wetenschaps filosofie

alle weken

demarcatiecriterium

het criterium dat bepaald of iets behoort tot de wetenschap of niet

kapitalisme

een economisch systeem dat gebaseerd is op investeringen van geld in de verwachting om winst te maken

determinisme

alles wordt bepaald door eerdere gebeurtenissen volgens vaststaande oorzaken

positivisme

alle kennis komt uit menselijk verstand en zintuigelijke waarnemingen

ontologie

de leer van de werkelijkheid, waarin de vraag aan bod komt hoe iets is

epistemologie

ook wel kennisleer; de tak van filosofie die de aard, oorsprong, beperkingen en geldigheid van menselijke kennis bestudeert

negatief beeld van de mensheid

pessimistisch beeld van de menselijke natuur over de rol van bedrijven in de maatschappij

dubbele hermeneutiek

het verschil tussen de wereld die betekenis heeft en de wereld die geïnterpreteerd wordt

causale verklaring

oorzaak-gevolg trekking; als de oorzak er is, ligt het gevolg vast > determinisime

intentionele verklaring

de kracht van de geest om over te gaan, te vertegenwoordigen, of te staan voor dingen, eigenschappen en standen van zaken

functionele verklaring

geeft een beschrijving van iets, aan de hand van de werking van het item

premisse

aannames die worden gedaan bij argumenten

truth preservation

een logisch argument met ware premisses zal altijd leiden tot een ware conclusie. onware premisses kunnen leiden tot een incorrecte conclusie

valide argumenten

de inhoud hoeft niet kloppend te zijn, maar de vorm/structuur wel

invalide argument

de vorm/structuur klopt niet

modus ponens

een valide argument, waarbij de antecedent wordt bevestigd

modus tollens

een valide argument, waarbij de consequent wordt ontkend

rationalisme

alle kennis komt uit het menselijk rationeel vermogen voort

empirisme

alle kennis komt voort uit waarnemingen

idealisme

kennis komt voort uit observaties, maar is daarop niet geheel terug te leiden, de ordening moet nog door mensen zelf worden toegevoegd

logische onzin

deze uitspraken zijn nooit waar

analytische uitspraken

deze zijn altijd waar, onafhankelijk van welke nieuwe feiten er worden toegevoegd

synthetische uitspraken

door waarneming kan men zelf beoordelen of iets waar is of onwaar is

metafysica

men kan niet vaststellen of iets waar isth

theoretische concepten

niet alles is terug te brengen naar een waarneming —> logische reductie-eis

dispositie

eigenschappen zijn alleen waarneembaar onder bepaalde omstandigheden

deductie

gevolgrekking uit algemene regel naar een individuele regel

inductie

het generaliseren vanuit een individuele waarneming

emperische cyclus-I

inductie is logisch gezien onmogelijk. deductie is wel mogelijk, een hypothese wordt met individuele gevallen getest

empirische cyclus-II

er bestaat een scheiding tussen theorie en waarneming. theoretische taal is niet te reduceren tot waarnemingen, zoals bijvoorbeeld krachten en analytische begrippen

theoretische taal

taal is niet altijd te reduceren tot waarnemingen

waarnemingstaal

beschrijft alles wat je kan zien

theorie-afhankelijk

observatie is altijd door een theorie geïnfecteerd

het probleem van inductie

er wordt gekeken naar waarschijnlijkheid in plaats van waarheid

confirmatiegraad

het aantal waarnemingen gedeeld door het aantal mogelijke gevallen. doordat het aantal mogelijke gevallen oneindig groot is, is de confirmatiegraad oneindig klein

streven naar de hoogste waarschijnlijkheid

empirisch bewijs en waarschijnlijkheid hebben een negatieve correlatie

het fundamentele probleem van inductie

het aantal observeerbare gevalle is oneindig, dus er is nooit volledige zekerheid voor alle gevallen

rationalisme (Popper)

er moeten theorieën worden bedacht die zoveel mogelijk over de waarheid vertellen.

kritiek op Popper (rationalisme)

theorieën die niet onderuit gehaald worden, kunnen nog niet als juist worden beschouwd, al is de kans wel aannemelijk

anomalie

een waarneming die in strijd is met het paradigma

normale wetenschap

wetenschap die binnen de grenzen van het paradigma valt. hierdoor is er een cumulatieve groei van kennis

revolutionaire wetenschap

zorgt voor een verandering van het paradigma, waarbij de assumpties en het uitgangspunt veranderen

intentionele uitspraken

zeggen iets over de combinatie van algemene karakteristieken die een concept definiëren

extensionele uitspraken

de klasse van observeerbare fenomenen in de werkelijkheid waarnaar een concept verwijst. ook wel de empirische inhoud genoemd

correspondentie theorie van de waarheid

waarnemingen zorgen ervoor dat dingen waar zijn

coherentietheorie van de waarheid

een theorie is waar als het volgt uit andere theorieën, waarvan men weet dat deze waar zijn

pragmatische waarheidstheorieq

een uitspraak is waar als men er een voorspelling mee kan doen, los van of de assumpties die gedaan worden onwaar zijn

consensustheorie van de waarheid

we zijn het er allemaal over eens dat het waar is, we weten alleen niet waarom

individualisme

menselijk gedrag wordt bepaald door de situatie waarin de persoon verkeerd. individuen reageren op externe prikkels

collectivisme

ook wel sociaal holisme. sociale systemen zijn niet tot het gedrag van één persoon te reduceren, dus het gebruik hiervan moet in zijn geheel plaatsvinden

verklaren

reeks feiten die beschreven worden om context en gevolgen te verduidelijken. gericht op het ontdekken van regels en wetten die zich generaliseren voor andere gerelateerde feiten

begrijpen

waardering voor bepaalde categorieën van kennis over bijvoorbeeld cultuur en religie. gecreëerd door interpersoonlijke interacties en interpretatie van sociale relaties

functionele verklaring

verklaart waarom men een bepaalde handeling uitvoert, verklaart vanuit functie

anomie

het verlies van het referentiekader

systeemdenken

onderdelen als mensen en organisaties zijn niet los te zien van het grotere geheel waar ze onderdeel van zijn

industriële organisatie

het paradigma waar bedrijven zich rond 1980 in bevinden. winstgevendheid werd verklaard door de sector waar ze zich in bevonden

resource-based view

winstgevendheid werd verklaard door de middelen die het bedrijf heeft

population ecology

analyse van het overleven, groeien en sterven van organisaties

institutionele theorie

kijkt naar de instituties die bij organisaties een rol spelen

consequentialistisch

bepaalde verklaring omdat het positieve consequenties heeft voor (verkeers)deelnemers

normatief

een bepaalde verklaring omdat het zo hoort

cognitief

een bepaalde verklaring omdat mensen geloven dat de wereld zo hoort

rational agent

een fictief persoon die men kan gebruiken om voorspellingen te doen, aangenomen dat de agent rationele keuzes maakt

prospects

de opties die een agent kan kiezen

methodologisch individualisme

er is wel gebruik gemaakt van sociale constructies

causale verklaring

oorzaak komt altijd voor het effect en de oorzaak is exogeen

mutiple causaliteit

er kan niet één oorzaak worden gegeven of aangewezen

bi-directional causaliteit

de oorzaak-gevolg relaties gaat twee kanten uit

hermeneutisch begrijpen

individu en zijn interpretatie staan centraal. normen staan vast en gegeven normen worden geïnterpreteerd

sociale betekenis

individuen en hun endogene interpretatie staan centraal, ook de totstandkoming van normen in vergelijking met hermeneutiek zijn belangrijk