scheikunde begrippen havo examen

extraheren

scheidingsmethode waarbij 2 stoffen worden gescheiden doordat ze een andere oplosbaarheid hebben

adsorberen

een scheidingsmethode op basis van aanhechtingsvermogen

destilleren

Een scheidingsmethode op basis van verschil in kookpunt

pH =

-log[H+]

[H+] =

10^-ph

pOH =

-log[OH-]

[HO-] =

10^-pOH

atoombinding

Binding die atomen in een molecuul met elkaar verbindt.

metaalbinding

De binding tussen metalen. door protonen en elektronen die aan elkaar binden.

ion binding

Wordt bepaalt door het positieve metaal en het negatieve niet-metaal in een zout.

covalentie

het aantal bindingsmogelijkheden van een atoomsoort

waterstofbruggen

bindingen die worden gevormd tussen OH en NH groepen.

reactiewarmte ΔE

geeft aan hoeveel energie vrijkomt of nodig is bij een chemische reactie: ΔE = E(reactieproducten) - E(beginstoffen)

elektrolyt

een zoutoplossing die zorgt voor een geleidende verbinding in een elektrochemische cel.

oxidator

een stof die elektronen kan opnemen

Reductor

een stof die elektronen kan afgeven

additiepolymeer

additiepolymeren worden gemaakt door additiepolymerisatie. tijdens deze reactie wordt een dubbele binding tussen twee koolstofatomenen in een monomeer verbroken waardoor hij een binding aan kan gaan met een ander monomeer. dit samen vormt een polymeer.

composiet

een polymeer dat versterkt is met vezel, zoals glasvezel.

condensatiepolymeer

een condensatiepolymeer ontstaat door condensatiepolymerisatie. hierbij vinden condensatiereacties plaats. dat zijn reacties waarbij uit twee moleculen een groter molecuul gevormd wordt en een klein molecuul afsplitst.

esterbindingen

een zuurgroep (COOH) reageert met een hydroxylgroep (OH). en er ontstaat polyester.

amidebindingen

een zuurgroep (COOH) reageert met een aminogroep (NH2). er ontstaat een polyamide.

hydrolysereactie

Condensatiereacties zijn omkeerbaar door de ester of amidegroepen met water te laten reageren.

copolymeer

een polymeer dat is opgebouwd uit verschillende monomeren.

thermoharder

een thermoharder is een polymeer dat hard blijft tijdens het verwarmen. dat komt doordat de polymeerketens onderling verbonden zijn door atoombindingen. die bindingen heten crosslinks.

thermoplast

een thermoplast is een polymeer dat zacht wordt tijdens het verwarmen. het bestaat uit lange polymeerketens verbonden door vanderwaalsbindingen.

aminozuur

een alkaanzuur met een aminogroep (op C-atoom 2).

enzym

een eiwit dat als biokatalysator optreedt

peptidebinding

de binding waarmee aminozuren aan elkaar worden gekoppeld

blokschema

in een blokschema is een chemisch productieproces schematisch weergegeven. voor een proces geldt de massa- en energiebalans, alle atomen en energie die het proces ingaan komen er ook weer uit.

cradle to cradle

er ontstaat geen afval door gebruik te maken van technische of natuurlijke kringlopen.

Halogenen

De elementen uit groep 17 van het periodiek systeem die gemakkelijk reageren

Zouten

opgebouwd uit positieve en negatieve ionen. Gebonden door een ionbinding. Naam: positief ion + negatief ion. (Natriumchloride)

Oxiden

Verbindingen van een element met zuurstof

massapercentage

Massa deel : massa geheel x 100%

Volume (V)

Eenheid M^3, L (= dm^3) of mL (= cm^3)

Dichtheid

massa : volume (kg/m^3)

Molaire massa (M)

De massa van 1 mol stof. In g/mol

Molariteit (n)

aantal mol per L oplossing (mol/L)

Concentratie

Aantal mol deeltjes van stof X dat per liter aanwezig is. ([X] eenheid: mol/L

zuurbase reactie

Zuur geeft h3o+ aan base

Katalysator

iets wat een bepaald proces aanjaagt of bevordert

Botsende deeltjesmodel

Verklaring uitgaande van botsingen tussen reagerende deeltjes

activeringsenergie

de energie die nodig is om de reactie te starten

apolaire stof

hydrofobe stof, lost slecht op in water

atoomeconomie

de massa van het gewenste product/ massa van de beginstoffen x 100 %

Base

Deeltje dat H+ opneemt

batchproces

proces waarbij de reactor telkens na de reactie leeggehaald wordt

brandstofcel

Een elektrochemische cel met zuurstof als oxidator en een brandstof als reductor.

covalente binding

atoombinding

E-factor

Hoeveel kg afval ontstaat bij gewenst product

elektrochemische cel

redoxreactie waarbij elektronen niet rechtstreeks maar via een draad van reductor naar oxidator gaan, waardoor je stroom krijgt. Een elektrochemische cel levert energie, chemische energie wordt omgezet in elektrische energie.

emulsie

troebel mengsel van twee vloeistoffen

crosslink

Verbinding tussen polymeerketens

fosfolipiden

bouwsteen van het celmembraan, bevat een hydrofobe staart en hydrofiele kop

grenswaarde

Hoeveelheid stof er in de lucht maximaal mag zitten

Hydrolyse

Stof reageert met water en er ontstaan kleine stoffen

halfreactie

reactie waarin een oxidator- of reductordeeltje elektronen opneemt of afstaat

isomeren

Stoffen met dezelfde molecuulformule, maar een andere structuurformule.

macroniveau

Het niveau van stoffen die je kunt zien

microniveau

Niveau van moleculen, ionen atomen en bindingen

massagetal

aantal protonen + aantal neutronen

Legering

mengsel van metalen

monomeer

Kleinste eenheid waaruit een polymeer is ontstaan.

overmaat

de beginstof die overblijft na het aflopen van de reactie

ondermaat

een beginstof die volledig reageert

polaire stof

stof waarvan de ene kant een beetje positief is geladen en de andere kant een beetje negatief. Bijvoorbeeld stoffen met een -OH of NH groep. Polaire stoffen lossen goed op in andere polaire stoffen zoals water.

Ppb

10^9

Ppm

10^6

Recirculatie

Het terugvoeren van een stof naar een punt eerder in het proces.

rendement

opbrengst; nuttig effect

reagens

Een stof waarmee je de aanwezigheid van een andere stof kan aantonen.

substitutie

reactie waarbij atomen of groepen atomen uitwisselen

substraat

stof waarop een enzym inwerkt

additiereactie

Reactie waarbij een molecuul zich bindt aan een molecuul met een C-keten met daarin een dubbele of drievoudige binding.

Condensatiereactie

Assimilatiereactie waarbij een klein molecuul (meestal water) wordt afgesplitst.

ADI-waarde

aanvaardbare dagelijkse inname

verdelingsgraad

Geeft aan hoe fijn een stof verdeeld is.

volledige verbranding

Verbranding waarbij voldoende zuurstof aanwezig is.

onvolledige verbranding

verbranding met te weinig zuurstof

weekmaker

Stof die kunststoffen week (zachter en buigzamer) maakt.

zuur

stof die een H+ afstaat

Smog

Mist die is vervuild door afval

Vergisting

reactie waarbij dankzij een gist een suiker wordt in alcohol en koolstofdioxide

Zure depositie

verzuring veroorzaakt door SO2 en NOx, wordt vaak zuren regen genoemd

stikstofkringloop

schema dat laat zien hoe stikstof in opeenvolgende processen voorkomt

vanderwaalsbinding

Binding die moleculen bij elkaar houdt.

Redoxreactie

Reactie waarbij elektronen van een reductor worden overgedragen op een oxidator

S2-

Sulfide

O2-

Oxide

OH-

Hydroxide