BBG Leerpad 1/ 1.6

Het onwillekeurig zenuwstelsel en stress

Het (ortho)sympathische zenuwstelsel

Lichaam gaat in actie → fight/flight/freeze

Een (ortho)sympathische reactie vertrekt vanuit de hersenen, loopt door het ruggenmerg en vertakt zich van daaruit naar de organen, klieren en spieren in ons lichaam. Wanneer we in een stresssituatie verkeren, gaan die zenuwbanen de organen, klieren en spieren activeren. De activatie van het (ortho)sympathische zenuwstelsel zorgt er vooral voor dat de spieren via het bloed meer zuurstof en glucose (en dus energie) krijgen waardoor we snel en alert kunnen reageren op de stresssituatie.

	(Ortho)sympathische reactie	Parasympathische reactie
Ogen	De pupillen verwijden	De pupillen vernauwen
Longen	De bronchi (luchtpijpvertakkingen) verwijden	De bronchi vernauwen
Hart	De hartslag wordt sneller en krachtiger	De hartslag wordt trager en minder krachtig
Bloedvaten	De bloeddruk verhoogt	De bloeddruk wordt normaal
Maag	De maag produceert minder enzymen De werking vertraagt	De maag produceert meer enzymen De spijsvertering komt weer op gang
Dunne darm	Verminderde peristaltiek (spiercontracties) Verminderde klierafscheiding	Verhoogde peristatiek Vermeerderde klierafscheiding
Lever	De lever scheidt glucose af, dat geeft energie	De lever slaat glucose op
Alvleesklier	Verminderde werking	Verhoogde werking
Nieren	Daling van de urineproductie De sluitspier spant zich op	Stijging van de urineproductie De sluitspier ontspant zich
Bijnieren	Een verhoogd adrenalineniveau	Normalisering van het adrenalineniveau
Zweetklieren	Verhoogde zweetsecretie	Verminderde zweetsecretie

Het parasympathisch zenuwstelsel

Lichaam gaat terug in rust na actie.

Na een paar seconden of hoogstens een paar minuten keert het lichaam terug naar een situatie van rust en herstel.

Daardoor kan het energieniveau terug op peil gebracht worden en kalmeert het lichaam. Ons lichaam kan het hoge energieverbruik immers niet blijven volhouden en de reactie vanuit het parasympathische zenuwstelsel zorgt ervoor dat het evenwicht hersteld wordt. We bouwen opnieuw een (energie)reserve op voor bij nieuwe stressituatie.

	(Ortho)sympathische reactie	Parasympathische reactie
Ogen	De pupillen verwijden	De pupillen vernauwen
Longen	De bronchi (luchtpijpvertakkingen) verwijden	De bronchi vernauwen
Hart	De hartslag wordt sneller en krachtiger	De hartslag wordt trager en minder krachtig
Bloedvaten	De bloeddruk verhoogt	De bloeddruk wordt normaal
Maag	De maag produceert minder enzymen De werking vertraagt	De maag produceert meer enzymen De spijsvertering komt weer op gang
Dunne darm	Verminderde peristaltiek (spiercontracties) Verminderde klierafscheiding	Verhoogde peristatiek Vermeerderde klierafscheiding
Lever	De lever scheidt glucose af, dat geeft energie	De lever slaat glucose op
Alvleesklier	Verminderde werking	Verhoogde werking
Nieren	Daling van de urineproductie De sluitspier spant zich op	Stijging van de urineproductie De sluitspier ontspant zich
Bijnieren	Een verhoogd adrenalineniveau	Normalisering van het adrenalineniveau
Zweetklieren	Verhoogde zweetsecretie	Verminderde zweetsecretie

Binnen het onwillekeurige zenuwstelsel maken we onderscheid tussen:

Het parasympathisch zenuwstelsel

Het (ortho)sympathische zenuwstelsel

elk orgaan, elke spier of elke klier is dan ook met twee motorische zenuwen verbonden met het centrale zenuwstelsel: één (ortho)sympathische en één parasympathische.
Ze worden aangestuurd door het limbische systeem via de hypothalamus in de hersenen. Verder hebben we het in dat verband over het reptielenbrein dat dan in actie komt.

	(Ortho)sympathische reactie	Parasympathische reactie
Ogen	De pupillen verwijden	De pupillen vernauwen
Longen	De bronchi (luchtpijpvertakkingen) verwijden	De bronchi vernauwen
Hart	De hartslag wordt sneller en krachtiger	De hartslag wordt trager en minder krachtig
Bloedvaten	De bloeddruk verhoogt	De bloeddruk wordt normaal
Maag	De maag produceert minder enzymen De werking vertraagt	De maag produceert meer enzymen De spijsvertering komt weer op gang
Dunne darm	Verminderde peristaltiek (spiercontracties) Verminderde klierafscheiding	Verhoogde peristatiek Vermeerderde klierafscheiding
Lever	De lever scheidt glucose af, dat geeft energie	De lever slaat glucose op
Alvleesklier	Verminderde werking	Verhoogde werking
Nieren	Daling van de urineproductie De sluitspier spant zich op	Stijging van de urineproductie De sluitspier ontspant zich
Bijnieren	Een verhoogd adrenalineniveau	Normalisering van het adrenalineniveau
Zweetklieren	Verhoogde zweetsecretie	Verminderde zweetsecretie

/