begrippen hoge middeleeuwen

aartsbisschop

het hoofd van een aartsbisdom en de voornaamste bisschop binnen een kerkprovincie.

bisschop

hoofd van een bisdom

aartsdiaken

rooms katholieke priester die de aartsbisschop moet bijstaan.

diaken

rooms katholieke priester die de bisschop moet bijstaan.

abt

de baas van een klooster

bede

jaarlijkse afdracht van de stad aan hun heer

bijbel

Het heilige boek van de christenen. Bestaat uit het oude en het nieuwe testament.

celibaat

Geen vrouw of seks hebben. Veel functies binnen de kerk zijn dit

Danelaw

Het rijk van de Vikingen (Denen) in Engeland in dew 9e en 10e eeuw.

domesday book

Boek dat Willem de Veroveraar liet maken waarin hij alle dieren en goederen op boerderijen liet inventariseren om uit te rekenen hoeveel belasting iedereen moest betalen.

drieslagstelsel

Innovatie in de landbouw. Je verdeeld je land in 3 delen. 1 deel ligt braak, op 1 deel verbouw je wintergraan en op 1 deel verbouw je zomergraan. Dit rouleer je iedere keer. Zo kun je het land optimaal benutten en krijgt het toch voldoende tijd om te herstellen.

emporia

Een in de Frankische tijd ontstane, door de overheid beschermde, economische wijken en nederzettingen.

fyrd

Alle weerbare op te roepen mannen in 2 delen verdelen. 1 deel om op te roepen en het andere deel blijft om het land te bewerken. Dit rouleerde steeds.

getijden

Gebeden die op een vaste tijd en dag werden uitgesproken.

Hanze

een samenwerkingsverband van handelaren en steden

heervaart

Dat een heer stadsrechten verleent in ruil voor soldaten. Zo omzeilt hij de leenmannen en heeft hij toch een leger.

herendiensten

Klusjes die mensen die op het domein van de heer woonden moesten doen. Zoals hekken bouwen of hokken uitmesten.

hoevenland

Land waarop de boeren op het domein van de heer een stukje land voor zichzelf hadden.

inquisitie

Een kerkelijke rechtbank bestaande uit monniken die ketters opspoorden en vervolgde.

investituur

het recht om bisschoppen te benoemen.

Kardinaal

Een ….. is een zeer hoge rang, na de paus de hoogste rang binnen de katholieke kerk. Zij kiezen bijvoorbeeld de nieuwe paus.

keurvorsten

Een ….. was een van de zeven rijksvorsten die, vanaf 1356, in het Heilige Roomse Rijk het recht verkregen hadden om de Heilige Roomse koningen, en later de Roomse keizers, te mogen kiezen.

kroondomein

Het land dat privébezit van de koning is. Parijs was bijvoorbeeld het ….. van de Franse koning.

liturgie

Het geheel van voorgeschreven gebeden, ceremoniën en handelingen die een eredienst uitmaken.

Matière De Bretagne (Hoofs, Lyrisch)

Epische literatuur. Vooral over Karel de Grote. Kenmerken hiervan zijn moed en trouw aan God en de leenheer. Dit is de oudste vorm van literatuur in deze tijd. Brits

Matière De France (Voorhoofs, Episch)

Epische literatuur. Vooral over Karel de Grote. Kenmerken hiervan zijn moed en trouw aan God en de leenheer. Dit is de oudste vorm van literatuur in deze tijd. Frans.

Matière De Rome (Thema Klassieken)

Over verhalen uit de oudheid: Alexander de Grote, Troje en Caesar. Kenmerken hiervan zijn de klassieke oudheid, mythen, militair en hoofse liefde.

Nepotisme

Het weggeven en krijgen van functies binnen de kerk omdat je vrienden of familie bent.

Novice

Een monnik proeftijd met de ambitie om monnik te worden.

Paus

De hoogste rang binnen de katholieke kerk. Zit in Rome. Had heel veel macht in de middeleeuwen.

primaatschap

Iemand die in kerkelijk opzicht op de eerste plaats komt.

prior

De plaatsvervanger van de abt in een klooster.

reconquista

De herverovering van het Iberisch schiereiland op de Arabieren, voltooid door koning Ferdinand en koningin Isabella.

Rederijkers

Amateurdichters en voordrachtkunstenaars.

relikwie

Een overblijfsel van het lichaam van een heilige, of een voorwerp dat met een heilige in aanraking is geweest, waaraan wonderdadige kracht wordt toegekend.

Rijkskerkenstelsel

duitse keizers en vorsten die bisschoppen aanstellen en hen land leent zodat er geen gedoe was met opvolging en die adel dingen voor hen wilde doen als dank

Sacrament

Dingen die je volgens de christelijke kerk moet doen om in de hemel te komen. Er zijn er 7: Het huwelijk, de doop, de zalving, de priesters-wijding, het vormsel, de biecht en de eucharistie.

schout

Een soort hoogste rechter. Controleerde de kwaliteit van producten in een stad.

simonie

Het verkopen en kopen van functies binnen de kerk.

stadsrecht/privilege

Voorrechten die steden van hun heer konden kopen of konden krijgen om onafhankelijker van hem te worden.

transsubstantie

Het idee dat wanneer het belletje klinkt voor de eucharistie dat het wijn en het brood echt in het bloed en het lichaam van christus veranderd.

wijding

Ceremonie waarbij iemand een positie met religieuze autoriteit krijgt. De belangrijkste is de priesterwijding.

wisselbrief

Een brief tussen handelaren waarop stond dat pietje jantje zoveel verschuldigd was. De voorloper van het briefgeld. Op een gegeven moment ontstonden hier hele kantoren voor.