Groepsdynamisch begeleiden - Vocabulaire Flashcards

Vocabulaire flashcards over de belangrijkste begrippen uit de lessen Groepsdynamisch begeleiden en gerelateerde onderwerpen.

Groep

Een sociale eenheid van twee of meer personen die gezamenlijk een doel nastreeft; leden zijn afhankelijk van elkaar, hebben interactie en beïnvloeden elkaar.

Begeleidingsgroep

Een groep cliënten die men begeleidt; kan verwijzen naar leefgroepen, dagbesteding, revalidatiecentra of psychiatrische voorzieningen.

Team

Een klein aantal mensen met complementaire vaardigheden die zich inzetten voor een gemeenschappelijk einddoel; onderling verantwoordelijk en afhankelijk.

Multi-level systeem

Een systeem waarin individuen, teams en organisaties met elkaar verbonden zijn en elkaar beïnvloeden op verschillende niveaus.

Drie actoren in groepsdynamisch werken

Begeleidingsgroep, Team en de Begeleider; deze drie spelers beïnvloeden elkaar voortdurend.

Relationele aspecten

Aspecten die betrekking hebben op de relaties tussen groepsleden en tussen de begeleider en de groep.

Organisatorische aspecten

Aspecten van de organisatie zoals missie, visie en beleidslijnen waarbinnen de groep en het team opereren.

Groepsdynamica

Het wetenschappelijke domein dat het functioneren van groepen bestudeert: gedrag, ontwikkeling, interacties en structuur.

Missie/Visie

De richting van een organisatie: missie geeft het doel, visie de gewenste toekomstige toestand.

Groepsnormen

Regels (expliciet of impliciet) die gedrag en samenwerking sturen binnen een groep.

Fasen van groepsontwikkeling (Tuckman)

Een model met opeenvolgende fasen: Forming, Storming, Norming, Performing en Adjourning die het gedrag en de interactie bepalen.

Forming

De vormingsfase waarin leden elkaar nog niet kennen, onzekerheid heerst en leiderschap duidelijk is.

Storming

Rolverdeling, conflicten en coalitievorming; er ontstaat informele hiërarchie.

Norming

Groepsintegratie met duidelijke afspraken en normen; betrokkenheid groeit.

Performing

Het team functioneert effectief en werkt gericht aan doelen met open communicatie.

Adjourning

De groep valt uit elkaar of verandert van samenstelling; afscheid nemen en erkenning.

Taakgerichtheid

Het centrale thema in groepsdynamisch werken; focus op inhoud, activiteiten en taken.

Sociaal-emotionele gerichtheid

Aandacht voor verbondenheid tussen groepsleden en tussen de groep en de begeleider.

Interactiekanalen

Communicatiemethoden tussen groepsleden; nemen toe met groepsgrootte (meer kanalen bij grotere groepen).

Taakafhankelijkheid

Verband tussen leden in het uitvoeren van taken; vereist coördinatie.

Pesten

Langdurig, intentioneel en machtsannexiemend negatief gedrag dat gericht is op een slachtoffer binnen een groep.

Cyberpesten

Pesten via digitale middelen en sociale media; kan grensoverschrijdend en discreet zijn.

Leider-pester

Pester die initiatief neemt om te pesten en anderen aanzet.

Volger-pester

Pester die actief meedoet aan het pesten wanneer het initiatief is genomen.

Versterker-pester

Pester die niet zelf pest maar aanmoedigt en de groep beïnvloedt.

Verdediger van het slachtoffer

Iemand die opkomt voor het slachtoffer en probeert pesten tegen te gaan.

Buitenstaander

Iemand die toekijkt maar niet actief deelneemt aan het pestgedrag.

Slachtoffer

Degene die gepest wordt; kan lichamelijk, verbaal of sociaal geraakt worden.

Preventieve aanpak van pesten

Pesten voorkomen door een positieve sfeer, toezicht en duidelijke afspraken.

Curatieve aanpak van pest

Reageren op pestgedrag met interventies om het gedrag te stoppen en te veranderen.

Conflictstijlen (Thomas-Kilmann)

Vijf manieren om met conflicten om te gaan: Vermijden, Doordrukken, Toegeven, Compromis, Samenwerken.

Vermijden

Conflictstijl waarbij men de situatie vermijdt; vaak wanneer de zaak niet belangrijk is of emoties hoog zijn.

Doordrukken

Conflictbasis nastreven ten koste van de relatie; snel besluit nodig of machtspositie.

Toegeven

Relatie vooropzetten en eigen doelen aanpassen uit behoefte aan acceptatie.

Compromis sluiten

Beide partijen geven delen van hun doel op om tot een gedeeltelijke oplossing te komen.

Samenwerken

Gezamenlijk streven naar win-win; zowel belangen als relatie zijn belangrijk.

Interventies bij conflicten

Strategieën zoals grenzen aangeven, time-out, erkenning geven en perspectief verduidelijken.

Roos van Leary

Model voor interpersoonlijke communicatie met gedrag langs interactieassen; helpt relatie-dynamiek te begrijpen.

Symmetrische reactie

Een gelijke of overeenkomstige reactie op het gedrag van de ander.

Complementaire reactie

Een aanvullende of tegenstelde reactie op het gedrag van de ander.

Omgekeerde interventie

Interventie waarbij de rollen of posities in het conflict worden omgedraaid.

Drie P’s (internet in hulpverlening)

Protection, Provision, Participation: respectievelijk beschermende, ontwikkelende en participatieve functies.

Protectie

Beschermende functie: veilig gebruik van sociale media en bescherming van privéleven/werk.

Provision

Ontwikkelende functie: digitale vaardigheden aanleren en e-inclusie bevorderen.

Participation

Participatieve functie: cliënten inspraak geven in het traject en participatie stimuleren.

Operationele vaardigheden

Basisvaardigheden: toestellen en software kunnen bedienen (bv. een profiel aanmaken).

Informatieve vaardigheden

Zoeken, selecteren en verwerken van informatie op internet.

Strategische vaardigheden

Vermogen om gericht informatie te zoeken die relevant is voor het eigen leven en doelstellingen.

Digitale kloof

Verscheidenheid in digitaal gebruik; factoren zoals opleiding, netwerk en inkomen beïnvloeden participatie.

Participatie bevorderen

Cliënten meer inspraak geven en digitale middelen gebruiken om betrokken te blijven.

Open communicatie

Duidelijke en eerlijke uitwisseling die spanning verlaagt en begrip vergroot.

Emancipatorische hulp

Hulp waarbij cliënt en context betrokken worden; empowerment en echte inspraak staan centraal.

Hulp op maat

Gepersonaliseerde hulp afgestemd op noden van de cliënt; snelle procedures en flexibiliteit.

Nabijheid en afstand

Balans tussen nabijheid en afstand in de relatie; grenzen volgen per cliënt.

Humor in zorg

Humor als instrument om zorgrelatie te versterken en crisis minder intens te maken.

Positieve verbondenheid

Interacties die wederzijds invloed hebben en de effectiviteit van begeleiding verhogen.