Kaarten: De wereld van vwo 4 hoofdstuk 2 | Quizlet

aardbeving

Ontstaat langs plaatgrenzen doordat platen tegen elkaar blijven drukken totdat de spanning te groot wordt en de platen met een schok losschieten.

asthenosfeer

het plastische gedeelte van de aardmantel onder de lithosfeer

Basalt

Snel aan het aardoppervlak, afgekoeld vulkanisch gesteente met heel weinig herkenbare mineralen. Wordt vaak aangetroffen in zeshoekige zuilen

breukgebergte

Een opheffing van de aardkorst langs breuken, boven een opstijgende convectiestroom.

Caldera

Komvormige diepte die ontstaat wanneer, na een explosieve eruptie, de geleegde magmakamer instort. Een caldera kan ook ontstaat doordat de top van de vulkaan door een eruptie is weggeblazen.

chemische verwering

Een gesteente verandert van samenstelling doordat een deel van het gesteente oplost en het andere deel niet.

convectiestroom

De stroming van taai vloeibaar gesteente in de asthenosfeer, die verantwoordelijk is voor de platentektoniek.

convergente plaatgrens

Grens tussen twee naar elkaar toe bewegende platen.

Delta

Sedimentatie aan de monding van een rivier, doordat de rivier meer sediment aanvoert dan dat er foor golfwerking van de zee wordt afgebroken.

diepzeetrog

Een langgerekte diepte in de oceaan, parallel aan de convergente plaatgrens.

divergente plaatgrens

grens tussen twee uit elkaar bewegende platen boven een opstijgende convectiestroom

effusieve eruptie

Relatief rustige uitbarsting die veroorzaakt wordt door relatief vloeibaar magma en weinig gasdruk.

erosie

Het uitschuren van een gesteente door water, wind of ijs met behulp van verweringsmateriaal en het transporteren van verweringsmateriaal.

explosieve eruptie

Heftige uitbarsting die wordt veroorzaakt door taai stroperig magma en een hoge gasdruk.

fysische verwering / mechanische verwering

Een gesteente dat in steeds kleinere stukken gebroken wordt zonder dat dit gesteente van samenstelling verandert.

gebergtevorming

Een convergerende plaatbeweging zorgt voor horizontale en verticale druk op een stuk aardkorst dat vervolgens opgeheven wordt.

geologische tijdschaal

Een samenvatting van de 4,6 miljard jaar durende geschiedenis van de aarde.

gesteentekringloop

De verplaatsing van gesteenten over de aarde, in de vorm van stollingsgesteenten, sedimentgesteenten of metamorf gesteente.

graniet

langzaam, op grote diepte, afgekoeld stollingsgesteente met duidelijk herkenbare mineralen

horsten

Vaak langgerekte stukken aardkorst langs breuken die tussen twee slenken liggen en niet zakken.

hotspot

Ligt boven heet opstijgend gesteente (mantelpluim) met als resultaat een schilvulkaan. Dit kan gewoon midden op een aardplaat zijn.

hydrologische kringloop

Alle verplaatsingen van water over de aarde.

intensiteit

Hoeveelheid schade aan mensen en gebouwen vaststellen door te kijken (zie: schaal van Mercalli).

kalksteen

Sedimentgesteente dat ontstaat doordat losse kalkkorrels aan elkaar plakken of doordat kalk neerslaat uit het water

Leisteen

Een metamorf gesteente dat ontstaat doordat klei of schalie onder invloed van hitte en druk van vorm verandert of rekristalliseert.

lithosfeer

De vaste buitenkant van de aarde (buitenste laag van de aardmantel + aardkorst) die is opgebouwd uit platen die ten opzichte van elkaar bewegen.

magnitude

De sterkte van een aardbeving

marmer

Een metamorf gesteente dat ontstaat doordat kalksteen onder invloed van hitte en druk van vorm verandert of rekristalliseert.

massabewegingen

Bewegingen (vallen, vloeien of glijden) die ontstaan door de invloed van de zwaartekracht op los verweringsmateriaal dat op een helling ligt.

metamorf gesteente

Gesteente dat is ontstaan door verandering in hitte en/of druk, waardoor het gesteente van vorm verandert en rekristalliseert.

midoceanische rug

Een langgerekt gebergte met vulkanen langs de grens van twee divergerende platen op de bodem van de oceaan.

morene

sedimenten die zijn neergelegd door gletsjers

platentektoniek

het bewegen van continenten, de platen, onder invloed van convectiestromen

plooiingsgebergte

Opgeheven, geplooide stukken aardkorst die ontstaan bij een convergerende plaatbeweging.

puinhelling

Een verzameling losse stukken steen die in een gebergte in een vrije val naar beneden zijn gekomen en aan de voet van de berg liggen.

puinwaaier

Een kegelvormige afzetting van grof materiaal dat neergelegd is door een rivier op de grens van een bergachtig gebied en een vlakte doordat de rivier zijn bedding opvult en zich moet verplaatsen.

Pyroklastica

Een verzamelnaam voor al het losse (vloeibare of vaste) materiaal dat door een vulkaan wordt uitgestoten.

rivierstelsel

Een rivier met zijn zijrivieren.

Schaal van Mercalli

Een schaal die het effect van een aardbeving weergeeft door te kijken naar de intensiteit van de schade aan mensen en gebouwen.

de schaal van Richter

Een schaal die de sterkte (magnitude) van een aardbeving aangeeft door de omvang van de trillingen (of de vrijgekomen energie) te meten.

schildvulkaan

Brede vulkanen met een flauwe helling die ontstaan bij een effusieve eruptie.

sedimentatie

Het neerleggen van materiaal door water, wind of ijs.

sedimentgesteente

Gesteente dat ontstaat doordat (verwerings)materiaal wordt neergelegd door water, wind of ijs.

Slenken

Vaak langgerekte stukken aardkorst die langs breuken naar beneden zakken.

stollingsgesteente

Gesteente dat ontstaat door het afkoelen en daardoor stollen van vloeibaar gesteente

stratovulkaan

Een kegelvormige vulkaan met vrij steile hellingen die ontstaat bij een explosieve eruptie.

stroomgebied

Het hele gebied dat wordt ontwaterd door een rivier.

subductie

Wanneer de zwaardere oceanische plaat, door de dalende convectiestroom, onder de lichtere continentale plaat zakt.

transforme plaatgrens

Grens tussen twee platen die in tegengestelde richting langs elkaar bewegen.

Transport

Vervoer van verweringsmateriaal door water, wind of ijs.

tsunami

Enorme vloedgolf die ontstaat doordat een zeebeving de bovenliggende waterkolom verticaal verplaatst.

verwering

Het in stukken breken van een gesteente door exogene processen.

Vulkanisme

Een verzamelnaam voor alle verschijnselen (gas, stoom, stenen, lava, vuur) die te maken hebben met de nabijheid van magma aan het aardoppervlak.

zandsteen

Sedimentgesteente dat ontstaat doordat losse zandkorrels aan elkaar plakken.

Opbouw van de aarde (van binnen naar buiten)

Kern, mantel, aardkorst, atmosfeer

Opbouw van de aardkost en mantel (van binnen naar buiten)

Mesosfeer, asthenosfeer, lithosfeer, aardkorst

Regiem

Totale afvoer van water van een rivier in een jaar