De huid

hyperthermie

te hoge lichaamstemperatuur

hypothermie

te lage lichaamstemperatuur

pilo erectie

het rechtop staan vd haartjes

cutis

huid

subcutis

onderhuids bindweefsel

epidermis

opperhuid opgebouwd uit epitheelweefsel

dermis

lederhuid, opgebouwd uit bindweefsel

capillairen

haarvaatjes

transpiratie/perspiratie

zweten

granula

korrel

naevus

vlek

naevus maternus

moedervlek

de huid als orgaan

• grootste orgaan vh menselijk lichaam

• maakt 1/6de v totale lichaamsgewicht uit

• verschillende weefsels

• eigen functie waaraan bouw is aangepast

opbouw huid

• epidermis = uitwendige epitheel

• dermis = bindweefsel

• hypodermis/subcutis = losmazig bindweefsel vd onderhuidse laag: scheiden v dieper gelegen weefsels of organen

  • meestal niet als onderdeel vd huid beschouwd, maar via bloedvaten, zenuwen en bindweefselvezels nauw met dermis vervlochten

• accesoire structuren: haren, nagels, klieren

epidermis

= opperhuid

bestaat uit meerlagig verhoornend plaveiselepitheel

• stratum basale = onderste cellaag

• stratum spinosum = stekelcellenlaag

• stratum granulosum = korrellaag

• stratum lucidum = heldere laag

• stratum corneum = hoornlaag

stratum basale

= germinatieve laag: cellen in laag zijn levende cellen die kunnen delen: nieuw gevormde cellen schuiven naar opp vh epidermis en platten hierbij af en verhoornen == huid na 28dagen volledig vervangen

• onderste cellaag

• cuboïdale cellen

• melanocyten

• ongedifferentieerde stamcellen die voortduren delen en zo nieuwe epitheelcellen vormen

melanocyten

cellen die in staat zijn om melanine aan te maken

= pigment dat bescherming biedt tegen werking vh zonlicht

bevindt zich in het stratum basale

stratum spinosum

= stekelcellenlaag

• via uitsteeksels in verbinding met naburige cellen

• celdeling enkel voorkomen bij beschadiging vd huid

stratum lucidum

= heldere laag

• afgeplatte cellen

• bevatten kleurloze voorstadium van keratine

stratum corneum

= hoornlaag

• meest opp laag

• bestaat uit: platte, dode cellen die veel keratine bevatten

• afgestorven cellen slijten af door aanraking, druk, wrijving

basaalmembraan

vormt dunne laag die scheiding geeft tussen het epidermis en de dermis

epidermis

1. stratum corneum

2. stratum lucidum

3. stratum granulosum

4. stratum spinosum

5. stratum basale

dermis

= lederhuid

bouwstoffen/eigenschappen:

• dermale papillen

• bindweefsel

• capillairen

• tast- en drukzintuigen

dermale papillen

= uitstulpingen waarmee de dermis verankerd is in de epidermis == epidermis krijgt golvend patroon hierdoor

dermale papillen bevatten:

• bloedvaten: aanvoer v voedingsstoffen en zuurstof naa cellen vd germinatieve laag en afvoer v afvalstoffen uit de germinatieve laag naar het bloed

• zenuwen

• tastzintuigen

bindweefsel vh dermis

bevat:

• fibroblasten

• fibrocyten

• collagene en elastische vezels in grondsubstantie van water me mucopolysacchariden

capillairen en tast- en drukzintuigen

in de dermis

• verzorgd door gespecialiseerde zenuwuiteinden die vrij kunnen zijn, maar ook in gespecialiseerd en ingekapseld in bindweefselcellen of steuncellen vh zenuwweefsel

  • verschillende zenuwuiteinden of receptoren hebben elk eigen functie, specialiteiten en lokalisatie

(bv: lichaampjes van meisner, krause, ruffini, vater paccini)

beweging van structuren in de huid

een aantal structuren zijn in de epidermis ontstaan maar bevinden zich uiteindelijk in de dermis of in subcutis

bv: haren, talgklieren, zweetklieren, geurklieren

haren en de structuren errond: locatie

haarzakje, talgklieren, musculus erector pilorum bevinden grotendeels in dermis

— op plaats waar haartje zich bevindt, stulpt epidermis ver naar binnen en vormt haarzakje of haarfollikel

haarfollikel structuren

• wand vd haarfollikel: ±halfweg  zit talgklier

• haarbulbus = verdikte bodem vd haarfollikel: vindt mitose plaats = haar greoit

  • haarcellen verhoornen en sterven af bij groei

haarwortel

= deel vh haar dat in de huid bevindt

haarschacht

= deel vh haar dat zichtbaar is

haarpapil

= kleine instulping onderaan de haarbulbus

• bevat haarvaatjes of capilairen die de haarbulbus voeden

beweging haar

klein spiertje begint vd haarwortel naar schuin boven de bovenrand vh dermis

= samentrekking = haar gaat rechtopstaan + haarfollikel komt iets naar boven liggen = kippenvel

1. epidermis

2. dermis

3. haarspiertje = musculus arrector pili

4. talgklier

5. haarpapil

6. capillair

7. haar

8. bindweefselschede

talgklier

= olieklieren = acinaire klieren die talg produceren

• meeste talgklieren monden uit in de haarfollikel — enkel plaatsen waar geen haren zijn, monden uit rechtstreeks op huidopp

• houdt haren soepel en gaat uitdrogen vd huid tegen

zweetklieren

• tubulair gewonden klieren

• ontstaan uit epidermis

• onvertakt buisje:

  • ene uiteinde is opgerold onder de dermis

  • andere uiteinde aan opp vd hoornlaag uitmond

• omgeven door dunne laag glad spierweefsel: trekt samen om zweet naar huidopp te duwen

  • uitscheiden zweet = transpiratie / perspiratie

geur- of reukklieren

(lijkt op zweetklieren)

= apocriene zweetklieren

• voorkomen: voornamelijk behaarde delen vd huid

• scheiden producten af in haarfollikels

• ontwikkelen tijdens pubertijd

• reukstoffen die klieren produceren zijn specifiek voor persoon

• uitscheiding geurstoffen is hormonaal geregeld

subcutis

onder huid bevindt laag bindweefsel die niet tot huid behoord maar wel onlosmakelijk mee verbonden is

• bestaat uit losmazig bindweefsel =bindweefsel met relatief weinig collagene en elastische vezels == weefsel sterk vervormbaar

• effect/functie: huid op veel plaatsen goed verschuifbaar tov structuren er onder

  • wnr subcutis doorkruist door collagene vezels die vd dermis naar fascia van onderliggende spieren lopen, kan huid niet verschoven worden

• bevat

  • veel vetcellen = onderhuids vetweefsel (warmte-isolator + stootkussen)

  • zenuwen

  • bloedvaten

  • lymfevaten

  • huidsensoren

functie vd huid

• bedekking en bescherming vh lichaam

• regulatie vd lichaamstemperatuur

• huid = zintuigorgaan

• productie van vitamine D

• kleur vd huid

functie vd huid: bedekken en beschermen vh lichaam

• mechanisch geweld

• chemische stoffen

• uitdroging

• binnendringen ziektekiemen

• blootstelling aan schadelijke UV-stralen

functie vd huid: regulatie vd lichaamstemperatuur

• huid en onderhuids weefsel vormen warmte-isolerende laag

• warmte productie door spiercellen en lever

• bevat zintuigen die warmte en koude kunnen registreren + info doorgeven aan thermoregulatiecentrum

• stijging lichaamstemperatuur: aantal reflexen

  • vasodilatatie

  • verhoging zweetproductie = warmteafgifte

• daling lichaamstemperatuur: aantal reflexen

  • vasoconstrictie

  • zweetproductie daling

  • buig- en strekspieren tegelijk samentrekken = rillen = warmteproductie toenemen

  • spiertjes rond haartjes trekken samen = kippenvel = lucht tussen haartjes kan niet meer bewegen = minder warmteafgifte door geleiding

• spontane warmteverlies door lagere omgevingstemperatuur dan lichaamstemperatuur = verdamping

  • opp groter = meer warmte afgeven

    • kinderen verhouding huidopp / lichaamsgewicht is groter dan volwassenen = kinderen sneller afkoelen en sneller te warm hebben

functie vd huid: huid is een zintuigorgaan

via gespecialiseerde zintuigstructuren prikkels v buitenwereld opnemen en door te geven aan hersenen

bv: tast en drukzintuigen, koudezintuigen, warmtezintuigen, pijnzintuigen

functie vd huid: productie v vitamine D

bij blootstelling aan UV-straling zetten epidermiscellen in stratum spinosum en stratum basale een aan cholesterol verwant steroïde om in vitamine D3 — product wordt opgenomen, omgezet en door lever afgegeven en later in nieren omgezet tot calcitriol = hormoon noodzakelijk voor opname calcium en fosfor door dunne darm

— onvoldoende vit D3 = beenderen zwakker en buigzamer

functie vd huid: kleur vd huid

• meerlagig verhoornend epitheel: geeft huid licht gele, beetje doorzichtige kleur

• samenstelling v bloed in capillairen: huid roze kleur onder normale omstandigheden

  • bloed met volledig verzadigd haemoglobine met zuurstof = helrood  (vasodilatatie = rood)

  • te weinig zuurstof = bloed blauwachtige kleur (vasoconstrictie  = bleke huidskleur / geelachtig)

• opperhuid: 2 pigmenten: melanine + caroteen

  • melanine: gevormd in de melanocyten = pigmentproducerende cellen in germinatieve laag

    • activiteit melanocyten neemt toe bij blootstelling v huid aan UV-straling

    • absorptie v stralingdoor melanine korrels verhinderd dat straling in diepere weefsels doordringt 

    • bv: moedervlek = naevus maternus == plaatselijke ophoping v melanocyten die uitzonderlijk veel melanine produceren. sproeten: gevolg v ongelijke verdeling v melanocyten in huid

  • caroteen = oranjegeel pigment

    • oranje groenten — veel eten = huid oranje kleur krijgen: ophoping caroteen in cellen vd epidermis

    • apolair = niet opl in water