maatschappijleer p2

yas

pluriforme samenleving

Een samenleving waarin veel verschillen tussen mensen bestaan in levensstijl, godsdienst en andere cultuurkenmerken. 

Cultuur 

Alle waarden, normen, gewoonten en andere aangeleerde cultuurkenmerken die mensen binnen een groep of samenleving met elkaar gemeen hebben en als vanzelfsprekend beschouwen.  

Cultuurkenmerk 

Een eigenschap of gedraging die voortkomt uit de cultuur van mensen zoals waarden, normen en gewoonten. 

Socialisatiefunctie van cultuur 

Het proces waardoor de cultuur van de groep waar iemand bij hoort een deel van zijn persoonlijkheid bepaalt.  

Gemeenschappelijk referentiekader 

Alles wat mensen gezamenlijk bezitten aan kennis, ervaringen, normen, waarden en gewoonten. 

Gedragsregulering

Sturing van het gedrag van mensen zodat het geordend en voorspelbaar verloopt.  

Dominante cultuur 

Alle waarden, normen en gewoonten en andere cultuurkenmerken die de meerderheid van de bevolking met elkaar deelt en als vanzelfsprekend beschouwt. 

Subcultuur 

Een cultuur waarin sommige waarden, normen, gewoonten en andere cultuurkenmerken afwijken van de dominante cultuur.  

Culturele diversiteit 

Het naast elkaar bestaan van veel verschillende subculturen en levensstijlen.  

Gender 

Culturele verschillen tussen mannen en vrouwen. 

Rolpatronen 

Algemene verwachtingen en opvattingen over hoe iemand zich hoort te gedragen.  

Etnische subcultuur 

Cultuur van een groep mensen die zich onderling verbonden voelt door hun land van herkomst en de daarbij horende waarden, normen, gewoonten en andere cultuurkenmerken.  

Tegencultuur 

Cultuur van groepen die zich verzetten tegen (delen van) de dominante cultuur en die willen veranderen. 

Sociale cohesie 

De mate waarin mensen zich verbonden voelen met elkaar.  

Wij-zij-denken 

Patroon waarbij de ene groep tegenover de andere staat en zichzelf doorgaans als ‘beter’ ziet. 

Categoriseren 

De wereld indelen in hokjes waarin mensen, voorwerpen of situaties automatisch een plaats krijgen

Stereotype 

Een overdreven, vaststaand beeld van een groep mensen dat aan alle leden hetzelfde kenmerk of dezelfde kenmerken toeschrijft.  

Vooroordeel 

Een oordeel over iemand of een groep mensen dat niet gebaseerd is op feiten.  

Discriminatie 

Het ongelijk behandelen van individuen of groepen op grond van kenmerken die in de gegeven situatie niet van belang zijn.

Racisme 

Het doen van kwetsende en vernederende uitspraken over of discriminatie van mensen op basis van huidskleur of afkomst. 

Institutioneel racisme 

Ongelijke behandeling op grond van huidskleur en afkomst vastgelegd in regels en procedures van organisaties en in ongeschreven regels, tradities en gewoonten

Xenofobie 

Angst voor en afkeer van het vreemde.

Polarisatie  

Proces waarbij de tegenstellingen tussen groepen sterker worden waardoor ze steeds meer tegenover elkaar komen te staan.  

Inclusieve samenleving 

Een samenleving waarin iedereen ongeacht afkomst, geloof, geslacht, geaardheid of handicap mee mag en kan doen.

Migreren 

Verhuizen naar een ander land. 

Gastarbeiders 

Mensen die tijdelijk naar een ander land verhuizen om daar arbeid te verrichten.

Restrictief toelatingsbeleid 

Beleid waarbij strenge voorwaarden worden gesteld aan het toelaten van migranten. 

Vluchteling 

Iemand die zijn woonplaats of land moet verlaten vanwege oorlogsgeweld of omdat hij gevaar loopt vervolgd te worden vanwege geloof, politieke overtuiging of seksuele geaardheid.   

Asielzoeker 

Iemand die asiel aanvraagt.  

Arbeidsmigrant 

Iemand die verhuist naar een ander land om daar te gaan werken. 

Kennismigrant 

Iemand die verhuist naar een ander land omdat daar grote behoefte is aan zijn kennis. 

Volgmigratie 

Migratie als gevolg van gezinshereniging en gezinsvorming. 

Illegalen 

Mensen die geen wettige toestemming hebben om in een land te wonen en te werken.  

Verzorgingsstaat

Een staat waarin de overheid zich actief bemoeit met de welvaart en het welzijn van haar inwoners.

Welvaart

De mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoeften te vervullen.

Welzijn

De mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.

Solidariteit

De bereidheid van een groep of samenleving om risico’s met elkaar te delen.

Collectief belang

Gemeenschappelijk belang

Sociale grondrechten

Grondrechten ter bevordering van het welzijn waarvoor een actief optreden van de overheid vereist is.

Maatschappelijk middenveld

Organisaties die tussen de overheid en de individuele burger in staan en die verschillende groepen vertegenwoordigen.

Particulier initiatief

Organisaties die opgezet worden door burgers.

Sociale partners

De werknemers- en werkgeversorganisaties.

Collectieve arbeidsovereenkomst

Een overeenkomst tussen werkgevers en werknemers uit een bedrijfstak over de arbeidsvoorwaarden.

Poldermodel

Nederlandse democratische cultuur waarbij overheid, vakbonden en werkgevers bereid zijn compromissen te sluiten en met elkaar te overleggen.

Liberale verzorgingsstaat

Systeem met beperkte rol van de overheid, relatief weinig sociale voorzieningen, lage belastingen en premies en nadruk op vrijheid en eigen verantwoordelijkheid.

Sociaaldemocratische verzorgingsstaat

Systeem met actieve rol van de overheid, relatief veel sociale voorzieningen, hoge belastingen en premies en nadruk op gelijkheid.

Corporatistische verzorgingsstaat

Systeem met aanvullende rol van de overheid, relatief veel invloed van het maatschappelijke middenveld en nadruk op samenwerking en het gezin.

Socialisatie 

Het proces waarbij mensen bewust en onbewust de waarden, normen en andere cultuurkenmerken aanleren van de groep of groepen waar ze bijhoren.   

Socialiserende instituties 

Groepen en organisaties die specifieke waarden, normen en gewoonten overdragen.

Sociale controle 

De manier waarop mensen anderen stimuleren of dwingen zich aan de geldende normen te houden.  

Sanctie 

Maatregel om gedrag te stimuleren of af te keuren.  

Internalisatie 

Het proces waarbij mensen zich waarden, normen en gewoonten eigen maken en zich automatisch gaan gedragen zoals hun omgeving van hen verwacht.

Persoonlijke identiteit 

Het beeld dat iemand van zichzelf heeft.  

Sociale identiteit 

Het deel van het zelfbeeld dat is afgeleid van de groepen en culturen waarmee iemand zich verbonden voelt.  

Cultuurrelativisme 

Visie waarin culturen gelijkwaardig aan elkaar zijn en waarin je het gedrag van de leden van een cultuurgroep alleen beoordeelt naar de maatstaven van die cultuur.   

Cultuuruniversalisme 

Visie waarin je uitgaat van universele waarden die voor iedereen op de wereld gelden en het gedrag van de leden van een cultuurgroep daaraan afmeet.   

Etnocentrisme 

Manier van kijken waarbij de eigen groep wordt gezien als middelpunt van alles en alle andere daaraan afmeet.