NED

tijd

400 -1500 n.C

middeleeuwen verdeeld in 3 delen

• vroege middeleeuwen

• de hoge middeleeuwen

• de late middeleeuwen

doorheen de middeleeuwen … dominant

volkstalen

volkstalen waren dominant in

oudfrans & occitiaans

12e Eeuw volkstalen

12e Eeuw volkstalen in Nederlandse taalgebieden (limburg)

imitatio

imiteren

aemulatie

overtreffen

translatio

vertalen

4 dingen voor de verhalen van middeleeuwen

1. werd voorgedragen (konden niet lezen)

2. blijft binnen traditie

3. niet al te nieuw

4. imitatio, aemulatio, translatio

lagen-systeem van de verhalen in de middeleeuwen

• 1e laag = letterlijke verhaal

• 2e laag = allegorie (verwijzing naar andere gebeurtenissen)

• 3e laag = morele ondertoon

• 4e laag = diepere, meer filosofische boodschap

de genres

• epiek

• lyriek

• drama

epiek betekenis

• verhalende tekst

• eenvoudige verhalen op rijm

• beschrijft gebeurtenissen & handelingen

lyriek betekenis

• gezongen verhaal

• iets complexer dan epiek

• persoonlijke gevoel uiten

drama betekenis

opgevoerd verhaal (volkse verhalen)

voor burgers welke verhalen

• reisverhalen

  • bekendste = sente brandane

  • kruistochten & gedichten

• dieren verhalen

  • oervorm

liederen voor de burgers

• balladen

• coupletten

• minnelyriek

literaire middeleeuwen

periode vanaf +- 1100 tot 1500 = eerste neergeschreven verhalende werken die we kennen

volkstaal

Natuurlijk! In de middeleeuwen begonnen mensen steeds meer belang te hechten aan de taal die gewone mensen spraken, in plaats van alleen aan het Latijn dat vooral door de kerk en de elite werd gebruikt. Hierdoor groeide de belangstelling voor de talen die door het gewone volk werden gesproken. Deze talen, zoals Engels, Frans, Duits, enzovoort, begonnen belangrijker te worden voor literatuur. Eerst waren de meeste geschreven werken in het Latijn, maar na verloop van tijd begonnen schrijvers steeds meer in de volkstalen te schrijven omdat die beter begrepen werden door de gewone mensen.

boerde voor de burgers

• werd verboden voor rijken

• komische/ erotisch

geestelijke verhalen eerst in latijn naar

volkstalen zodat volk ook kon verstaan

christelijke verhalen gingen over

christelijke legendes

ridderromans voor de adel

• gebaseerd op bekende personages

• vertellers trokken van kasteel tot kasteel

• lange gedichten in de volkstaal

• veel vertaald = international

• gingen over ridders & jonkvrouwen

4 soorten ridderromans

• Frankische RR

  • keizer karel

  • bloederigheid/ geweld

• Br-kelt Arthurromans

  • koning Arthur

  • verfijnde slimme ridder

  • hoofs

• klassiek RR

  • klassieke adelheid

  • enearoman

• Oosterse RR

  • verre mysterieuze oosten

  • floris en de blankeflove

Frankische RR

• keizer karel

• bloederigheid/ geweld

Br-kelt Arthurromans

• koning Arthur

• verfijnde slimme ridder

• hoofs

klassiek RR

• klassieke adelheid

• enearoman

Oosterse RR

• verre mysterieuze oosten

• floris en de blankeflove

koning Arthur

• niet zeker bestaan

• belangrijk voor ridderroman

• brits legeraanvoerder (toen de Romeinen uit engeland)

• christelijke karakter

• hoofs & streng maar rechtvaardig

• rondetafel

  • ideale democratische relatie tussen koning en ridders

Arturroman 3 dingen

1. middeleeuwse, hoofse verhaal

2. arthur of zijn ridders zijn hoofdrol

3. graalroman/ vrouwenroman

rol van arturroman

• hoofse waarden overbrengen naar jonge adel

  soort propaganda

• geen uitgebreid onderwijs

hoofse idealen

nederigheid, gedienstheid, hoffelijkheid & hoofse liefde

arthurroman VS buitenwereld

Arthurroman = hoofse wereld => schril contrast met buiten wereld

Arthurroman basisstructuur

1. ridders geconfronteerd met uitdaging

2. accepteren uitdaging

3. ridder keert wijzer terug = overwinnaar

veel voorkomende personages

• Arthur = edele koning

• lancelot = bekendste onder ridders v. ronde tafel

• walewein = strijd met lancelot

• galaad = zoon van Arthur (onhoofs)

Arthurroman komt van

Frankrijk (chretien de Troyes) en word daar dan vertaald naar andere landen en Arthur word steeds belangrijker

de graalroman is een

hoofse ridderroman waar ridder op zoek is naar graal

wat is de graal

kelk, bordje, kistje, beker …

in oudere Keltische culturen wat is de graal

• magische ketels (doden uit herrezen)

• graal in de hemel (van sterren gemaakt)

vrouwen roman

verhaal waar de protagonist een vrouw tegen komt

kerk had herwaardering van het ridderschap vooral wat?

dienstbaarheid op god

vrije tijd vooral voor de rijken wat gebeurde er dan en wanneer was dat

• sociale activiteiten ontstonden

• verandering in gedrag = bewust van persoonlijke privacy

• 12e E.

hoofsheid

• respect voor elkaar machtspositie

• niet liegen, kleineren, opscheppen

• fysieke sprakelijk gebruik verboden

• doel: ander zijn waarde behouden

leven van adel aan het hof

• schoon te zijn/ zelfbeheersing

• feesten => ridders krijgen kans om hoofsheid te beoefenen

• kunst: kregen interesse in kunst

ridders worden

kerk beschermers => dienstbaarheid

kerk maakt het dat kruisvaard oorlogen wat zijn?

rechtvaardig

opkomende ik

• zelfkennis = centraal

  • weg naar god

hoofse liefde toont

• hoe je met vrouwen omgaat

• vrouw = respect

• platonische liefde

filip van elzas

1. trouwde met elisabeth vermandois

2. elisabeth vermandois sterf

3. onrust door franse koning wil bruidschat terug

4. zoekt nieuwe vrouw = maria champagne

5. maria champagne houd van kunst (chretien de troyes)

6. filip van elzas neemt chretien de troyes mee naar vlaanderen

chretien de troyes

• eerste graalroman

• geboren in troyes

• misschien mee gegaan in kruistochten

• kende volksverhalen uit engeland, wales, frankrijk, noorwegen

  • reisde veel

• stierf voor parcival afgemaakt

chretien de troyes verhalen gingen over

• ridders = idealiseert

• rond koning arthur

chretien de troyes publiek was?

vooral ridders

chretien de troyes 2 verhaal lijnen

parcival & gawon

gawan is wat?

hoofs

parcival is wat?

vallen en opstaan

er zijn 2 delen welke

1. onwetendheid & mislukking

2. bewustwording & herkansing

hoeveel regels heeft de origenele parcival

9000 regels

hoeveel regels heeft die van wolfram?

40.000 regels

Wolfram wat weten we over hem?

• speciale ridder

• hofschrijver

wie is kyot

• meester uit oosten

• heeft parcival ontcijfert

• christen en heiden

• tempelier of verzinsel