thema 2.2; farmacologie

wie mag een recept uitschrijven

• geneeskundige (huisarts of specialist)

• tandarts

• verloskundige/vroedvrouw

• dierenarts

oraal toedienen

via de mond

• pillen

  • coumarine

enteraal toedienen

via het spijsverteringskanaal

• opnemen van stoffen, meestal via de mond

inhalatie toedienen

via inademen

• gaat via de luchtwegen en neusslijmvliezen → sterk doorbloedt → vindt resorptie plaats

  • ventolin

parenteraal/ intraveneus toedienen

injecties

• werken sneller dan enteraal

• gaat buiten het spijsverteringskanaal om

lokaal toedienen

• via de huid

  • verdovingszalfje om een plaatselijk effect te verkrijgen

rectaal toedienen

zetpil

• smelt bij lichaamtemperatuur en wordt opgenomen in de bloedbaan

hoofdwerking

eigenschap om een ziekte of afwijking te bestrijden

bijwerking

• ongewenste bijwerkingen hebben geen bijrage aan de werking van het geneesmiddel

• vaak werken ze averechts

vergiftiging

• geneesmiddel brengt schade aan het lichaam

• genezing zal niet 100% optreden

allergie

• komt voor bij penicilinepreparaten

• dan moet de patient behandeld worden met een ander genesmiddel

• sensibilisatie leidt to allergie

halfwaardetijd

tijd waarin de concentratie van het geneesmiddel is gehalveerd

teratogene werking

schadelijk gevolg tijdens een zwangerschap op een ongeboren kind

NSAID’s

• analgetica

• pijnstillers en ontstekingsremmers

• analgetica en ibuprofen

haemostatica

versnelt het stollingsproces

anticoagulantia

vertraagt de bloedstolling/bloedverdunners

• zoals acetylsalicylzuur

cardiovasculaire middelen

deze groep werkt op het hart en bloedvaten

3 groepen geneesmiddelen in de tandheelkunde

• analgetica (pijnstillers)

  • anamnese noodzakelijk en vragen naar

    • stollingsstoornissen

    • zwangerschap

    • gestoorde lever- of nierfunctie

    • maagulcus

    • allergische reacties op pijnstillers

    • gebruik van andere geneesmiddelen

• lokale anesthetica

• anti-infectieuze middelen

causale therapie

wat je moet voorschrijven om de oorzaak van de ziekte weg te nemen

• bij infectie

symptomatische therapie

wat je moet voorschrijven om symptomen te verlichten

• bij koorts en pijn

substitutie therapie

om een stof in het lichaam te vervangen

• toedienen insuline bij suikerziekte patient

preventieve therapie

om een aanval te voorkomen

• medicatie tegen epilepsie

palliatieve therapie

in de terminale of eindfase om de pijn te verzachten

• morfine

bijwerkingen orale anticonceptiva

• gingivahyperplasie; zwelling bij langdurig gebruik

• gingivitis; ontstekingsbeeld

• pigmentaties; verhoogde melanineproductie

bijwerkingen antibiotica

• candidiasis; vuurrode, branderige tong/ wit tongbeslag

• verkleuringen; zwarte tong met matige verlenging van papillen

• mondmilieu verstoof; verstoring microbiële evenwicht in de mond na langdurig gebruik

bijwerkingen acetylsalicylzuur

• contactstomatitis; etsplek, wit aspect

• ulceraties; zweer

• smaakstoornissen; verminderde of veranderde smaak

• verkleuringen; zwelling tong, epiglottis, slijmvliezen of lippen

• tanderosie

bijwerkingen orale ijzerpreparaten

verkleuringen; bruinzwarte tong

R/

recipe

• neem

m.

misce

• meng

f.

fac

• maak

d.

da

• geef af

dtd

da tales doses

• geef zodanige dosis

no

numero

• aantal

tab.

tabula

• tabletten

caps

capsulae

• capsules

pull.

pulpvis

• poeder

supp.

suppositorium

• zetpil

S

signa

• schrijf op het etiket (gebruiksaanwijzing)

gegevens op het recept

• gegevens over degene die het voorschrijft (naam en woonplaats)

• datum van uitschrijving

• naam en hoeveelheid van geneesmiddelen

• het gebruik (moet duidelijk omschreven zijn)

• paraaf/handtekening van degene die het voorschrijft

• naam en adres van patient

• aantal keer dat het herhaald mag worden

drank

• oraal

• opname vindt snel plaats omdat het al opgelost is

• nadeel; dosering (niet alle eetlepels zijn hetzelfde)

druppels

• oraal

• opname vindt snel plaats omdat het al opgelost is

• druppels beter te doseren dan drank

poeders

• oraal

• resorptie kan bevorderd worden door het gelijktijdig innemen van een vloeistof of het te mengen

tabletten

• oraal

• onwerkzame hulpstoffen toegevoegd

• soms voorzien van laagje suiker (dragee) zodat de smaak gecorrigeerd wordt

capsules

• oraal

• laagje gelatine omheen

• kan vloeibaar of poeder zijn

suppositorium

• rectaal

• verwerkt in zetpil

• bestaat uit vetsubstantie en die smelt bij lichaamstemperatuur en kan vervolgens opgenomen worden in de bloedbaan

spray

• inhalatie

• zorgvuldig gebruiksaanwijzing volgen

• verhoren van de dosis zal averechts werken

injecties

• injecties

• snelle werking

• injectievloeistof moet steriel zijn

zalf, creme, pasta

• lokaal

• opname via de huid

• voor plaatselijk effect