Afganistan (bez rządów Talibów).

Ahmad Szah Durrani

Ojciec współcznesnego Afganistanu. Założyciel plemienie Durrani.

→ Jego rządy zapoczątkowały pierwszy zarys afgańskiej państwowości.

Pasztuni

dominująca grupa etniczna, z której wywodzili się niemal wszyscy monarchowie.

Turkmeni, Uzbecy

ludy pochodzenia tureckiego zamieszkujące głównie północ.

Chazarzy

szyiccy górale wywodzący się z rejonu Hazardżatu, często marginalizowani politycznie.

Rządy Abdurrahman Szah (izolacjonizm, WB)

(1880-1901)

czas “żelaznej ręki”

- Polityka izolacjonizmu miała na celu ograniczenie wpływów zewnętrznych, szczególnie brytyjskich.

- W praktyce jednak Abdurraham prowadził współpracę z Brytyjczykami - uzyskiwał od nich wsparcie finansowe w zamian za polityczną lojalność i akceptację granic.

Linia Duranda - 1893

→ Linia Duranda jest to sztucznie wyznaczona granica między Afganistanem a Indiami Brytyjskimi (dzisiejszy Pakistan), ustanowiona przez sir. Mortimera Duranda.

• Podział ten rozbił społeczność Pasztunów, z których część pozostała po stronie afgańskiej, a część po stronie brytyjskiej.

• Linia do dziś pozostaje źródłem sporów między Afganistanem a Pakistanem.

(Linia uznawana jest za granicę sztuczną, gdyż dzieli terytoria zamieszkane przez Pasztunów pomiędzy dwa państwa. Zamiast dokonać podziału etnicznego).

19.08.1919 Uzyskanie niepodległości.

-Po III wojnie angielsko-afgańskiej Afganistan, pod dowództwem Amanullaha Chana, ogłosił pełną niepodległość od Imperium Brytyjskiego 19 sierpnia 1919 r.

- Zawarto traktat w Rawalpindi, na mocy którego UK uznało suwerenność Afganistanu w polityce zagranicznej.

Amanullah Chan (WB,ZSRR)

-> zniesienie zasłaniania twarzy przez kobiety.

-> budowa świeckich szkół.

-> ograniczenie roli duchowieństwa.

• Utrzymywał równowagę pomiędzy WB a ZSRR próbując grać z oboma mocarstwami jednocześnie.

• (grał na 2 fronty)

• -> Reformy spotkały się z oporem społecznym i religijnym, co doprowadziło do jego abdykacji.

Zamach stanu z 1973 r.

17 lipca 1963 r. przeprowadzony został bezkrwawy zamach podczas nieobecności króla Zahira Szaha, który przebywał za granicą.

• władzę przejął Mohammad Daud Chan (kuzyn), zniósł monarchię proklamował republikę Afganistanu ogłaszając się jej prezydentem.

(Zahir Szah zostaje obalony i zastąpiony przez Daud Chana)

Ludowo Demokratyczna Partia Afganistanu (LDPA)

to partia komunistyczna, która miała znaczący wpływ na przebieg zamachu. Składała się z dwóch głównym frakcji:

Chalk (Lud)

- bardziiej radykalna, prorewolucyjna, pasztuńska (tereny rolnicze, wiejskie).

Przedstawiciele Chalku:

Nur Mohhamad Taraki, Hafizullah Amin.

Parczam (Sztandar)

umiarkowana, bardziej inkluzyjna etnicznie, zwolennicy wolnych reform (miejscy intelektualiści, kompletnie nie intuicyjnie wspierana przez komunistów).

Przedstawiciel Parczamu:

Babrak Karmal

Kiedy LDPA przestało współpracować z Daud Chanem:

-> zrezygnował z poparcia dla komunizmu.

-> rozwiązał sojusz z LDPA.

-> Wprowadził system jednopartyjny po reformie konstytucyjnej w 1977 r.

-> Rozpoczął represje wobec działaczy partii.

Zamach stanu z 1978 r. (Rewolucja kwietniowa)

Próba utworzenia systemu jednopartyjnego przez Daud Chana doprowadził do zamachu stanu dokonanego przez Tarakiego + Parczman + komunistów.

skutek:

• Rewolucja kwietniowa.

Rewolucja Kwietnowa:

Zabcie Dauda Chana wraz z jego rodziną.

• Chal wypiera Parczam, frakcja przejmuję kontrolę nad Kabulem.

• 30 kwietnia 1978 r. Nur Mohammad Taraki zostaje nowym prezydentem i premierem.

Skutki Rewolucji kwietniowej 1978 r.

→ Powstanie Demokratycznej Republiki Afganistanu: wprowadzone zostają reformy socjalisrtyncze, rolne, upaństwowienie edukacji, sekularyzacja, reforma rolna.

→ Jednakże reformy były zbyt szybkie i sprzeczne z tradycją islamską. Społeczeństwo zwłaszcza na prowincji, masowo się buntowało - powstawały liczne oddziały mudżahedinów.

→ Zamordowaie Tarakiego przez Hafizullacha Amina oraz nasilenie oporu ZSRR, które zdecydowało się wkroczyć militarnie do Afganistanu 27 grudnia 1979 r.

Interwencja radziecka z 1979r r:

W grudniu 1979 roku ZSRR zdecydował się na interwencję militarną pod pozorem „udzielenia pomocy sojuszniczemu rządowi”.

cel: przeprowadzenie operacji Sztrom 333 - której celem było obalenie prezydenta Hafizullaha Amina (Chalk) i zastąpienie do Babrakiem Karmalem (Parczam).

Jak zakończyła się interwencja radziecka w Afganistanie?

!!! Początkowo ZSRR ponosiło zwycięstwa, jednakże po późniejszym wsparciu Afganistanu z zewnątrz, sowieci zaczęli się wykrwawiać. Sowiecka interwencja zakończyła się klęską i ostatecznym wycofaniem w 89’.

Skutki interwencji radzieckiej:

• Hifuzallah Amin zostaje zastąpiony (zabity) Babrakiem Karmalem, który jest lojalny wobec Moskwy.

→ próbuje załagodzić reformy i poszukuje wsparcia społecznego, jednakże był postrzegany jako marionetka ZSRR.

• Zwiększona aktywność mudżahedinów, święta wojna.

Święta Wojna mudżahedinów.

W odpowiedzi na radziecką interwencję i narzucenie komunizmu, w Afganistanie rozpoczęła się zbrojna partyzancka walka z okupantem. Jej główną siłą byli mudżahedini - islamscy bojownicy walczący w imię dżihadu.

• ruch zdecentralizowan, oparty na plemionach i loklanych przywódccach.

  • Otrzymali wsparcie z zewnątrz - USA, Pakistanu, Chin i A. Saudyjskiej.

Ruhollah Musawi Chomeini

irański duchowny szyicki, teolog, przywódca rewolucji islamskiej w Iranie. W 1979 r.

- w 79' obalił pro zachodni reżim i ustanowił Republikę Iranu.

- wspirał mudżhedinów w Afganistanie (finansowo, sprzętowo).

II Republika Afganistanu (1978)

• Mohammad Nadżibullah (USA,ZSRR). Został osadzony na stanowisko przez komunistów, jednakże potem działał na korzyść Afganistanu.

• Został osadzony na stanowisko przez komunistów, jednakże potem działał na korzyść Afganistanu.

• Konstytucja 1990: oficjalne określenie, że Afganistan jest państwem Islamskim.

Komisja Pojednania Narodowego

była inicjatywą polityczną władz afgańskich wspieranych przez ZSRR, mającą na celu zakończenie wojny domowej i znalezienie pokojowego rozwiązania konfliktu z mudżahedinami.

Rządy Talibów: