ARALING PANLIPUNAN

10-SUNSTONE

Kontemporaryo

Con- kasama sa

Tempus at Tempur- panahon/kasalukuyang panahon o malapit na nakaraan.

Isyu

Isang paksang pinagtatalunan o tinatalakay ng mainitan o isang bagay na nagdudulot ng pagkabahala.

Lipunan

Tumutukoy sa mga taong sama-samang naninirahan sa isang organisadong komunidad na may iisang batas, tradisyon, at pag papahalaga.

Emile durkheim

Ang lipunan ay isang buhay na organismo kung saan nagaganap ang mga pangyayari at gawain. Ito ay patuloy na kumikilos at nagbabago.

Karl marx

Ang lipunan ay kakikitaan ng tunggalian ng kapangyarihan ito ay nabubuo dahil sa mga limitadong pinagkukunang yaman upang matugunan ang kanilang pangngailangan.

Elemento ng istrukturang panlipunan

Institusyon

Social groups

Status

Gampanin

Charles cooley

Ang lipunan ay binubuo ng tao na may mag kakawing na ugnayan at tungkulin. Nuunawaan at higit na naki-kilala ng tao ang kaniyang sarili sa pamamagitan ng pakikisalamuha sa iba pang miyembro ng lipunan.

Institusyon

Ay organisadong sistema na ugnayan sa isang lipunan.

Social group

Tumutukoy sa dalawa o higit pang taong may magkakatulad na katangian na nag-kakaroon ng ugnayan sa bawat isa at bumubuo ng isang ugnayang panlipunan.

Status

Tumutukoy sa posisyong kinabibilangan ng isang indibidwal sa lipunan.

Dalawang uri ng status

Ascribed status

Achieved status

Gampanin

Tumutukoy ang mga ito sa mga karapatan, obligasyon, at mga inaasahan ng lipunan na kaakibat ng posisyon ng indibidwal.

Kultura

Ay isang kumplikadong sistema ng ugnayan na nagbibigay-kahulugan sa paraan ng pamumuhay ng isang grupong panlipunan o isang lipunan sa kabuuan.

Mooney 2011

Ang kultura ay tumutukoy sa kahulugan at paraan ng pamumuhay na naglalarawan ng isang lipunan.

Dalawang uri ng kultura

Materyal- gusali, likhang sining, kagamitan at iba pa.

Hindi materyal- batas, gawi, ideya, paniniwala, at norms.

4 na elemento ng kultura

Paniniwala (beliefs)

Pagpapahalaga (values)

Norms

Simbolo (symbols)

Paniniwala (Beliefs)

Tumutukoy ito sa mga kahulugan at paliwanag tungkol sa paniniwalaan at tinatanggap na totoo.

Pagpapahalaga (values)

Batayan ito kung ano ang tama at mali, maganda at kung ano ang nararapat at hindi nararapat.

Norms

Tumutukoy ito sa mga asal, kilos, o gawi na binuo at nagsisilbing pamantayan.

Simbolo (symbols)

Ay ang paglalapat ng kahulugan sa isang bagay ng mga taong gumagamit dito.

Solid waste

Tumutukoy sa mga basurang nagmula sa mga tahanan at komersyal na establisimyento.

Mga basura na nakikita sa paligid, mga basura na nag mula sa sektor ng agrikultura at iba pang basurang hindi na kakalason.

Kagubatan

Mabilis at patuloy na pagliit ng forest corer sa 17 milyong ektarya noong 1934 ay naging 6.43 milyong ektarya noong 2003.

Yamang tubig

Pagbaba ng kabuuang timbang ng mga nahuhuling isda sa 3 kilo bawat araw mula sa ating 10 kilo.

Yamang lupa

Pagkasira ng halos 50% ng matabang lupain sa muling sampung taon.

Deforestation

Tumutukoy sa matagalan o permanenteng pagkasira ng kagubatan dulot ng iba’t ibang gawain ng tao o ng mga natural na kalamidad.

Dahilan ng deforestation sa pilipinas

Illegal logging

Migration

Mabilis na pagtaas ng populasyon

Fuel wood harvesting

Illegal na pagmimina

Climate change

Tumutukoy sa isang natural na pangyayari o kaya ay maari ding napapabilis o napapalala dulot ng gawain ng tao.

Dahilan ng climate change

Patuloy na pag-init ng daigdig o global warming dahil sa mataas na antas ng konsentrasyon ng cartoon dioxide na naiipon sa atmosphere.

Epekto ng climate change

Madalas at matagalang kaso ng el nino at la nina

Pagkakaroon ng malalakas na bagyo

Malawakang pagbaha

Pagguho ng lupa

Tagtuyot at forest fire

Mga kontemporaryong isyu

Solid waste

Deforestation

Climate change

Global warming

Disaster management

Ito ay tumutukoy sa iba’t ibang gawain na dinisenyo upang mapanatili ang kaayusan sa panahon ng sakuna, kalamidad, at hazard.

Hazard

Tumutukoy sa mga banta na maaring dulot ng kalikasan o gawa ng tao.

Dalawang uri ng hazard

Anthropogenic hazard

Natural hazard

Anthropogenic hazard

Ito ay tumutukoy sa mga hazard na bunga ng mga gawain ng tao.

Natural hazard

Ito ay tumutukoy sa mga hazard na dulot ng kalikasan.

Disaster

Ito ay tumutukoy sa mga pangyayari na ang nag dudulot ng panganib at pinsala sa tao, kapaligiran at mga gawaing pang ekonomiya.

Vulnerability

Tumutukoy ito sa tao, lugar at imprastraktura na may mataas na posibilidad na maapektuhan ng mga hazard.

Risk

Ito ay tumutukoy sa inaasahang pinsala sa tao, ari-arian, at buhay dulot ng pagtama ng isang kalamidad.

Philippine disaster risk reduction and management framework

PDRRMF

Community-based disaster risk management approach

CBDRMA

National disaster risk reduction and management council

NDRRMC

Community-based disaster risk management approach

Ito ay isang pamamaraan kung saan ang mga pamayanang may banta ng hazard at kalamidad ay aktibong nakikiahok sa pag tukoy, pagsuri, at pagtugon, pag subaybay at pagtataya ng mga risks na maari nilang maranasan.

Bottom-up approach

Nagsisimula sa mga mamamayan at iba pang sektor ng lipunan ang mga hakbang sa pagtukoy, pag-aanalisa, at paglutas sa mga suliranin at hamong pangkapaligiran na nararanasan sa kanilang pamayanan.

Top-down approach

Tumutukoy sa sitwasyon kung saan lahat ng gawain hanggang sa pagtugon sa panahon ng kalamidad ay inaasa sa mas nakatataas na tanggapan o ahensya ng pamahalaan.

Apat na yugto

Disaster prevention and mitigation

Disaster preparedness

Disaster response

Disaster rehabilitation and recovery

Disaster prevention and mitigation

Tinataya ang mga hazard at kakayahan ng pamayanan sa pagharap sa iba’t ibang suliraning pangkapaligiran.

4 types of assessment

Hazard assessment

Vulnerability assessment

Capacity assessment

Risk assessment

Hazard assessment

Tumutukoy sa pagsusuri sa lawak, sakop, at pinsala na maaaring danasin ng isang lugar.

Vulnerability assessment

Tinataya ang kahinaan o kakulangan ng isang tahanan o komunidad na harapin o bumangon mula sa pinsalang dulot ng hazard.

Capacity assessment

Sinusuri ang kapasidad ng komunidad na harapin ang anumang hazard.

Risk assessment

Tumutukoy sa mga hakbang na dapat gawin bago ang pagtama ng sakuna, kalamidad at hazard na may layuning maiwasan ang malawakang pinsala sa tao at kalikasan.

Dalawang uri ng mitigation

Structural mitigation

Non-structural mitigation

Structural mitigation

Tumutukoy sa mga paghahandang ginagawa sa pisikal na kaayusan ng isang komunidad upang ito ay maging matatag sa panahon ng pagtamo ng hazard.

Non-structural mitigation

Tumutukoy sa mga ginagawang plano at paghahanda ng pamahalaan upang maging ligtas ang komunidad sa panahon ng pagtama ng hazard.

Disaster preparedness

Ito ay tumutukoy sa mga hakbang o dapat gawin bago at sa panahon ng pagtama ng kalamidad, sakuna o hazard.

Tatlong pangunahing layunin ng disaster preparedness

To inform

To advise

To instruct

To inform

Magbigay ng kaalaman tungkol sa mga hazard, risk, capability, at pisikal na katangian ng komunindad.

To advise

Magbigay ng impormasyon tungkol sa mga gawain para sa proteksyon, paghahanda, at pag-iwas sa mga sakuna.

To instruct

Magbigay ng hakbang na dapat gawin, mga ligtas na lugar na dapat puntahan, mga opisyales na dapat hingan ng tulong sa oras ng sakuna, kalamidad, at hazard.

Iba’t ibang paraan sa pagbibigay ng paalala o babala

Barangay assembly

Pamamahagi ng flyers

Pagdikit ng poster o billboard

Mga patalastas sa telebisyon, radyo, at pahayagan

Disaster response

Dito tinataya kung gaano kalawak ang pinsalang dulot ng isang kalamidad.

Tatlong uri ng pagtataya sa disaster response

Needs assessment

Damage assessment

Loss assessment

Disaster rehabilitation and recovery

Ito ay nakatuon sa pagsasaayos ng mga nasirang pasilidad at istraktura at mga naantalang pangunahing serbisyo upang manumbalik sa dating kaayusan at normal na daloy ang pamumuhay ng isang nagalantang komunindad.