steeds welke mast het dichts in de buurt is

Mobile switching center (MSC)

Doorsturen van het signaal naar de juiste gsm-mast waar het toestel van de ontvanger zich het dichtste bij bevindt

SIM-kaart

Bezit identificatiegegevens en bevat de sleutel om berichten te (de-)encrypteren zodat de inhoud van berichten/gesprekken enkel gehoord/gelezen kunnen worden tussen zender/ontvanger

Communicatieve affordance

De interactie tussen hoe mensen technologie waarnemen en de objectieve kenmerken ervan die communicatie beïnvloeden

Structuration theory

Sociale structuren specificeren een bepaalde manier van handelen, ze installeren een logica in de samenwerking

Adoptive structuration theory

Er zijn sociale structuren in technologie ingebakken

Structuren

Templates, regels en hulpmiddelen voortgebracht door de technologie als da basis voor menselijke actie

Media logic micro niveau

Veranderen processen en routines in het alledaagse leven

Media logic macro niveau

Leiden sociale verandering in, zijn van invloed op de institutionele organisatie

Mobiele media

Draagbare ICT’s

Social logic

Oskoppeling sociale activiteiten van tijd en ruimte.

Network logic

Genetwerkte organisatie van het alledaagse leven.

Space of places

Gestructureerd obv ruimte waar we ons vinden

Space of flows

Informatie die wordt gewisseld is belangrijker dan de ruimte

Algoritmes

Een reeks regels of instructies die een taak uitvoeren of een probleem oplossen

Sociale media als bron van verbinding

Mensen gebruiken sociale media om relaties te onderhouden, informatie te delen en gemeenschappen te vormen

Sociale media als bron van stress

Overmatig gebruik van sociale media kan leiden tot stress, angst en verminderde mentale gezondheid

See-saw/wip-effect

Sociale media hebben dubbel effect: soms versterken ze welzijn, soms ondermijnen ze het

Content-based filtering

Recommendatiesysteem obv inhoud

Collaborative filtering

Recommendatiesysteem obv gelijkaardige profielen

Algoritmic profiling

Proces waarbij algoritmes automatisch gegevens analyseren en patronen herkennen om profielen van individuen of groepen op te stellen

Algorithmic gatekeeping

Algoritmes bepalen wat nieuwsgebruiker te zien krijgt

Algorithmic transparancy

Duidelijk welke data verzameld wordt en waarom, duidelijk waarom aanbevelingen worden gedaan

Algorithmic bias

Vertekenen door training. Verkeerde data: garbage in, garbage out

Nieuwspersonalisatie

Het geven van een persoonlijk karakter aan nieuws.

Expliciete personalisatie

Nieuwsgebruiker geeft interesses aan

Impliciete personalisatie

Zonder input nieuwsgebruiker

Nieuwsdiversiteit

Verscheidenheid in nieuwsaanbod

Singulariteit

Moment in de technologie waar het autonaam kan werken en de menselijke intelligentie overstegen

Strong AI

Geen emotie maar doet emotie na

Weak AI

1 taak tegelijk maar wel specifiek uitwerken

Agentic AI

Systemen die zichzelf aanleren iets te doen om heel specifieke taken uit te voeren

Natural Language model

Hoe we tekst lezen en zelf begrijpen

Kunstmatige intelligentie

Zelf-aangeleerde set van geprogrammeerde regels

Machine learning

Algoritmes wiens performance verbeterd naarmate ze aan meer data worden blootgesteld