Młoda Polska

Ramy czasowe

Polska: początek lata 90 XIX

Koniec: 1918 r. (Odzyskanie niepodleglosci)

→ 1894 r. - opublikowanie II serii “Poezji” Przerwy-Tetmajera

→ 1914 r. - wybuch I wojny światowej

Nazwa epoki

→ Okres ten cechuje duża liczba nowych kierunków artystycznych

→ Inne określenia:

• Modernizm - nowoczesność, przeciwstawienie się klasycznym regułom

• Neoromantyzm - powrót do idei romantycznych

• Fin de siecle - “koniec wieku”

• Dekadentyzm - poczucie schyłku cywilizacji

Dekadentyzm

Postawa cechująca się skrajnym pesymizmem, poczuciem schylkowosci, przeświadczenie, że nic nie może uratować ginącego swiata

Sztuka dla sztuki

Sztuka nie musi pełnić funkcji użytkowej, ma przedstawić odczucia artysty, obecność cyganerii artystycznej i filistrow

Chłopomania

Ma źródło w romantycznej fascynacji ludem, chłopi i kultura ludowa przechowują najcenniejsze cechy narodowe, fascynacja pierwotną siłą chłopa

Nietzscheanizm

• Życie największą wartością

• Chrześcijaństwo hamuje rozwój

• Jednostka nie powinna się poświęcać dla społeczeństwa

Szopenhaueryzm

• U podstaw rzeczywistości leży wola

• Wola nie może być zaspokojona, to prowadzi do cierpienia

• Nirwana

• Kontemplacja piękna w sztuce

Nirwana

Ucieczka od życia, wprowadzenie w stan w którym nic się nie czuje oraz nie myśli. Zupełne oderwanie od rzeczywistości

Bergsonizm

• Intuicjonizm

• Pęd życiowy

• Kosmiczna siła przenikająca naturę

Impresjonizm

• Oddanie chwili, ulotnego wrażenia

• Aktualna tematyka

• Duża rola oświetlenia

• Jasne intensywne barwy

Symbolizm

• Operowanie symbolem

• Odrzucanie realizmu

• Baśniowość, nastrój

• Dowolna interpretacja obrazu

Secesja

• Dekoracyjność

• Faliste linie, organiczne kształty

• Wyraźne kontury

• Asymetria

Cechy literatury Młodej Polski

• Dominacja liryki

• Ton pesymistyczny

• Oddziałuje na różne zmysły odbiorcy

• Tematy psychologiczno-obyczajowe, erotyczne, społeczne, narodowe

Artysta - typ bohatera

Przedstawiony jako dekadent, skandalizujący tryb życia, gardzi mieszczaństwem

Dekadent - typ bohatera

Bierny, zniechęcony, przekonany o kryzysie społeczeństwa, ucieczki szuka w hedonizmie

Filister - typ bohatera

Mieszczanin skupiony na zdobywaniu majątku, niezainteresowany sztuką, podwójna moralność

Chłop - typ bohatera

Przywiązany do ziemi, kultywuje obyczaje, religijny, skłonny do awantur

Motyw śmierci

Zainteresowanie nią wynika z postawy dekadenckiej, odczuwanie nastroju przygnębienia i smutku

Motyw wsi

Opozycja wobec miasta, wolna od zepsucia wielkomiejskiego, ludowa moralność

Motyw spraw kraju

Utwory stanowiące rozrachunek z przyczynami narodowych klęsk

Motyw miłości

Ukazywana poprzez jej aspekt biologiczny (popęd, instynkt, pożądanie)

Motyw szatana

Pogrążony w smutku, bierny, bezsilny, przerażony tym, co mimowolnie robi buntownik skrywający swoje prawdziwe oblicze

Motyw natury

Fascynacja krajobrazem

Motyw miasta

Siedlisko zła, rozpusty, bezprawia