Dział 3 - Komórka

MITOCHONDRIUM

Funkcje: Odpowiadają za uwalnianie energii w procesie oddychania tlenowego oraz gromadzenie energii w postaci ATP

SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA SZORSTKA

Sieć błon z rybosomami na powierzchnikomórkowej, uczestnicząca w syntezie białek. Odpowiada za ich modyfikację i transport.

SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA GŁADKA

Sieć błon bez rybosomów.

Funkcja: Uczestniczy w syntezie lipidów, detoksykacji, magazynowanie jonów wapnia

APARAT GOLGIEGO

Stos małych, błoniastych cystern.

Funkcja: Organella odpowiedzialna za modyfikację, sortowanie i transport białek i lipidów w komórce.

CHLOROFIL

Plastyd zawierający chlorofil, zbudowany z tylakoidów, ułożony w grana.

Funkcja: Fotosynteza - przekształcanie energii świetlnej w chemiczną

WAKUOLA

Duży, błoniasty pęcherzyk w komórkach roślinnych, otoczone tonoplastem.

Funkcje: utrzymują odpowiedni stopień uwodnienia, czyli jędrności komórki, gromadzą jony i substancje zapasowe, magazynują uboczne produkty przemiany materii, magazynują glikozydy, które nadają barwę owocom i kwiatom.

BŁONA KOMÓRKOWA

Dwuwarstwa fosfolipidowa

Funkcje: ochronną, zabezpieczająca przed uszkodzeniami oraz wnikaniem drobnoustrojów, odbierają i przekazują informacje do wnętrza komórki, pośredniczą w wymianie substancji

ŚCIANKA KOMÓRKOWA

Sztywna, zewnętrzna warstwa komórek - celuloza (rośliny), chityna (grzyby)

Funkcje: Nadanie kształtu, ochrona komórki

LIZOSOMY

Niewielkie pęcherzyki otoczone pojedynczą błoną - w komórkach zwierzęcych

Funkcje: trawienie wewnątrzkomórkowe - zużytych lub uszkodzonych organelli lub składników dostarczanych przy endocytozie

PEROKSYOMY

Małe, błoniaste pęcherzyki zawierające enzymy

Funkcje: rozkład nadtlenków, detoksykacja

RYBOSOMY

Struktury komórkowe, bez błon, zbudowane z rRNA i białek

Funkcje: synteza białek

JĄDRO KOMÓRKOWE

Duża, kulista struktura zawierająca DNA, otoczona dwiema błonami

Funkcje: synteza RNA, przechowywanie materiału genetycznego, kontrola procesów w komórce

OTOCZKA JĄDROWA

Dwie błony oddzielające jądro od cytoplazmy

Funkcje: reguluje wymianę substancji między jądrem a cytoplazmą

KARIOLIMFA

Duży, błoniasty pęcherzyk w komórkach roślinnych

Funkcje: miejsce przechowywania materiału genetycznego, replikacja i transkrypcja DNA

CHROMATYNA

Forma upakowania DNA u organizmów eukariotycznych, w której liniowe DNA są nawinięte na białka histonowe

Funkcje: tworzy chromosomy w czasie podziału komórki

JĄDERKO

Część chromatyny zawierającą geny kodujące rRNA.

Funkcje: Zachodzi proces syntezy rRNA i jego łączenie z białkami. Powstają podjednostki rybosomów

LEUKOPLASTY

Cechują się słabo rozwiniętym systemem błon wewnętrznych nie zawierają barwników

Funkcje: amyloplasty - magazynują skrobie - materiał zapasowy

elajoplasty - magazynują substancje zapasowe - tłuszcze

CHROMOPLASTY

Cechują się słabo rozwiniętym systemem błon wewnętrznych zawierają barwniki karotenoidowe: ksantofile i karoteny

Funkcje: nadają barwę owocom i kwiatom oraz przyciągają zwierzęca zapylające

MIKROTUBULE

Zbudowane z tubuliny, tworzą długie rurki puste w środku, średnica 25 nm

Funkcje: ruch organelli, podział komórkowy

FILAMENTY AKTYNOWE

Zbudowane z aktyny, tworzą dwa długie łańcuchy, splecione, średnica: 7nm

FILAMENTY POŚREDNIE

Różne białka, włókienka, sztywne, średnica: 10 nm

Funkcje: wzmacniające, zwiększają wytrzymałość komórki

wzmacniają wewnętrzną powierzchnię otoczki jądrowej, stabilizują włókna chromatyny

GLIKOLIPIDY I GLIKOPROTEINY

CHOLESTEROL

Wbudowany w błonę między fosfolipidami

DYFUZJA PROSTA

Przepieszczenie się cząsteczek zgodnie z gradientem stężeń, bez udziału białek

Funkcja: O2, CO2, małe cząsteczki niepolarne

DYFUZJA UŁATWIONA

Przy uczestnictwie białek

Funkcja: transport jonów nieorganicznych

TRANSPORT CZYNNY

Wymaga nakładu energii, zachodzi wbrew gradientowi stężeń, zachodzi przy udziale białek błonowych (nośnikowych lub pomp)

ENDOCYTOZA

Jest to transport do wnętrza komórki (przy pomocy pęcherzyków powstałych przy udziale błon komórkowych), sposób odżywiania niektórych organizmów i w zależności od wielkości ładunku wyróżnia się podział na fagocytoze i pinocytoze

EGZOCYTOZA

Jest to transport na zewnątrz komórki za pomocą pęcherzyków powstałych przy udziale błon cytoplazmatycznych

PLAZMOLIZA

Zjawisko odstawienia protoplastu od ściany komórkowej po umieszczeniu komórki roślinnej w roztworze hipertonicznym

BUDOWA JĄDRA KOMÓRKOWEGO I JEGO ROLE

Budowa: Jądro komórkowe otoczone jest dwiema błonami, wewnątrz jądra jest chromatyna i jąderko

Rola: kontroluje wszystkie procesy życiowe, przechowuje i przekazuje informacje genetyczną, replikacja DNA i transkrypcje

DOWODY NA ENDOSMTIOZYM MITOCHONDRIÓW I CHLOROPLASTÓW

Podobieństwo do bakterii: własne, koliste DNA

Rybosomy: rybosomy bardziej zbliżone do bakterii niż komórek eukariotycznych

Dwie błony: oba organelle mają dwie błony co oznacza pochłonięcie przez inną komórkę w procesie endocytozy

Samo-replikacja: dzielą się niezależnie od podziału komórki

FUNKCJE ŚCIANY KOMÓRKOWEJ

Funkcje: ochrona mechaniczna, utrzymanie kształtu, regulacja transportu wody

Jakie organizmy rośliny (celuloza), grzyby (chityna), bakterie (peptydoglikan)