Kaarten: kwalitatieve data-analyse H3 | Quizlet

het startpunt van een onderzoek kan komen vanuit:

- een persoonlijke interesse

- een sociaal/maatschappelijk/ psychologisch probleem

- een theoretisch probleem

initieel onderwerpen -> niet leiden tot bruikbare bevindingen

- groot belang aan conceptualisatie

conceptualisatie

Van algemeen onderwerp naar een duidelijke probleemstelling

-> een goede onderzoeksvraag

de plaats van theorie in kwalitatief onderzoek

link tussen theorie en onderzoek

- de plaats die een theorie inneemt en hoe die zich verhoudt tot een onderzoek kan verschillen

- zeker bij kwalitatief onderzoek: associatie tussen kwalitatieve methoden en exploratief onderzoek

We kunnen een aantal dimensies/vragen omtrent theorie onderscheiden

- over welk type/niveau van theorie spreken we als we het hebben over theorie

- gebeurt onderzoek in functie van testen of bouwen van theorie?

- wat is de plaats van literatuurstudies in kwalitatief onderzoek?

een theorie

= een verklaring voor geobserveerde regelmatigheden of patronen voor een bepaald fenomeen

- Dit is slechts één van de mogelijke abstractieniveau's

types theorieën

1) meta-theorieën of grand theories

2) midden-range theorieën

3) publicatie als theorie

meta-theorieën: niveau

meta-theorieën bevinden zich op het hoogste abstractienvieau

= paradigmatisch niveau

meta-theorieën

- opvattingen over de aard van de realiteit, kennis, etc

- vormen het paradigmatisch kader van waaruit we vertrekken

- moeilijk testbaar

- niet impliciet/expliciet in elke studie aanwezig

- vaak niet geëxpliciteerd in onderzoek, maar als achtergrond altijd belangrijk

=> Vertrekpunten vanuit een sociologische, culturele of psychologische invalshoek tonen dat onderzoekers over het algemeen vertrekken van brede theoretische aannames die aansluiten bij hun eigen onderzoeksdiscipline

midden-range theorieën

= theorieën die een beperkt fenomeen proberen te begrijpen en verklaren (meest gebruikte invulling van theorie)

Bv. theorieën over ontwikkelingsfasen, verband tussen armoede en schools functioneren

- veel concreter niveau

- concepten en theorie zijn altijd onvermijdelijk aanwezig bij de start van een onderzoeksproject

- Sandelowski: "substantive"

- kunnen zowel vertrekpunt als iets dat binnenkomt in het onderzoeksproces zijn

publicatie als theorie

= In de literatuur zien we dat de term theorie vaak gebruikt wordt om te verwijzen naar de bestaande literatuur waarin onderzoeksbevindingen gepresenteerd worden, en niet zozeer naar uitgewerkte theoretische modellen

- bestaande theorie wordt als theoretische context gebruikt (literatuur als proxy voor theorie)

- fact-finding studies

- relevante achtergrondliteratuur gebruiken als theoretisch argument om een studie te doen

- zonder concepten geen onderzoek mogelijk: op meta-niveau altijd onderliggende impliciete assumpties

deductieve benadering

= meest gekende manier om over onderzoek te denken.

Er wordt vertrokken van wat al bekend is, vanuit een bestaande theorie om daaruit een hypothese af te leiden en deze dan te toetsen aan de hand van emprisch onderzoek. (-kwantitatief onderzoek)

- theorie wordt getest

- hypothese operationaliseren = concreet vertalen zodat ze onderzoekbaar wordt

inductieve benadering

= er wordt vertrokken vanuit observaties of data om zo te werken naar een theorie of naar concepten. (- kwalitatief onderzoek)

- Erg centraal bij KO: fenomeen zo open mogelijk benaderen en data laten spreken voor aan theorie opbouw te doen

Sensitizing concepts of topics

kwantitatief en kwalitatief onderzoek zijn richtinggevende begrippen

In de realiteit zijn zowel kwantitatief als kwalitatief onderzoek geen lineaire processen, maar zijn een warriger geheel van zowel inductieve als deductieve elementen

= iteratief proces: tweerichtingsverkeer! Het is een kwestie van nuances, accenten

Er zijn verschillende opvattingen en niveaus over de plaats van literatuurstudie in kwalitatief onderzoek

pro en contra opvattingen

pro-opvattingen: de plaats van literatuurstudie in kwalitatief onderzoek

- om te kunnen vaststellen wat er al over een onderwerp geweten is

- detecteren van gaten in de kennis om te kunnen opvullen

- beschrijven hoe een studie kan bijdragen tot bestaande kennis over een onderwerp

- bijdragen aan het formuleren van een onderzoeksvraag

- kader van eigen onderzoek binnen de context van andere studies

- aantonen dat er gereflecteerd werd over de onderzoeksvraag

- mogelijkheid afbakenen richtinggevende concepten

- bijdrage van ander onderzoek

duplicatie vermijden

contra-opvattingen: de plaats van literatuurstudie in kwalitatief onderzoek

literatuur minimaal of afwezig (extremisme)

- kwalitatief onderz. moet zich afzetten van deductief, positivistisch onderzoek (historisch argument)

- men moet voorkomen dat er beïnvloeding op de onderzoeker plaatsvind door literatuur vooraf

- emic perspectief moet centraal staan: participant als startpunt

de literatuurstudie in actueel kwalitatief onderzoek

- meestal een inleidende literatuurstudie vooraf uitgevoerd

- men heeft beperkte of geen verwachtingen/hypothesen

- geeft mogelijkheid tot sensitiverende concepten

- een aanduiding om te zien waar de aandacht op gericht moet worden

- helpen om variatie in geobserveerde fenomenen te begrijpen

Niet sluitend of definitief : eigen bevindingen in relatie tot bestaande literatuur

plaats van onderzoeksvraag in kwalitatief onderzoeksproces

Een onderzoeksvraag vloeit meestal toch voort uit een verkenning van de literatuur en het identificeren van lacunes in de beschikbare kennis

- lacunes = een onvolledigheid of iets wat ontbreekt

In een goede onderzoeksvraag wordt er ook iets duidelijk over het doel van de studie

bijvoorbeeld: beschrijven, exploreren, verklaren, emanciperen, transformeren...?

de manier waarop de vraag wordt geformuleerd, wordt bepaald door ...

het wetenschapsfilosofisch kader

- de onderzoeksvraag weerspiegelt (impliciet)dus de wetenschapsfilosofische assumpties

kwalitatief vs kwantitatieve onderzoeksvragen

Door het iteratief karakter van kwalitatief onderzoek, zijn kwalitatieve onderzoeksvragen flexibeler (= kunnen worden bijgesteld in functie van de data) dan kwantitatieve onderzoeksvragen (= liggen meer vast vanaf het begin en blijven ongewijzigd)

voor kwalitatieve onderzoeksvragen geldt algemeen:

- relatief open onderzoeksvragen: eerder gericht op inductief onderzoek

- sluiten aan bij het onderwerp en de probleemstelling

- kunnen aangepast worden doorheen het onderzoeksproces (flexibiliteit)

- vertrekken eerder vanuit hoe-en wat-vragen (kwalitatief onderzoek: waarom, hoeveel...)

onderzoeksvragen: kenmerken

- hebben een duidelijke focus

- zijn bondig geformuleerd

- moeten onderzoekbaar zijn.

de structuur van kwalitatieve onderzoeksvragen

- Het vraagwoord

- Een aanduiding van de onderzoekseenheid/ analyse-eenheid waarop de vraag betrekking heeft

- Informatie over het fenomeen (bv. kenmerken) die je bij de onderzoekseenheid wil bestuderen

Zo is de structuur van een vraag vaak:

- Wat/hoe (ww) {kenmerken - fenomeen} bij/voor {onderzoekseenheid - (setting)}?

- Hoe (ww) {onderzoekseenheid - (setting)} {kenmerken - fenomeen}?

de basiselementen van een kwalitatief onderzoeksvraag

- de onderzoekseenheid of analyse eenheid

- de waarnemingseenheid

- kenmerken van een fenomeen

- gebruiken van explorerende werkwoorden (want open design)

de onderzoekseenheid / analyse eenheid

basiselement van kwalitatieve onderzoeksvragen

= diegene over wie je iets wilt kunnen zeggen op het einde

- geeft richting over wie je gaat bevragen (niet noodzakelijk!)

de waarnemingseenheid

basiselement van kwalitatieve onderzoeksvragen

= wie je gaat bevragen (wordt beïnvloed door de onderzoekseenheid)

- kan samenvallen met analyse-eenheid (hoeft niet)

kenmerken van een fenomeen

basiselement van kwalitatief onderzoek

= wat is het fenomeen dat je bestudeerd bij de onderzoekseenheid

aantal onderzoeksvragen

één of twee hoofdvragen die open en breder zijn

bv. 'Hoe ervaren depressieve patiënten een tijdslimiet in psychotherapie?'

maximum 5-7 subvragen: specifieke dimensies van de hoofdvraag gelinkt aan sampling en dataverzameling

bv. Hoe ervaren depressieve patiënten een tijdslimiet in psychodynamische therapie?

openheid in onderzoek

- Gericht op het maximaliseren van de ruimte voor participanten om hun ervaringen te delen.

- Onderzoeksvraag moet neutraal geformuleerd worden:

-> Geen sturing in een bepaalde richting.

-> Geen insinuaties van verwachtingen of verbanden

steekproef

= wie je gaat bestuderen

dataverzameling

= welke informatie je in de steekproef nodig hebt

belang van concrete onderzoeksvraag

- hoe specifieker de vraag, hoe makkelijker steekproef en dataverzameling te argumenteren zijn

kwalitatieve onderzoeksvragen: concreet vermijden we assumpties op twee niveaus

1) assumptie over de aard (goed/slecht), condities (blij/verdrietig) of relatieve kwaliteiten (beter/slechter) van een fenomeen maar maximale openheid voor verschillende ervaringen en betekenissen.

2) assumptie van richting of hiërarchische ordening

wat is er fout aan deze onderzoeksvraag?: "Hoe hanteren samenwonende koppels het stigma dat geassocieerd is met samenleven?"

assumptie van de aard, condities of relatieve kwaliteiten

veronderstelt dat er een stigma is en dat koppels die moeten hanteren

wat is er fout aan deze onderzoeksvraag?: "Ervaren samenwonende niet-gehuwde koppels grotere financiële moeilijkheden dan samenwonende getrouwde koppels?"

assumptie over richting of hiërarchische ordening

gaat ervan uit dat er financiële moeilijkheden zijn en dat de huwelijksstatus bepalend is

causaliteit in kwalitatieve onderzoeksvragen

contradictio in terminis?

minder centraal dan bij kwantitatief onderzoek!

- De inductieve aard van kwalitatief onderzoek is niet absoluut, en ondanks die inductieve aard rijst toch de vraag naar de plaats van causaliteit

vermijden van causale taal in kwalitatieve onderzoeksvragen

- In kwalitatieve onderzoeksvragen wordt causale taal vermeden.

- Toch is verklaren niet uitgesloten binnen kwalitatief onderzoek.

- Verschillende opvattingen over causaliteit, afhankelijk van de kijk op literatuurstudie.

twee hoofdbenaderingen van causaliteit

1. variantie-theorie

2. process-theorie

variantietheorie

kwantitatieve benadering van causaliteit

- Focus op variabelen en relaties ertussen.

- Hypothese toetsing en meten van verklarende variabelen.

- Directe, meetbare causale verbanden.

vb: Gaan oudere mensen meer dan jongeren naar lokale winkels, en wat verklaart dit?

-> Vaak verworpen in kwalitatief onderzoek vanwege associatie met positivistische benaderingen.

process-theory

kwalitatieve interpretatie van causaliteit

- Begrijpen hoe een situatie of ervaring tot stand komt.

- Complexe causaliteit: indirecte verbanden, contextuele factoren.

- Dynamische interacties tussen verschillende factoren.

vb: Hoe beslissen mensen waar ze inkopen doen? Zijn er hierin verschillen tussen leeftijden?

- Belang van de sociale en culturele context

haalbare en ethische onderzoeksvraag

2 dingen in het achterhoofd houden

1) is mijn onderzoeksvraag haalbaar en onderzoekbaar?

2) is mijn onderzoeksvraag ethisch correct?

is mijn onderzoeksvraag haalbaar en onderzoekbaar?

- Praktisch dimensies zoals middelen, vaardigheden van onderzoekheid, bereikbaarheid van mensen

- Onderzoekbaarheid moet in overweging genomen worden

Bijvoorbeeld: de huidige kennis laat het niet toe om een vraag te beantwoorden zoals of condoomgebruik zou dalen als er een genezing voor HIV werd gevonden

is mijn onderzoeksvraag ethisch correct?

- wat zouden de eventueel nadelige effecten kunnen zijn op participanten of de samenleving?

- hier bewust mee omgaan maakt deel uit van de reflexieve houding van een onderzoeker