h5: verschillende gezinsstypes: adoptie

het wettelijk aannemen van een kind

Door adoptie ontstaat een nieuwe, wettelijke geldende familieband tussen het kind en de adoptieouder(s). De juridische band met de oorspronkelijke ouder(s) wordt verbroken.

soorten adoptie

• Binnenlandse adoptie

• Partneradoptie of stiefouderadoptie

• Adoptie door duomoeders/homoparen

• Adoptie buitenlands

• Open adoptie

• Halfopen adoptie

• Gesloten adoptie

→ welke rol krijgen de biologische ouders in het verdere leven van de geadopteerde?

prevalentie van adoptie

• In 2005 werden er in Vlaanderen 122 kinderen interlandelijk geadopteerd, in 2023 waren dat er 35

• Jaarlijks worden in België 15-30 kinderen ter adoptie afgestaan

wettelijke kader van adoptie

HAAGS VERDRAG, 1995

Verdrag inzake de Bescherming van Kinderen en Samenwerking op het Gebied van Interlandelijke Adoptie, beschermt kinderen en hun familie tegen de risico's van illegale, onrechtmatige, voorbarige en slecht voorbereide adopties naar het buitenland. 

subsidariteitsprincipe

Het subsidiariteitsprincipe bepaalt dat er eerst gezocht wordt naar andere oplossingen vooraleer adoptie een mogelijkheid wordt. De minder ingrijpende maatregelen zijn o.a. hulp bieden aan de biologische ouders, waardoor ze toch zelf hun kind kunnen opvoeden, adoptie door familieleden, adoptie in het geboorteland zelf … Kortom: interlandelijke adoptie mag alleen voorkomen als het kind er het meeste voordeel uit haalt en als zijn  fundamentele rechten niet geschonden worden

verloop adoptieprocedure

1. Besluiten om een kind te adopteren

2. Voorbereiding

3. Geschiktheidsprocedure

4. De eigenlijke adoptieprocedure

de adoptiedriehoek

de driehoek is het symbool voor de onderlinge verbondenheid tussen biologische ouders, het adoptiekind en de adoptieouders

• betekent niet noodzakelijk nabijheid en gemeenschappelijke

biologische ouders

Redenen van afstand:

• Ongehuwd moederschap (niet geaccepteerd of financieel haalbaar)

• Taboe op abortus

• Met een kind heeft de moeder geen kans op hertrouwen of werk

• Zeer slechte economische omstandigheden

• Het kind heeft een medische aandoening

• De aandoening ligt in de taboesfeer

• Verslavingsproblematiek of HIV bij de afstandsmoeder

• Culturele motieven zoals voorkeur voor jongens (China) of taboe op kinderen van gemengd ras na oorlog (Korea)

• …

adoptiekinderen

Populatie is aan het veranderen

• Oudere kinderen : 60% > 2 jaar

• Special needs kids: 65%

  • Een verhoogd medisch risico (HIV, prematuur…)

  • Een operabel probleem met 3 of minder te verwachten operaties (hartprobleem, oog/- oorproblemen…)

  • Een operabel probleem plus therapie / revalidatiebehoefte (gedeeltelijk gesloten anus…)

  • Een blijvende aandoening (missende ledematen, ontwikkelingsachterstand…)

  • Een belaste socio-emotionele achtergrond

adoptieouders

• Kinderloosheid vaak reden adoptie

• Stabiele gezinnen

• Adoptieouders zijn ouder

• Adoptieouders zijn bewuste ouders

het jonge kind

• Opmerken van het ‘anders-zijn’

• Belang van adoptievoorlichting

• Interesse in eigen aankomstverhaal

het basisschool kind

• Meer in staat om adoptie te begrijpen

• Het ‘afstandsverhaal’

• Actief vragen stellen

de puber/ jong volwassenen

• Identiteitsproces

• ‘Roots’ vragen

• Loyaliteitsgevoelens naar biologische ouders

voor de adoptie ouders

• Het gemis van een rolmodel

• Het gemis van ervaringen

• Wennen aan het ouderschap

voor de afstandouders

Een aantal moeders ontwikkelt later psychische problemen die samenhangen met het afstaan van hun kind:

• Posttraumatische stress symptomen

• Laag zelfbeeld

• Problemen met relaties

• Emotionele blokkades (het gevoel niet meer  compleet te zijn)

• Sociale isolatie

• Problemen in de opvoeding van kinderen die na het afgestane kind geboren zijn

→ Psychologische dood van een kind waar rituelen en opvang voor ontbreken

specifieke ontwikkelingstaken

• Omgaan met verlies, omgaan met angst die verlies en gescheiden zijn van ouders oproept… (separatieangst)

• Hechting en ingroei adoptiegezin

• Tweede taalverwerving

• Omgaan met adoptie en het verschil tussen zichzelf en de adoptieouders

• Integratie negatieve ervaringen en/of trauma

• Etniciteit en kleur integreren in zelfbeeld

• Omgaan met dubbele loyaliteit/dubbel ouderpaar

• Kind krijgen en biologisch verwantschap ervaren

• …

specifieke opvoedingstaken

• Acceptatie en integratie biologisch niet-eigen kind

• Definitief afscheid van het gedroomde biologische kind

• Verwerking van eigen verlies (kinderloosheid)

• Openheid naar omgeving over adoptie

• Eigenheid van kind respecteren en stimuleren

• Omgaan met reacties op adoptie zowel van kind als van omgeving

• Omgaan met verschillen oa in kleur en cultuur

• Omgaan met eigen onzekerheden

• Steunen bij de manier van omgaan met de ‘roots’ die het kind kiest

• Een kleinkind krijgen dat niet biologisch verwant is

• Hernieuwd loslaten van gedroomde familie

• …

loyaliteitsconflicten

• Existentiële loyaliteit tav biologische ouders:

  • Voorkomen dat kind in gespleten loyaliteit terecht komt! à behoud en plaats geven van biologische ouders

• Verworven loyaliteit tav adoptieouders

• Kans op gespleten loyaliteit!

Inzicht geeft uitzicht! → je weet dat adoptie bij een kind in de adolescentie heel complex en extra complex kan zijn → bereid ouders hierop voor → educatie en voorkomen van problemen!!

hechting

Gehechtheid is de affectieve band van een kind met een opvoeder die regelmatig met het kind                                       omgaat en aan wie het kind troost ontleent in tijden van angst en spanning

hechtingsproblemen en stoornissen

• Adoptie kinderen:

• Vaak geen veilig hechtings patroon → omdat ze nooit veilig gehecht zijn kunnen geraakt

• Daarom is gezinszorg SUPER belangrijk!

  • Vaste hechtingspersonen

  • in gezin kan je je vast hechten aan mama en papa à in instelling hebben kinderen vaak vaste verzorger àmaar die neemt ook vakantie, heeft zelf kinderen…

→ Het vormen van een gehechtheidsrelatie is een belangrijke mijlpaal in het leven van kinderen en geeft hen een goede basis voor een verdere gezonde ontwikkeling

test gedrag

Testgedrag van adoptie of pleegkinderen tegengaan

• Stevige gezinssituatie

• Afstemming met kind

• Vertrouwen en betrouwbaarheid

→ ouders hierop attent maken

→ Kinderen testen of ouders hun Echt wel willen → hangen het constant uit → pleegouders doen ze weg → bevestiging ik ben niet genoeg = schadelijk voor hechting → tegen gaan door educatie ouders!

probs in ontw

Het is vaak beter dat kind in land van herkomst langer verblijft in een stabiele situatie waar ze veilig kunnen hechten IPV na een heel korte tijd al naar een totaal andere omgeving te gaan. → Subsidiariteitsprincipe

probs in ontw: vroege kinderjaren

Eten, slapen en aanpassing

• Als kind altijd met 30 kindjes in een zaal hebben geslapen → heel eng om ineens alleen in mooie kamer te slapen

• Als kinderen weinig eten hebben gehad of verwaarloosd zijn, krijgen ze vaak een andere relatie met eten.

• Gaan zich vaak overeten, omdat ze niet beseffen dat er altijd genoeg is. → moeten nu alles nemen wat ze kunnen àtotaal andere verbindingen in hersenen

 

probs in ontw: lagere school

Vaker gedragsproblemen:

• Vaak terecht komen in buitengewoon onderwijs (meeste kinderen maken wel)

• Over actief alarmsysteem = window of tolerance → cortisol niveau stijgt veel sneller = constante toestand van paraatheid

  • Bv: een kind wordt geduwd door klasgenoot en vliegt helemaal uit omdat dit een trigger is…

Vaker druk gedrag en leerproblemen:

• Minder neurale verbindingen in de hersenen à hersenen ook veel kleiner

• Uit zich in leerproblemen op school

probs in ontw: pubertijd

Identiteit

• Kennis: adoptiekinderen zijn vaak bang om adoptie ouders te kwetsen met de vraag naar biologische ouders → is juist belangrijk!

• Normaliseren → durven praten met adoptiekind over biologische ouders… PRATEN op maat van kind

 Zoeken naar afkomst

• Loyaliteiten

 

bescherm factoren

• Sensitieve, autoritatieve opvoedingsstijl → evenwicht tussen warmte en controle = recept voor veilige hechting

• Een veilige gehechtheid tussen adoptieouders en kind

• Adoptievoorlichting: openheid over adoptie

• Kennis over adoptie → praten!

• Het erkennen van een verschil tussen adoptieouderschap en biologisch ouderschap durven benoemen! = vrijheid en mentale ruimte

• Preventieve begeleiding vanuit kennis die we hebben over de risico’s

risico factoren

• Verwaarlozing en mishandeling in het land van herkomst → geen mogelijkheid tot veilige hechting

• Slechte gezondheidstoestand bij aankomst

• Een moeilijk temperament → bruggen testing = extra intens

• Veelvuldige scheidingen of overplaatsingen in het land van herkomst

• Geen mogelijkheid hebben gehad zich te hechten

• Mogelijkse ontwikkelingsachterstand of ontwikkelingsstoornis van kind → extra complex

• Leeftijdsverwisseling, het kind is ouder dan de opgeven leeftijd.

adoptie kinderen hebben specifieke pedagogische vraag

• Basisnoden kind

• Ontwikkelingstaken

Wanneer kind in pleegzorg komt en rechten krijgt → grote inhaal sprong op achterstand!

ondersteuning: voorbereiding

• Psycho-educatie

• Super belangrijk voor pleeg en adoptie ouders dat pc mee kan kaderen en ondersteunen

  • Beter volhouden

  • Stevig staan in schoenen

ondersteuning: nazorg

• Preventieve video-interactiebegeleiding: samen met de ouders kijken naar interactie beelden tussen ouder en kind

• Vanaf een afstand kijken naar de interactie: waar liggen positeive en negatieve dingen

  • Het belang van een sensitieve en responsieve houding

  • Principes PLACE:

    • P layfullnes

    • L ove

    • A cceptance

    • C uriosity

    • E mpathy

• Oudergroepen

• Verenigingen voor geadopteerden

→ Het stimuleren van een veilige band tussen ouders en adoptiekind → hieruit inhaalbeweging van kind bevorderen

Als kind verwaarloosd werd →ontwikkeling stopt (kindje van 9 maanden, dat eruit ziet als iemand van 4 maanden