1Psy Neuro H1 Perifeer & Centraal ZS

Anatomie

=biologische studie vd morfologie of bouw van organismen
 ->structuur (orgaanstelsels & weefsels)

Orgaanstelsels

=bestaan uit organen die functioneel samenwerken

Organen

=onderdelen lichaam m. specifieke functies

 ->opgebouwd uit verschillende weefseltypes

Weefsel

=verz. gespecialiseerde cellen

->vervullen gem. functie in lichaam

 

-3 componenten
 1) Cellen

 2) Intracellulaire substantie

 3) Weefselvocht

Histologie

=weefselleer

=studie vd fijne opbouw v. weefsels (structuur)

Fysiologie

=studie v. levensprocessen die plaatsvinden in levende wezens

 ->functie

 ->levensprocessen gebaseerd op biochemie

Biochemie

=chemische samenwerking tss vele versch. structurele & functionele moleculen

Centrale zenuwstelsel (CZ)

=hersenen & ruggenmerg (zenuwstreng)

Perifere zenuwstelsel (PZ)

=alle zenuwcellen (neuronen) of zenuwuitlopers buiten de hersenen of het ruggenmerg

Autonome ZS

=neurale connecties naar klieren en gladde spieren van de inwendige organen

->segmentale bouw

->vertakkingen i/h lichaam >wervelkolom

->bilateraal symmetrisch

Somatische ZS

=efferente en afferente zenuwen

 ->begeleiden sensorische & motorische prikkels van & naar CZ

 ->functie: controle werking lichaam

Enterische ZS

->zenuwnetw. rond ingewanden (ook invloed psychologisch welzijn)

Afferente (aanvoerende) zenuwen

=sensorisch

-info zintuigreceptoren lichaam -> CZ & spieren

Efferente (wegvoerende) zenuwen

=motorisch

-prikkels CZ  –> rest v/h lichaam

Craniale zenuwen

=zenuwen die ontspringen in de hersenen

 ->motorisch, sensorisch of gemengd

Spinale zenuwen

=craniale zenuwen in verbinding m/h ruggenmerg

 ->altijd gemengd sensorisch & motorisch

Witte stof

=zenuwverbindingen

 ->onder de hersenschors

 ->bestaat uit: uitlopers van neuronen

 (axonen/zenuwvezels, transport info van & nr/d cortex + zijn georganiseerd in zenuwbanen)

Grijze stof

=cellichamen vd zenuwen

 ->in cortex

 ->in kernen i/d diepte

Cerebrale cortex

hersenschors (buitenkant vd hemisferen)

 ->laag grijze stof, bevat veel bloedvaten & cellichamen v. cerebrale zenuwcellen

 

-Sterk geplooid:

 1. (Diepe) groeven (=sulcus, fissuur)

 2. Windingen (=gyrus)

Soorten zenuwvezels

1) Associatievezels

 ->verbinden versch. delen vd cortex binnen dezelfde hemisfeer

 

2) Commisurale vezels

 ->verbinden de 2 hersenhemisferen

 

3) Projectievezels

 ->verzorgen de bindingen tss hersenstam & cortex

Frontale kwab (functies)

~spraak, denken, emoties, controle bewegingen…

 ->prefrontale cortex: hogere denkprocessen + executieve functies (controle gedrag)

Pariëtale kwabben (functies)

->anterieure deel: ontvangen & interpretatie gewaarwordingen (somatosensorische cortex)

 ->posterieure deel: sensorische input integreren

Occipitale kwabben

~ontvangen & verwerken visuele input

Temporale kwabben

~begrijpen gesproken taal, gehoor & geheugen

Piramidecellen

=lange efferente uitlopers naar ruggenmerg en andere corticale gebieden

-> vooral aanwezig in piramidelagen

Korrelcellen

=vooral lokale contacten

->vooral aanwezig in korrellagen

3 hersenvliezen

1) Dura mater

 =buitenste harde hersenvlies

 ->vergroeid m/h beenvlies a/d binnenzijde vd schedel

 

2) Arachnoidea

 =middelste hersenvlies

 ->veel bloedvaten

→bestaat uit: dun membraan & fijne, netvormige bindweefselbalkjes (verbinden het membraan m/d dura mater + pia mater)

 ->overbrugt groeven vd hersenoppervlakken

 

3) Pia mater

 =zacht hersenvlies

 ->ligt direct tegen de hersenmassa + dun & bloedvatrijk

 ->in alle groeven v/h hersenoppervlak

Hersenventrikels

=ruimtes tss de hersenvliezen e/h centrale kanaal van het ruggenmerg gevuld met cerebrospinale vocht (CSV)

Plexus choroideus

=bloedvatrijke structuur a/d rand vd hersenventrikels

 ->raakplaats pia mater & hersenweefsel

 ->aanmaak cerebrospinale vocht (CSV)

Functie CSV

1) Houdt hersendruk op peil

2) Fungeert als schokdemper

3) Transport voedingsbestanddelen & afvalstoffen

Circulatie CSV

1) CSV/ hersenvocht >plexus laterale ventrikels (vooral)

 ->ook beetje gemaakt dr derde & vierde ventrikel

 

2) Cellen plexus choroideus

 ->filteren hersenvocht uit bloed
 ->scheiden CSV uit in ventrikels

3) CSV vloeit uit in ventrikelsysteem

 ->vloeit vervolgens doorheen subarachnoïdale ruimte rond hersenen + ruggenmerg

 

4) Later: reabsorptie dr bloedvaten

CVA

=cerebrovasculair accident

-onderbreking bloedvoorziening brein

 => zuurstoftekort

 =>stukje hersenweefsel sterft af (beroerte/herseninfarct)

 

-Gevolgen? ->afh. welk deel brein aangetast

 ->verlammingen, spraakproblemen, geheugenstoornissen

Ischemie

=bloedtoevoer die stilvalt

 ->gevolg ischemie=beschadiging hersencellen

Carotiden

=halsslagaders

 ->toevoer zuurstofrijk bloed nr hersenen

Arteria vertebrales

=wervelslagaders

 ->toevoer zuurstofrijk bloed nr hersenen

Arteria basilaris

=twee wervelslagaders die centraal, onderaan de hersenen liggen

 ->voorziet binnenoor & delen hersenen (bloed)

 ->occlusie deze belang. slagader =ernstige complicaties (blindheid, verlamming)

Cirkel van Willis

=vaatkring van slagaders (carotiden & wervelslagaders hierop aangesloten)

 ->voorziet telen. & dience. van bloed

 ->beschermt hersenen tegen ischemie

 (blockage slagader? Toch nog verbinding tss de andere delen circulatie)

Arteria cerebri

=grote hersenslagaders

 ->ontspringen uit cirkel van Willis

Arteria cerebri anterior

=voorste hersenslagader

 ->voorziet mediale & dorsale zijden van frontale & pariëtale kwab van bloed

Arteria cerebri media

=middelste hersenslagader, voorziet

1)      Laterale zijde & diep gelegen delen frontale, pariëtale & temporale kwab (bv hypothalamus & -fyse)

Vertakkingen voorzien basale ganglia + capsula interna

Arteria cerebri posterior

=achterste hersenslagader

 ->voorziet occipitale & temporale kwab van bloed (+ de thalamus)

Het stratium

=nucleus cuadatus + putamen

~deel v/h extrapiramidale systeem

 

=>versterking, vermindering & aanpassing  bewegingscommando’s >cerebrale cortex

 ->bep. bewegingen vergemakkelijkt, andere onderdrukt

Limbisch systeem

=bestaat uit: ring v. corticaal & subcorticaal weefsel op de grens tss/d neocortex e/h diencephalon

 

-Bestaat uit:

 1) Hippocampus

 ->inprenten informatie, vormen v. herinneringen

 2) Amygdala

 ->rol in sociaal gedrag

 ->controle, uitdrukking & interpretatie em. reacties

Thalamus

=schakelstation doorsturen info

 

 ->ontvangt info zenuwbanen >somatosensorische & motorische syst. in hersenen & ruggenmerg

 ->actieve functie verw. & onthouden sensorische info

→rol in bewuste gewaarwording & richten van aandacht

Pons

=brug (deel hersenstam)

-Functies:

 1. Waarnemingsinfo geleiden van cerebrale cortex nr cerebellum

 2. Regulatie ademhaling, smaak, slaap

Cerebellum

=kleine hersenen

-Functies:

 1. Enorm signaalverwerkingsvermogen (hoogperformante rekenmachine)
→alle output passeert diepe kernen cerebellum (4 nuclii)

 2. Controle precieze, getimede bewegingen

 3. Cog. & em. functies

 4. Instandhouden lichaamsgewicht

→schade hier? stoornissen fijne motoriek, evenwicht, motorisch leren…

3 delen autonoom ZS

1) Sympathisch:

 ->fight/flight
 ->regulatie stressreacties (voorbereiding actie)

 

2) Parasympathisch

 ->rest/digest (rust & opbouw lich.)

 ->herstellen inwendig evenwicht

 

3) Enterisch

 ->neurale netwerken in wanden v. organen

 ->onafh. van CZ: spiercontracteis tot stand brengen

2 delen perifeer ZS

1) Somatisch
  A) Afferent/sensorisch (neuronen huid voorzien info)

  B) Efferent/motorisch (st. ontlokt willekeurige reacties aan dwarsgestreepte skeletspieren)

 

2) Autonoom/vegetatief

 ->bezenuwing exocriene klieren, ingewanden, gladde spieren

 ->zonder bewuste controle

 ->functie=bewaren homeostase

Hypothalamus

-veel afferente & efferente verbindingen met CZ
→koppeling tussen CZ, autonome ZS & endocriene systeem (hypofyse)

-Functies:

1) Regeling metabole processen… (autonome ZS)

2) Synthese & secretie van:
→neurohorm. (direct in bloedbaan vrijgesteld)
→hypothalamische horm. (stimuleren of remmen afscheiding hypothalamische horm.)

3) Hormonale & autonome functies regelen (ivm homeostase & voortplanting)

4) Controle fysiologische aspecten (temp., bloeddruk…)

5) Ouderzorg & -binding, slaap, circardiaanse ritmes (biologische klok)

Mesencephalon

=middenhersenen (deel van hersenstam, verbinding met thalamus/diencephalon)

→substantia nigra

→bevat neuronen: verbindingen met andere motorische syst. in hersenen (cerebellum & basale ganglia)

Medulla oblongata

=verlengd ruggenmerg

→stijgende & dalende banen: communicatie tss ruggenmerg & hersenen

→kernen die vitale functies regelen (bloeddruk, spijsvertering & hartritme)

Ruggenmerg

Wortels =vezelbundels (dorsale wortels=afferent, ventrale wortels=efferent)

Witte stof aan buitenkant: bevat uitlopers neuronen

Grijze stof aan binnenkant: bestaat uit hoornen

→2 dorsale hoornen: sensoriële neuronen (bevatten prikkels uit zintuigen)

→2 ventrale hoornen: cellich. van motorneuronen die spieren aansturen (axonen hiervan lopen in wortels uit)

Zenuwknopen

=ganglia

Substantia nigra

~functie bij controle bewegingen (extrapiramidaal systeem)
→taak regulatie basale ganglia

→schade hier=oorzaak ziekte van Parkinson