Genel Biyoloji 2 Final

Sitoplazma nedir?

Nukleus hariç, hücre membranı tarafından çevrelenmiş ökaryotik bir hücre içindeki tüm materyallerdir.

Nukleoplazma nedir?

Zar ile çevrili nukleusun içindeki malzemeye nukleoplazma denir.

Sitoplazmanın ana bileşenleri nelerdir?

• Sitozol (hücre iskeleti filamentleri, çözünmüş moleküller ve sudan oluşan bir karışım, hücre hacminin yaklaşık %70'ini oluşturur)

• Organeller

• Çeşitli sitoplazmik inklüzyonlar (sitozolde asılı duran küçük çözünmeyen madde kümeleri).

Sitoplazmanın yapısı nasıldır?

• Sitoplazma, içerisinde bulundurduğu bileşenler arasındaki etkileşim düzeyine bağlı olarak farklı sıvı ve katı fazlarda bulunabilir.

• Sitoplazmayı oluşturan moleküllerin ve yapıların bazen düzensiz bir koloidal çözelti (sol) gibi, bazen de entegre bir ağ gibi davranarak katı bir kütle (jel) oluşturduğu öne sürülmüştür (Sol-jel organizasyonu).

Hücre iskeleti ve işlevleri nelerdir?

• Hücre iskeleti, sitoplazma boyunca uzanan fibriler bir ağdır.

• Organelleri sabitleyerek hücre yapısı ve etkinliklerini düzenler.

• Hücreyi desteklemeye ve şeklini korumaya yardımcı olur.

• Hücreye mekanik destek sağlar ve şeklini korur.

• Pek çok organel ve enzimler için tutunma yüzeyi sağlar.

• Oldukça dinamik yapısı ile hücrenin bir kısmında parçalanıp; diğer kısmında yeniden organize olarak hücre şeklini değiştirebilir.

• Endositotik veziküllerin oluşumunda rol oynar.

• Hücre içi taşınım işlemlerini sağlar.

• Hücre dışından alınan mekanik sinyaller sitoiskelet aracılığı ile nükleusa kadar iletilir.

• Hücre içi motor proteinleri, sitoiskelet ve hücre membranı arasındaki etkileşim ile hareket gerçekleşir.

Kaç tip hücre iskeleti vardır?

Üç tip moleküler yapıdan oluşur

• Mikrotübüller

• Mikrofilamentler

• İntermediyer filamentler

Hücre iskeletlerinin yapısını gösteriniz.

Sitoplazmada hareketlilik nasıl sağlanır?

Hareketlilik sağlamak için motor proteinleri ile etkileşime girer.

Hücrenin içinde farklı bileşenler ve veziküller hücre iskeleti tarafından sağlanan “monoraylar” boyunca seyahat edebilir.

Hücre iskeleti bileşenlerini tablo halinde gösteriniz.

Endoplazmik retikulum nasıldır?

• Sitoplazma içinde geniş alanlara dağılmış olarak bulunan, zarlardan oluşmuş kanalcıklar sistemidir.

• Hücre zarından, nukleusa kadar uzanarak, tüm sitoplazmaya yayılmıştır.

• Paralel ve yassı kesecikler, veziküller ve vakuoller halinde düzenlenmiştir.

• Eritrositler dışında tüm hücrelerde mevcuttur.

Endoplazmik retikulum kaça ayrılır?

Granüllü endoplazmik retikulum (RER) ve granülsüz endoplazmi kretikulum (SER) olmak üzere iki alt birimden oluşur.

RER'nin dış (sitozolik) yüzünde, protein sentez bölgeleri olan ribozomlar bulunur.

SER, ribozomlardan yoksundur ve lipit sentezinde işlev görür.

Genellikle RER nükleusla etkileşim halinde ve SER ise hücre membranına yakın yerleşim gösterir.

Farklı hücre tipleri, hücrenin aktivitelerine bağlı olarak iki tip ER'nin farklı oranlarını içerir.

RER fonksiyonu nedir?

• Protein sentezi

• Sentez sonrası proteinlerin doğru katlanması ve diğer modifikasyonların gerçekleştirilmesi

S• Hücre içi proteinlerin kalite-kontrol merkezi

SER fonksiyonu nedir?

• Lipitleri, fosfolipidleri ve steroidleri sentezler.

• Testisler, ovaryumlar ve yağ bezleri gibi bu ürünleri salgılayan hücrelerde bol miktarda bulunur.

• Karbonhidratların metabolizmasında önemlidir.

• Doğal metabolizma ürünleri ile alkol ve ilaçların detoksifikasyonunda rol oynar.

• Steroid metabolizmasını gerçekleştirir.

• Kas hücrelerinde kalsiyum iyon depolar ve konsantrasyonunu düzenler.

Ribozom ve fonksiyonları nedir?

Hücrede protein sentezinin gerçekleştiği organellerdir.

Polipeptit zincirleri oluşturmak için mesajcı RNA (mRNA) RİBOZOM moleküllerinde içerilen genetik koda bağlı olarak amino asitleri birbirine bağlar.

Ribozomlar iki ana bileşenden oluşur:

• Küçük ribozomal alt birim (40S)

• Büyük ribozomal alt birim (60S)

Her alt birim, bir veya daha fazla ribozomal RNA (rRNA) molekülünden ve birçok ribozomal proteinden oluşur.

Ribozom nerede bulunur?

Sitoplazmada serbest halde, nukleus zarında, endoplazmik retikulum zarları üzerinde, kloroplast ve mitokondri matriksinde bulunur.

Mitokondri ve fonksiyonları nelerdir?

Ökaryot hücrelerin çoğunda bulunan bir organeldir. ØMitokondri çift membran yapısına sahiptir.

Hücrede kimyasal enerji kaynağı olarak kullanılan adenozin trifosfat (ATP) üretmek için oksijenli (aerobik) solunum reaksiyonlarını gerçekleştirir.

Bu temel fonksiyonunun yanı sıra aşağıdaki süreçlerde de rol oynar.

Hücresel farklılaşma ve hücre ölümü olayları

Hücre döngüsü ve hücre büyümesinin kontrolü

Mitokondri hangi boyutta ve sayıda bulunur?

Hücrede mitokondriler boyut ve yapı bakımından önemli ölçüde farklılık gösterir.

Bir hücredeki mitokondri sayısı organizmaya, dokuya ve hücre tipine göre büyük ölçüde değişebilir.

Olgun bir eritrositte mitokondri bulunmazken, karaciğer hücresinde 2000'den fazla olabilir.

Mitokondirinin kısımlarını gösteriniz.

Mitokondrinin kendi genomunun olması ve bakterilerin genomuna benzemesi neyi destekler?

Endosimbiyotik teori.

Golgi nedir, nerelerde bulunur?

• Üst üste dizilmiş zarsı keseciklerden oluşmuştur.

• Salgı yapan bez hücrelerinde (tiroid, pankreas, karaciğer vb.) çok miktardadır.

• Ergin sperm hücreleri ve alyuvar hariç bütün hücrelerde bulunur.

Golginin fonksiyonları nelerdir?

• Salgı materyalinin şekillendirildiği ve gerekiyorsa bu materyale son ürünlerin eklendiği çift zarlı organeldir.

• Karbonhidrat sentezler.

• Salgı ürünlerini değiştirir, GAG’ları sülfatlar, protein ve lipidlere karbonhidrat ekler.

• Salgı ürünlerini yoğunlaştırır.

• Salgı ürünlerini paketler.

Golgi’nin yüzleri nelerdir?

• Endoplazmik retikuluma bakan yüzü cis, hücre zarına bakan yüzü de trans yüz olarak tanımlanır.

• Materyalin şekillenmesi, hareketi ve biyokimyasal reaksiyonlar cis’ten trans’a doğru gerçekleşir.

Lizozom nedir, nerede bulunur?

• Golgiden orijinlenen veziküllerin bir kısmı lizozomları oluşturur.

• Zarlı bir organeldir ve birçok biyomolekül türünü parçalayabilen hidrolitik enzimler içerir.

• Bir lizozom, hem zar proteinlerinin hem de lümen proteinlerinin özel bir bileşimine sahiptir.

• Eritrositler dışında diğer hücre tiplerinde bulunur.

Lizozom fonksiyonları nelerdir?

• Lizozomlar hücre dışından alınan maddeleri sindirir ve hücre içi maddeleri geri dönüştürür.

• Hücre için zararlı maddeleri (patojen vb.) yağları, şekerleri, proteinleri, organelleri sindirebilme yeteneğine sahiptir.

• Lizozomların 60'tan fazla farklı enzim içerdiği belirlenmiştir.

Sentrozom nedir? Yapıları nasıldır?

• Hayvanhücresinin esas mikrotübül düzenleme merkezidir (MTOC)

• Hücre iskeleti ağı ile mitotik iğ ipliklerini düzenlemede ve hücre döngüsünü koordine etmede temel roller oynar.

• Sentrozom, bir çift sentriyolden ve onu çevreleyen perisentriolar materyalden oluşur.

• Hücrede uzun eksenleri birbirine dik konumda iki çift olarak bulunur.

Sentrozomun hücre bölünme safhalarında görevini açıklayınız.

• İnterfaz sırasında sentrozom, bir mikrotübül dizisi oluşturmaktan sorumludur.

• Hücre döngüsünün profaz aşamasında nükleer zar ile ilişkili olarak bulunurlar.

• Hücre bölünmesi sırasında kendisini eşler.

• Mitoz sırasında nükleer zar parçalanır ve sentrozom kaynaklı mikrotübüller, mitotik iğ ipliklerini oluşturarak kromozomlarla etkileşime girerler.

• Doku gelişimi ve homeostaz da, sentrozomun polarizasyon aktivitesine bağlıdır.

Hücre bölünme aşamalarını gösteriniz.

Sentriyol - sil/kamçı ilişkisi nedir?

Sentriyol çiftinden biri sil ve kamçı oluşumunda temel role sahiptir.

Nukleus nedir?

Ökaryot hücrelerde bulunan, membranla çevrili bir organeldir.

Hücrelerde genellikle bir tane bulunmasına rağmen çok sayıda nükleusa sahip, ya da hiç nukleusu olmayan hücreler de bulunur.

Nukleus, hücre genomunun neredeyse tamamını içerir.

Nükleer DNA genellikle çoklu kromozomlar halinde düzenlenir.

Nukleus, hücresel aktiviteleri düzenler, kontrol eder ve kalıtım bilgisini içerir.

Nukleusta bulunan yapılar nelerdir?

Nukleusta bulunan yapılar:

• Nukleus zarı

• Nukleoplazma

• Nukleolus

• Kromozom

Nukleus zarı (nukleus membran)nın yapısı nasıldır?

Çift katlı zar yapısıdır.

• İç nuklear membran.

• Dış nuklear membran

Zarlar arasındaki boşluk perinüklear alandır.

Dış zar endoplazmik retikulumla bağlantılıdır ve üzerinde ribozomlar bulunur.

Nuklear por ve lamina nedir?

Nukleus zarı, materyallerin sitozol ve çekirdek arasında hareket etmesine izin veren birçok nuklear por içerir.

Lamin adı verilen ara filament proteinleri, iç nükleer zarın iç yüzünde nükleer lamina adı verilen bir yapı oluşturur ve çekirdeğe yapısal destek verir.

Nuklear porlar nelerdir?

• Moleküllerin nukleusa giriş ve çıkışını düzenler.

• Bir merkezi kanalın çevresinde sekiz tane dairesel olarak yerleşim gösteren proteinlerden oluşur.

• SİTOSOLDEN → NUKLEUSA: Histonlar, DNA ve RNA polimerazlar, gen düzenleyici proteinler, RNA işlenmesinde görev yapan proteinler vb. taşınır.

NUKLEUSTAN → SİTOSOLE: rRNA, tRNA, mRNA ve proteinler taşınır.

Karyoplazma (nükleoplazma) nedir?

• İçeriği sitoplazmaya benzer ve jel benzeri yapıdadır.

• Kromatin, nukleotit trifosfatlar, enzimler, proteinler, transkripsiyon faktörleri ve birçok çözünmüş madde halde bulunur.

Nukleolus nedir?

Çevresinde zar olmayan, granüllü ve fibriller bir yapıdadır.

Nukleus içinde farklı sayıda olabilir.

Nukleolusun fonksiyonu nedir?

Nukleolus rRNA, DNA ve proteinler içerir.

Ribozomal RNA sentezlenir ve ribozomal alt birimler birleştirilir.

Ribozomal proteinler sitosolde sentezlenip nukleusa taşınır, burada yeni sentezlenen rRNA molekülleriyle birleşip ribozomların alt birimi olarak tekrar sitosole geçer.

Aktif çoğalan bir memeli hücresinde, artan protein sentezi için gereken 5-10 milyon ribozomun her bölünmede sentezlenmesi şarttır.

Nukleolus ayrıca RNA modifikasyonunda ve RNA işlenmelerinde etkin bir rol oynar.

Kromozom nedir?

• DNA nukleusta kromozom adı verilen ayrı birimler halinde düzenlenir.

• Her kromozom, proteinlerle ilişkili tek bir DNA molekülünden oluşur.

Kromatin nedir?

• Kromozomal DNA ve proteinler, birlikte kromatin olarak adlandırılır.

• Kromatin, hücre bölünmeye hazırlanırken kromozomları oluşturmak üzere yoğunlaşır.

DNA’dan kromozoma doğru olan aşamaları gösteriniz.

Politen kromozomlar nelerdir?

Özel kromozom tipi

Bazı Dipter hücrelerinde (e.g. Drosophila tükürük bezleri) bulunur.

Hücre bölünmesi gerçekleşmeksizin DNA replikasyonu ile oluşur.

• 1000 -5000 DNA zinciri/her kromozomda

Lampbrush-Lamba Fırçası Kromozomlar nedir?

Özel kromozom tipleri.

• Memeliler hariç çoğu hayvanın büyüyen oositlerinde ve bazı böcek spermatositlerinde bulunan özel bir kromozom şeklidir.

• Birçok genin aktif transkripsiyonu nedeniyle mayoz profaz I'in diploten aşamasında kromozomlar lamba fırçası formuna dönüşür.

Hücre fraksiyonlama nedir?

Organellerin ve diğer hücresel yapıların kimyasal ya da fiziksel yöntemler ile birbirinden ayrılması

Santrifüjleme tekniği

• Kimyasal ve fiziksel analizler

Çok hücreli organizmalardaki hücreler neyden kaynaklanır?

Çoğu çok hücreli organizmada bulunan tüm hücreler, bir yumurta ve bir spermin birleşmesinin ürünü olan tek bir hücreden, yani zigotun bölünmesinden kaynaklanır.

Kalıtsal özelliklerin aktarımı için ne gereklidir?

Hücre bölünmesi, kalıtsal özelliklerin bir hücre neslinden diğerine aktarımı için gereklidir.

Tek hücreli organizmalar nasıl çoğalırlar?

Tek hücreli organizmalar doğrudan bölünme ile çoğalırlar.

Çok hücreli organizmalarda doku tamiri neye bağlıdır?

Çok hücreli organizmalarda döllenmiş yumurtanın gelişmesi, büyüme ve dokutamiri hücre bölünmesine bağımlıdır.

Hücre bölünme döngüsünü gösteriniz.

Hücre siklusu nedir?

Bir hücre bölünmesinden sonraki hücre bölünmesi arasında geçen süreç hücre siklusu olarak isimlendirilir.

Ökaryotik hücrelerde hücre döngüsü kaç faza ayrılır?

İnterfaz ve mitotik faz

İnterfaz evresi hangi safhalardan oluşur?

İnterfaz evresi kendi içinde G1, S ve G2 safhalarından oluşur.

İnterfaz evresinde hangi olaylar gerçekleşir?

İnterfaz sırasında gerçekleşen olaylar;

• Hücrebüyür.

• Mitoz için gerekli maddeleri biriktirir.

• DNA'sını ve bazı organellerini sentezler.

Mitotik fazda neler gerçekleşir?

Mitotik faz sırasında, kopyalanan kromozomlar, organeller ve sitoplazma iki yeni yavru hücreye ayrılır.

Hücre siklusu kontrol noktalarını açıklayınız.

Hücresel bileşenlerinin uygun bir şekilde sağlanması ve bölünmenin uygun şekilde gerçekleşmesini sağlamak için, hücrenin bir sonraki aşamaya geçip geçemeyeceğini belirleyen kontrol mekanizmaları vardır.

Hücre siklusu evrelerini açıklayınız.

Hücrelerin siklus varyasyonları nasıldır?

• Embriyonik hücreler çok hızlı bölünür çünkü bölünmeler arasında hücre büyümesi yoktur.

• G1 safhası çok kısadır ve hızla DNA sentezi gerçekleşir.

• Bir organizma geliştikçe, farklılaşan hücrelerinin çoğunun döngüsü uzar.

• Birçok hücre uzun süre boyunca G1'de tutulabilir.

• Çoğu nöron gibi bölünmeyen hücreler kalıcı olarak G0 safhasında kalır.

Kanser nedir, neyden kaynaklanır?

Kanser temelde kontrolsüz hücre bölünmesinden kaynaklanır.

Gelişimi ve ilerlemesi genellikle hücre döngüsü düzenleyicilerinin aktivitesindeki bir dizi değişiklikle bağlantılıdır.

Hücre döngüsünün engelleyicileri (inhibitörleri), koşullar doğru olmadığında hücrelerin bölünmesini engeller.

İnhibitörlerin aktivitesindeki azalma kanseri teşvik edebilir.

Hücre bölünmesinin pozitif düzenleyicilerinin çok aktif olmaları halinde kansere yol açabilirler.

Çoğu durumda, bu değişiklikler, hücre döngüsü düzenleyici proteinleri kodlayan genlerdeki mutasyonlardan kaynaklanır.

Hücre bölünmesinin temel amacı nedir?

Özdeş kromozom setlerini yavru hücrelere bölüştürmektir.

Mitoz süreci sonunda oluşan hücreler hangi genetik özelliğe sahiptir?

Ana hücrenin genomunun tam bir kopyasını içerirler.

Hücre bölünmesinden önce hücrede hangi önemli olay gerçekleşir?

Genetik materyalin duplikasyonu (eşlenmesi) gerçekleşir.

Mayoz bölünme sonunda oluşan hücrelerin kromozom sayısı nasıldır?

Ana hücrenin yarısı kadar olur (haploid).

Mayoz bölünme sonucunda oluşan hücreler birbirine genetik olarak benzer midir?

Hayır, genetik varyasyon gösterirler.

Ökaryotik hücrelerde DNA, hangi proteinlerle kompleks oluşturur?

Histon proteinleriyle.

DNA, hücre içinde hangi yapıda bulunur?

Kromatin olarak.

İnterfaz veya G0 safhasında kromatin yapısı nasıldır?

Gevşek ve dağınık yapıdadır.

G0’da kas ve sinir hücreleri dinlenmede çoğunlukla.

İnterfaz safhasında kromatin neden mikroskopla kromozom olarak gözlemlenemez?

Çünkü kromatin gevşek haldedir, kompakt değildir.

Kromozomlar ne zaman mikroskopla gözlemlenebilir hale gelir?

Hücre bölünmesinden hemen önce, kromatin kompakt hale geldiğinde.

Kromozom sayısı türler arasında değişken midir?

Türler arası değişken ancak bir türün her bireyinde aynı.

Vücut hücrelerinde kromozom sayısı hücre işlevine göre değişir mi?

Hayır, gametler hariç tüm vücut hücrelerinde aynı sayıda kromozom bulunur.

Mitoz sırasında kromozomlar nasıl bir yapıya dönüşür?

Daha kısa, yoğun ve belirgin hale gelirler.

Kardeş kromatidleri birbirine bağlayan kromozom bölgesi nedir?

Sentromer

Sentromerde hangi yapı oluşur ve ne işe yarar?

Kinetokor oluşur; iğ iplikleri buraya bağlanır.

Kromozomal yoğunlaşmanın hücre bölünmesindeki önemi nedir?

Genetik materyalin yeni hücrelere verimli ve eşit dağıtılmasını sağlar.

Kromozomlar yoğunlaştığında DNA’ya ne olur?

DNA’ya erişilemez, transkripsiyon gerçekleşmez.

Mitoz nedir?

Sentez safhası sırasında duplike edilen kromozomların ayrıldığı ve hücre bölünmesi için hazırlık olarak iki özdeş nukleusun üretildiği süreçtir.

Sitokinez nedir?

Genellikle hücre içeriğinin aynı genomlara sahip iki yeni hücreye eşit olarak bölünmesi süreci (sitoplazma bölünmesi).

Hüre bölünmesi aşamalarını gösteriniz.

Aster nedir?

Bir hayvan hücresinde mitozun erken evrelerinde bir sentrozom ve bununla ilişkili mikrotübüllerden oluşan, yıldız şeklinde bir hücresel yapı aster olarak isimlendirilir.

Mitotik iğ iplikleri oluşmadan önce sentrozomlar nereye göç eder?

Çekirdeğin zıt taraflarına.

Metafaz sırasında kinetokor mikrotübülleri nereye bağlanır?

Kromozomların sentromerlerine.

İğ iplikleri kinetokora bağlayıp çeker kromozomu.

Anafaz sırasında kinetokor mikrotübüllerinin görevi nedir?

Kardeş kromatidleri ayırmak ve sentrozomlara doğru çekmek.

Bazı hücrelerde asterlerin yönü neyi belirler?

Hücrenin bölüneceği bölünme düzlemini.

Eşeyli üremede yavru oluşumu neyin birleşmesiyle gerçekleşir?

Eşeyli üremede yavru oluşumu neyin birleşmesiyle gerçekleşir?

İki haploid gametin birleşmesiyle.

Gametler hangi tür hücrelerden oluşur?

Özelleşmiş diploid hücrelerden.

Mayoz bölünmenin sonucu nedir?

Kromozom sayısını yarı yarıya azaltan bu özel hücre bölünmesi türü olan mayoz, haploid eşey hücrelerinin (sperm ve yumurta) üretimiyle sonuçlanır.

Döllenme sonrası oluşan hücreye ne ad verilir ve kromozom durumu nedir?

Zigot; diploid kromozom sayısına sahiptir.

Mayoz nedir?

Kromozom sayısının yarıya düştüğü spesifik bir hücre bölünmesidir.

Mayoz hangi hücrelerde gerçekleşir?

Germhücrelerinde meydana gelir.

Mayozun aşamaları nelerdir?

Kromozom sayısındaki azalma çekirdek ve hücre bölünmesini içeren ve birbirini izleyen 2 hücre bölünme döngüsü ile gerçekleşir.

MAYOZ I

MAYOZ II

Mayoz sırasında DNA kaç kez replikasyona uğrar?

Sadece bir kez.

Mayoz I ne zaman başlar?

Ebeveyn kromozomları S fazında kopyalandıktan sonra.

Mayoz bölünme sırasında homolog kromozomlar ne yapar?

Eşleşir ve genetik rekombinasyon (crossing-over) gerçekleşir.

Mayoz II'nin sonunda kaç hücre oluşur ve bunların kromozom durumu nedir?

Dört haploid hücre oluşur.

Mayozun evrelerini gösteriniz.

Mayoz başlamadan önce ana hücrede hangi olay gerçekleşir?

DNA replikasyonu.

DNA replikasyonundan sonra her homolog kromozom kaç parçadan oluşur?

İki özdeş kardeş kromatitten.

Profaz I evresinde homolog kromozomlar ne yapar?

Eşleşir ve homolog rekombinasyon yoluyla genetik alışveriş yapar.

Mayoz I’de hangi yapılar ayrılır?

Homolog kromozomlar.

Mitozda kromozomlar bireyselken mayozda homolog haldedir.

Mayoz II’ye geçmeden önce DNA tekrar kopyalanır mı?

Hayır, DNA replikasyonu gerçekleşmez.

Mayoz II’de hangi yapılar ayrılır?

Kardeş kromatitler.

Profaz I aşamalarını gösteriniz.