Studied by 20 peopleWat is het fenotype?
Het uiterlijk (de zichtbare eigenschappen) van een organisme
Uit hoeveel eigenschappen je Fenotype?
Uit duizenden eigenschappen
Van wie heb je die eigenschappen geërfd?
Van je ouders
Waar ligt het informatie voor je erfelijke eigenschappen?
In het DNA in de celkern
Wat zijn chromosomen?
langgerekte dunne draden die in een celkern in een wirwar door elkaar liggen
Met wat kunt u chromosomen zien?
Een microscoop
Wat bestaan chromosomen een groot deel uit?
de stof DNA
Wat bevat DNA?
De informatie voor al je erfelijke eigenschappen
Wat is DNA uit opgebouwd?
4 verschillende bouwstenen
Noem de 4 verschillende bouwstenen op
C,G,A en T
Welke bouwsteen ligt met welke bouwsteen?
C en G liggen steeds tegenover elkaar A en T liggen steeds tegenover elkaar
Hoe onstaat er een code met de informatie voor een erfelijke eigenschap?
Wanneer de 4 vier bouwstenen van het DNA in een bepaald volgorde staan
Wat is het Genotype?
De complete informatie voor al je erfelijke eigenschappen die in het DNA in de chromosomen in een enkele celkern
Hoeveel chromosomen bevat een mens?
46 chromosomen
Hoe komen chromosomen voor?
in paren
Wat bevatten deze paren en zijn ze gelijk?
de informatie voor dezelfde erfelijke eigenschappen en ze zijn aan elkaar gelijk
Hoeveel paren chromosomen heeft de mens?
23 paren
Wat zijn lichaamscellen?
cellen waaruit het lichaam van een mens is opgebouwd
Wat heeft elke soort organisme in de kernen van de lichaamscellen?
Een vast aantal chromosomen
Met wat kun je het genotype bepalen?
(niet allemaal) eigenschappen
Hoe komt het Fenotype tot stand?
door het genotype en door invloeden uit het milieu
Waardoor kan het fenotype allerlei veranderen zonder dat het genotype verandert ?
door allerlei oorzaken
Wat kun je de oorzaken van deze verandering samenvatten als?
invloeden uit het milieu
Wat is een gen?
een deel van een chromosoom dat de informatie bevat voor één erfelijke eigenschap
Wat bevat elke chromosoom?
Veel genen
Wat is het geheel van genen dat in een celkern aanwezig is?
Het genotype
Hoe komen genen in lichaamscellen voor?
in paren
Wat is een allel?
Een enkelvoudig gen van een genenpaar
Wat noemen we een genenpaar?
allelenpaar
Wat bevat een allelenpaar?
de informatie voor een erfelijke eigenschap
Wat zijn geslachtscellen?
eicellen en zaadcellen
Waarin komen geslachtscellen in voor?
Chromosomen
Hoe komen geslachtscellen in chromosomen voor?
niet in paren,maar enkelvoudig
Dus hoeveel chromosomen bevat een geslachtscel van een mens?
geen 46 chromosomen, maar slechts 23
Wat gebeurt er bij bevruchting met de van de zaadcel en eicel?
ze versmelten
Hoeveel chromosomen bevat de zaadcellen van de vader?
23
Hoeveel chromosomen bevat de eicellen van de moeder?
23
Wat is afkomstig van de vader en moeder in een chromosomenpaar
in de chromosomenpaar komt één van de moeder en één van de vader
Wat maakt gebruik van deze informatie?
DNA-verwantschaptest
Wat gebeurt er als de chromosomen van de zaadcel en eicel bij elkaar komen?
Dan bevat de bevruchte eicel weer chromosomenparen en allelenparen
Wanneer komt het genotype van een organisme tot stand?
op het moment van bevruchting
Wat is een celdeling?
Dit is wanneer een moedercel deelt zich in tweeën en vormt zo 2 dochtercellen
Wat is een moedercel?
een cel, die dochtercellen kan vormen door celdeling.
Wat zijn dochtercellen?
Wanneer een cel deelt worden beide resulterende cellen dochtercellen genoemd.
Wat bevatten de kenmerken van de dochtercellen ?
Dezelfde informatie voor erfelijke eigenschappen als de moedercel
Wanneer gaat een gen aan of uit staan?
Het verschil per cel en hangt samen met de functie van de cel
Staan de genen bij levercellen aan of uit?
aan, de genen zorgen ervoor dat er gal wordt geproduceerd
Staan de genen die de hoofdhaar vormen aan of uit?
uit
Wat gebeurt er als een gen aan staat?
Het kan een klein beetje tot erg actief zijn
Wat bevat de DNA volgorde van een Gen?
De code voor het maken van een specifiek eiwit
Wat bevat de gen in een spiercel?
De code voor het maken van een spiereiwit
Wat is het spiereiwit een deel van?
Het fenotype
Wat is de haarvorm een eigenschap van?
een erfelijke eigenschap
Noem varianten van het gen met informatie voor de haarvorm?
Er zijn allelen met informatie voor steil haar en allelen voor krulhaar etc
Wanneer zijn de twee allelen voor haarvorm ongelijk?
Het is wanneer het allelenpaar voor de haarvorm bestaat uit één allel voor steil haar en één voor krullend haar
Wat bevat een geslachtscel van elke allelenpaar?
slechts één allel
Wat gebeurt er tijdens een speciale celdeling over hoe uit een lichaamscel geslachtscellen ontstaan?
Tijdens deze celdeling komt van elk chromosomenpaar uit de lichaamscel een chromosoom terecht in de geslachtscel
Wat gebeurt er bij een geslachtelijke voortplanting?
Er ontstaat een nieuwe organisme door het versmelten van twee geslachtscellen
Wat ontstaat bij een geslachtelijke voortplanting?
Een variatie in de genotypen van de nakomelingen
Wat is afhankelijk wat voor genotype de geslachtscellen hebben?
Het toeval
Wat is het gevolg van een geslachtelijke voortplanting?
De nakomeling zal een ander genotype dan de ouders hebben
Wat gebeurt er bij een ongeslachtelijke voortplanting?
Het is wanneer geen geslachtscellen versmelten
Wat is een twee-eiige tweeling?
Deze tweeling is ontstaan uit 2 bevruchte eicellen
Wat is een één-eiige tweeling?
Een tweeling ontstaan uit één bevruchte eicel (twee klompjes cellen ontstaan door het losraken van het bevruchte eicel)
Wat is een mutatie?
Een plotselinge verandering van het genotype
Wat is bij de mutatie één of meer gemuteerd?
allelen
Waar kunnen mutaties plaatsvinden?
in elke cel
Wat gebeurt er als een gemuteerd allel voorkomt in een geslachtscel?
De mutatie kan een grote uitwerking krijgen
Wat gebeurt er met de nakomeling als de gemuteerde allel terecht in de bevruchte eicel komt?
het heeft in elke lichaamscel het gemuteerde allel
Wat is een mutant?
Een organisme waarbij een mutatie zichtbaar is in het fenotype
Noem een voorbeeld van een mutant
een albino
Wat gebeurt er bij een albino?
Bij een albino is het lichaam niet in staat pigment te vormen,waardoor de ogen rood zijn en het organisme erg bleek is
Wat is een mutageen?
Het is een chemische stof of elektromagnetische straling die het DNA beschadigd
Voorbeelden van mutagene invloeden
asbeststof uv-straling sigarettenrook röntgen- en radioactieve straling
Hoe komt mutagene straling vrij?
Röntgenapparatuur, kerncentrales en atoombommen
Hoe ontstaat een gezwel of tumor?
Wanneer cellen zich snel en ongeremd delen
Welke gezwellen worden goedaardig genoemd?
Gezwellen die groeien langzaam en verstoren de bouw van de weefsels niet
Wat ontstaat er bij kanker ergens in het lichaam?
een kwaadaardige gezwel
Hoe wordt kanker veroorzaakt?
Door bepaalde mutaties in genen die betrokken zijn be het regelen van de celdeling
Waar sterven de meeste kankerpatiënten aan?
uitzaaiing(metastase)
Is het gezwel van kanker dodelijk?
Nee, het kan operatief worden weggehaald
Het ontstaan van kanker (schematisch)
Bij één cel zijn mutaties opgetreden waardoor de cel een kankercel wordt.
De kankercel deelt zich ongeremd
Er is geen gezwel ontstaan, waarbij de bouw van weefsels is verstoord.
er vindt uitzaaiing plaats: cellen van het gezwel komen in het bloed of in de lymfe terecht
Wat is evolutie?
De ontwikkeling van het leven op aarde,waarbij soorten ontstaan,veranderen en/of verdwijnen
Wanneer was de evolutietheorie ontwikkeld?
18e eeuw
Door wie is het evolutietheorie vooral ontwikkeld door?
Charles Darwin
Wat gaat het evolutietheorie vanuit?
Varianten in genotype , natuurlijke selectie en het ontstaan van nieuwe soorten
Wat betekent 'variatie in genotypen' ?
Nieuwe genotypen ontstaan
Wat is het verschijnsel natuurlijke selectie?
Verschijnsel dat individuen met een beter aan het milieu aangepast genotype een grotere overlevingskans en voortplantingskans hebben en daardoor meer in de populatie zullen voorkomen dan andere.
Door wie wordt het bepaald als een dier goed of minder goed aanpassen aan het milieu?
door het genotype
Wat heeft een dier als het goed aanpast aan het milieu?
Ze hebben een grote overlevingskans
Wat leidt tot een kleinere overlevingskans voor mutanten?
Als mutaties tot uiting komen in het fenotype
Wat is belangrijk bij de overlevingskansen van een soort?
Veel verschillende genotypen en fenotypen
Door wat kunnen op den duur verschillende soorten ontstaan?
Door isolatie
Wanneer zijn organismen van de twee vormen niet meer in staat?
Na verloop van lange tijd
Ontstaan van nieuwe soort (schematisch) VB:beren
Beren van een soort leven in een bepaald gebied
Het gebied wordt door water in twee delen gesplitst. De beren kunnen niet meer bij elkaar komen
De milieus aan beide kanten van het water verschillen steeds meer van elkaar. Beide groepen beren vertonen aanpassingen aan hun eigen gebied. Hierdoor ontstaan twee nieuwe vormen van deze berensoort.
Na verloop van lange tijd zijn er twee verschillende soorten ontstaan. De twee soorten beren kunnen samen geen vruchtbare nakomelingen krijgen.
Wat zijn fossielen?
Versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten
Hoe kunnen fossielen ontstaan?
Als resten van organismen niet wegrotten en vergaan
Wat zijn sedimenten?
Afzettingslagen van bijvoorbeeld : zand- of kleine deeltjes
Wat gebeurt er als fossielen worden bedekt met sedimenten?
Bacteriën en schimmels krijgen niet de tijd om de resten helemaal af te breken
Welke delen van organisme vergaan te snel om te fossiliseren?
zachte delen
Note
Flashcard