Histologia ogólna białka

lamininy

wchodzą w skład blaszki jasnej bł. podstawnej, wytwarzane przez kom. nabłonka

nidogen

białko łączące lamininę z kolagenem typu IV

Białko BM40, fibuliny, perlekan, agryna

znajdują się w blaszce jasnej

kolagen IV

składa się z niego blaszka gęsta

kolagen VII

jego włókna wnikają we włókna kolagenu IV - włókna kotwiczące

miozyna I

jej cz. razem z cz. kalmoduliny tworzą kompleksy przylegające do błony kom. bocznych pow. mikrokosmków i oddziałują z mikrofilamentami aktynowymi utrzymując mikrokosmki prosto

kalmodulina

białko wiążące Ca2+

aksonema

aparat ruchowy rzęski (9 par + 2 mikrotubule)

neksyna

białko wiążące obwodowe pary mikrotubuli

tektyna

białko wiążące mikrotubule w parach

dyneina

białko motorowe posiadające aktywność

ATP-azy; układa się wzdłuż par mikrotubuli

kinetosom

ciałko podstawne przechodzące w korzonek podstawny

Nektyna, białka JAM, okludyna, klaudyna

spajają mechanicznie błony kom. w połączeniach zamykających (zonula occludens)

ZO 1,2,3, afadyna

łączą się z nimi białka spajające mechanicznie błony w połączeniu occludens, w cytoplazmie

aktyna f

moduluje kształt błony nabłonkowej

paracelina

białko selektywnie przepuszczające między kom. nabłonka kanalików I rzędu Mg2+ i Ca2+ i wodę

kadheryny

białka transportowe łączące bł. kom . przylegających do siebie kom. w obwódkach zwierających (zonulae adherentes)

desmoplakina, plakofilina, plakoglobina

budują płytki kotwiczące: kadheryny od strony błony kom. i afadynę i aktynę od strony cytoplazmy; budują desmosomy

koneksyna

białko transbłonowe budujące nexus - połączenie komunikujące - 6 cz. tego białka \= konekson

erbB2

białko receptorowe przekazujące sygnał do podziałów kom. przy uszkodzeniu nabłonka; ma aktywność kinazy tyrozynowej

heregulina

ligand dla erbB2, rodzaj naskórkowego czynnika wzrostu

TNF, TGF

cytokiny, mogą przyciągać takie same lub pobliskie komórki pobudzając je do podziałów, różnicowania lub śmierci

defensyny

grupa antybiotyków peptydowych (wydzielanych przez kom. nabłonków)

GAG

łączą się z białkami tworząc proteoglikany

kwas hialuronowy

występuje w postaci długich łańcuchów, jest GAG

agrekan

proteoglikan wyst. w chrząstce

betaglikan

proteoglikan wyst. na pow. komórek tkanki łącznej i w ECM

dekoryna

proteoglikan wyst. powszechnie w tk. łącznej

perlekan, agryna

proteoglikany występujące w blaszce podstawnej

serglicyna

proteoglikan wyst. w leukocytach (pęcherzyki wydzielnicze)

syndekan

proteoglikan , który łączy makrocząsteczki ECM z filamentami aktynowymi

fibronektyna

glikoproteina, ma formę fibrylarną

laminina

glikoproteina, cząsteczki mają kształt krzyży

osteopontyna

glikoproteina; glik. odgrywają rolę przy przyleganiu komórek do podłoża

kolagen

25% wszystkich białek organizmu, tworzy helisę α (3 spiralnie zwinięte dookoła siebie łańcuchy polipeptydowe)

kolagen FACIT

spaja ze sobą włókienka kolagenowe

kolagen I

buduje włókna kolagenowe

kolagen III

buduje włókna siateczkowe

kolagenaza

enzym rozkładający kolagen

prekolagen

świeżo zsyntetyzowany, pojedyncze łańcuchy peptydowe

prokolagen

wytwarzany w ostatnim etapie syntezy kolagenu - zawiera na końcach niespiralne fragmenty aminokwasów, ważne przy późniejszym łączeniu się cząsteczek w helisę

peptydaza prokolagenowa

odcina końcowe aminokwasy od prokolagenu tworząc tropokolagen

tropokolagen

jego cz. agregują tworząc włókienko kolagenowe

oksydaza lizynowa

enzym wytwarzający wiązania krzyżowe między cz. tropokolagenu

elastyna

glikoproteina budująca włókna sprężyste

skleroproteiny

rozciągliwe białka, należy do nich elastyna

fibrylina 1

buduje włókno sprężyste, pełni głównie funkcje mechaniczne

fibrylina 2

stabilizuje strukturę włókien sprężystych

glicyna, prolina, lizyna, hydroksylizyna

główne aminokwasy elastyny

tropoelastyna

białko wytwarzane pierwsze w syntezie włókien sprężystych

desmozyna, izodesmozyna

poliaminokwasy spajające elastynę we włókna i układające je w sposób kręty

blaszki sprężyste

zbud. z przylegających do siebie włókien sprężystych, np. w tętnicach typu sprężystego

stromelizyny

rozkładają kolagen IV oraz elastynę, z grupy metaloproteinaz

kolagenazy 1, 2, 3

rozkładają kolagen I, II, III, V, z grupy metaloproteinaz

gelatynazy A i B

rozkładają kolagen I, z grupy metaloproteinaz

FGF, czynnik wzrostu fibroblastów

jego stężenie zwiększa się w czasie gojenia się tk. łącznej

receptory TLR

wiążą cząst. wielu patogenów - sygnał do wytworzenia defensyn i cytokin

tryptaza, chymaza

enzymy proteolityczne zawarte w kom. tucznych (mastocytach)

histamina

w kom. tucznych, zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych oraz wypływ płynu z krwi do ECM

heparyna

glikozaminoglikan, środek przeciwkrzepliwy, aktywuje lipazę

TNFalfa

aktywuje wiele komórek rozpoczynając proces zapalny

kininy

krótki peptyd odcięty przez proteazy od białka surowicy wywołujący ból

Receptory FCεRI

znajduje się na pow. kom. tucznych i bazofili - receptor dla IgE

C5a

receptory pow. kom. - mechanizm alergiczny nieimmunologiczny

lizozym

niszczy ścianę bakterii

białko C-reaktywne

molekularny znacznik toczącego się procesu zapalnego

mediatory zapalenia

wywołują 4 klasyczne objawy zapalenia: zaczerwienienie, obrzęk, temperaturę, ból

Cyklooksygenaza COX2 i lipoksygenaza

enzymy katalizujące powstawanie eikosanoidów

PAF

czynnik aktywujący płytki krwi

lipochromy

barwniki z gr. karotenoidów nadające kolor tk. tłuszczowej

GLUT4

transporter glukozy

lipoblasty

prekursory adipocytów

lipoproteiny

pęcherzyki transportujące lipidy

lipaza lipoproteinowa

syntetyzowana przez adipocyty, rozkłada tłuszcze do k. tłuszczowych i lipoprotein jeszcze we krwi

lipaza, prostaglandyny

hamują aktywność lipazy, wywołują efekt antylipolityczny - zahamowanie rozkładu tłuszczu

termogenina (UCP-1)

występuje w błonie mitochondriów, przepływ protonów przez kanały termogeniny powoduje rozproszenie energii i jej emisję w postaci ciepła

estron

żeński hormon płciowy z gr estrogenów

adipokiny

odgrywają rolę w regulowaniu czułości kom. na insulinę

leptyna

hormon sytości, produkt genu obese

proopiomelanokortyna POMC

znosi łaknienie, wywołuje uczucie sytości

neuropeptyd Y NPY

pobudza łaknienie, znosi uczucie sytości

adiponektyna

adipokina, ma działanie przeciwzapalne i przeciwmiażdżycowe, zapobiega odporności na insulinę

resystyna

zmniejsza wrażliwość komórek na insulinę

TNFalfa

upośledza receptory dla insuliny - odporność na insulinę

IL6

wywołuję odporność na insulinę przez hamowanie syntezy pomp GLUT

ASP (białko stymulujące acylację)

pobudza acylację zw. organicznych oraz pobieranie przez kom. kwasów tłuszczowych i ich estryfikację; zwiększa liczbę transporterów GLUT w bł. kom

adipsyna

proteaza, bierze udział w wytwarzaniu ASP

inhibitor aktywatora plazminogenu

hamuje wytwarzanie plazminy, która rozkłada fibrynę skrzeplin krwi, czyli wpływa na powstawanie skrzepów krwi

RAS adipocytów (renina-angiotensyna)

regulacja ciśnienia krwi i masy tkanki tłuszczowej, w jego skład wchodzą:

angiotensynogen - zmniejsza masę tk. tłuszczowej

renina

konwertaza angiotensyny 1

angiotensyna 2 oraz jej receptory - bierze udział w różnicowaniu adipoblastów w adipocyty

metalotioneina

białko wiążące metale, funkcja ochronna kwasów tłuszczowych

melanina

barwnik wyst. w komórkach nerwowych

lipofuscyna

barwnik, jego obecność jest przejawem wyrodnienia komórek

MAP 2

białko towarzyszące mikrotubulom w dendrytach, stabilizuje je i zapobiega depolimeryzacji

neurofilamenty

filamenty pośrednie typu IV

tau

białko towarzyszące mikrotubulom w aksonie, końce „ - „ do ciała komórki, stabilizacja, zapobiega depolimeryzacji